بریده‌ کتاب‌های نفحات نفت: جستاری در فرهنگ نفتی و مدیریت دولتی

این رویا که حافظانِ نظام را در حلقهٔ مسئولانِ سه‌لتیِ نزدیک بیابیم، قطعاً در وقتِ خطر، تعبیری متفاوت خواهد داشت. پ.ن: «سه‌لتی» از «دولتی» گرفته شده! مسئولان سه‌لتی همان مسئولان دولت نفتی و با ویژگی‌های متناسب با زیست نفتی هستند.

گاهی به اشتباه تقلیل می دهیم مفهوم نفت را. یعنی هیولای دولت را تا قسمتی وابسته به نفت می دانیم. به گمان من در تعریف دقیق تر بایستی گفت نفت همان دولت است و البته دولت همان نفت است. این که خیال کنیم طبق آمار دولت، نصف این دولت وابسته به مالیات است، نوعی خوش بینی افراطی است.

افق بایستی دور باشد و دست نیافتنی. افق بایستی انتزاعی باشد و سابژکتیو نه انضمامی و آبژکتیو. افق باید انفسی باشد و نه آفاقی. ذهنی باشد نه عینی. افق باید پیش رو را نشان دهد، نه پسِ پشت را. افق باید آینده ساز باشد، نه گذشته گرا.

اصل گرفتاری،نفت نیست.عوامانه است نظری که نعمتِ نفت را نقمت می داند.اصلِ گرفتاری،مالکیتِ دولتیِ نفت است.

اولین نکته این است که به خلاف شعار میلیون، نفت هیچ گاه در ایران ملی نشد. نفت دولتی شد.

همه شرکت‌های نفتی معظم قرن بیستم و بیست و یکم، با چند پشت به این ماجراجویان قرن نوزدهمی متصل می‌شوند. هر کدام اینها در هر روستایی که چاهی کشف کردند، مردم آن روستا را که معمولاً در مناطق گرم و خشک آمریکا بود، به نان و نوایی رساندند و حمایت اهالی را به دست آوردند. ... می‌شود مقایسه کرد چهره شادمان مردم روستایی را که در آن نفت کشف شده است، با صورت رنجور جنوبی ما ... با چندک زدن‌های کنار قهوه‌خانه مسجدسلیمانی و نفت‌شهری و ... اولی مطمئن است که با کشف نفت، سیل سرمایه است که به سمتش خواهد آمد و دومی جز بوی نفت هیچ به کف اندرش باقی نخواهد ماند. رابطه ما با این مردم پیش و پس از ملی شدن صنعت نفت چه تفاوتی کرده است؟