بریده‌های کتاب راه رشد؛ الگوی دینی تربیت کودک و نوجوان

یکی فکر می کند که هر چه کلام و مطلب و علم در این انسان ذخیره کردی و به او القا کردی، او همان می شود ؛ یعنی انسان را حوضی می داند که هر کس توانست درون آن آب بریزد ، ریخته است؛ آب شور ریختی، شور می شود ، آب شیرین ریختنی شیرین می شود. این دید اسلامی نیست. دید اسلامی این است که انسان خودش منبع است ؛ خودش متصل است به منبع؛ چون موجود است. موجود با موجِد مرتبط است؛ چون اگر موجود با موجِدش مرتبط نباشد ، معنایش این است که مستقل از موجدش است و خود او هم در مقابل موجد، برای خودش کسی است.

هر وقت قرآن می خواهد در مورد فطرت صحبت کند حرفهای موسی را بیان می کند و هر وقت می خواهد طبیعت را تعریف کند خصوصیات آن را از زبان فرعون بیان می کند. فرعون و موسی هنرپیشه‌های خدا هستند در این سناریو و فیلمی که خدا برای تعریف انسان بیان می‌کند. خدا از طریق نقل مکالمه ی بین موسی و فرعون دو بخش وجودی انسان را تعریف می کند.

مسئله این است که خطر در آسیب پذیری است نه آسیب رسانی. ما باید به بخش آسیب پذیر خودمان برسیم نه اینکه فکرمان را ببریم به آسیب رسانی دشمن . به کنترل آتش خیلی فکر نکنیم به آتش نگرفتن فکر کنیم.

اگر از بچه‌ای خلاف اخلاقی دیدید، نگویید :این بچه ی بدی است؛ بلکه بگویید : الان طبیعتش مهار نشده و ما باید کاری کنیم تا فطرتش آرام آرام، آزاد بشود و بتواند طبیعتش را کنترل کند. اگر از بچه‌ای حسن خلقی دیدید ،نگویید :مسئله تمام شده؛ بلکه بگویید مقداری روی فطرتش کار کرده‌اند و طبیعتش هنوز فرصت عرض اندام پیدا نکرده است. باید احتیاطات و توجهات لازم را در مورد او داشت؛ چون ممکن است وقتی طبیعتش بیدار شد، خطرناک‌تر از آن بچه‌ای شود که به نظر بسیار شرور است.

اگر جهانی پر از طبیعتگرا را با انسانی فطرتگرا مقایسه کنید فطرت گرا از تمامی آنها گران سنگ‌تر است، زیرا هرچه در تنگنای تهی دستی و خواری قرار گیرد، ارتباط با مبدا ،او را غنا بخشیده، بی ‌نیاز می‌گرداند.

اگر انسان بنشیند فکر کند که من این دفعه سرسنگین باشم یا نباشم با بچه‌ام صحبت کنم یا نکنم، الان وقتش هست یا وقتش نیست، با این حساب‌ها بچه تربیت نمی‌شود؛چون این‌ها باید در آن لحظه به ذهن انسان بیاید و این هم مربوط به قلب است و خدا به طور خود به خود و اتوماتیک بچه‌ را تربیت می‌کند.

اگر مثلاً بچه تان بی ادبی کرد ، با او قهر کنید . این قهر ، یک نوع استخفاف است. یعنی چه؟ یعنی به او فرمان ندهید؛احوالش را نپرسید؛ در بغلش نگیرید؛ دست کمش بگیرید؛ سرد با او برخورد کنید؛ اینها همه اش استخفاف است ؛ به خاطر اینکه طبیعت سالار شده و تو با او این کار را می کنی تا تنبه پیدا کند . بعد که تنبه پیدا کرد و فطرتش آمد روی کار ، دوباره تکریم را برگردانید.

ستاره هایی که در آسمان می بینیم ستاره های کهکشان راه شیری هستند و میلیاردها از این نوع در هستی وجود دارد . موج « جبر» این مجموعه فی السماوات را مثل کاه با خود می برد ، اما انسان را نمی برد ! آیا این حمد ندارد ؟

خدا می گوید: «به نرمی با او ( فرعون ) سخن بگویید ؛ شاید متذکر شود، یا از خدا بترسد.» وقتی به عضلاتتان ضربه می زنید، آن جا ورم می کند و عکس العمل نشان می دهد و ماهیچه سفت می شود. وقتی شما با کسی با تندی و پرخاش صحبت می کنید، مثل این است که به ماهیچه ضربه زده اید. خدا می گوید وقتی می خواهی با فرعون حرف بزنی طوری صحبت نکن که به او بر بخورد و دلش که سفت است سفت تر شود. تذکر و خشیت معنایش این است که از کوه متلاشی شده ، به نور برسد و نور از درون فرعون جستن بکند. ما هیچ فکر می کردیم که قرآن انتظار داشته از فرعون ، نور بیرون بزند؟ یعنی بدان که این انسان است و چون انسان است، مرتبط است و چون مرتبط و متصل است ، اگر از این مانع روی قلبش بگذری، به نور می رسی.

تأثیر فطرت بر طبیعت مانند سیر قلم بر روی کاغذ است و مقاومت صفحه در برابر آن موجب پررنگ‌تر شدن خط می شود. طبیعت هر چه مقاوم تر باشد ، حرکت فطرت بر روی آن کندتر اما پایدارتر صورت می گیرد ، به نحوی که اطمینان به حفظ آن برای عصرها و نسل ها بیشتر می گردد.

قرآن هم معتقد به مدیریت از درون است. به همین دلیل نمی گوید که وقتی دیدی کسی کار بدی می کند، او را امر به« واجب » کن؛ بلکه می گوید:امر به «معروف »کن . ممکن است شما بگویید امر به معروف با امر به واجب چه فرقی می کند؟ وقتی شما به طرف می گویید: نماز بخوان، این امر به واجب است ؛ اما وقتی خواص نماز را گفتید و آثار بی نمازی را گفتید و او نماز را خوب شناخت و آن را پسندید ، نماز برایش معروف می شود و خودش دلش می خواهد نماز بخواند ، این می شود مدیریت از درون

کسی که در این دین به وسیلهٔ مردم داخل شود همان مردم او را از دین بیرون می برند هم چنان که در دینش داخل کرده بودند و کسی که به وسیلهٔ کتاب و سنت دین را پذیرفته باشد کوه ها از جایگاه خود حرکت کنند ولی او در دین خود هم چنان ثابت و پابرجا می ماند.

آنچه تکفیری ها، داعش، طالبان و بوکوحرام، و در کشور ما گروه فرقان، مجاهدین خلق و منافقین را به وجود آورد، یک چیز بود: «برداشت های سطحی از قرآن و روایات». قرآن هم وقتی می خواهد بین حق و باطل فرق بگذارد، دقیقاً روی همین انگشت می گذارد. می گوید علامت باطل این است که «سطحی» است. علامت حق این است که «عمقی» است. حق را به «درخت» تشبیه می کند، که ریشه اش از اعماق زمین بیرون می آید. باطل را به «علف هرز» تشبیه می کند که با باران زمستان، تخم این گیاه سبز می شود، بهار به نهایت درجه اش می رسد، تابستان خشک می شود و با بادهای بعدی ریشه کن می شود.

توصیه‌ام به شما این است که به مسئله ولایت الله و ولایت طاغوت حالت اجرایی، عملیاتی، اقدامی و عملی بدهید. باید از مهد کودک شروع کنید یک مهد کودک ولایتی اما خیلی منظم پاکیزه نظیف مدرن درست کنید. یعنی روحش ولایت الله و ظاهرش بسیار مدرن و امروزی باشد. اگر آقای طباطبایی ۱۰۰ سال حرف می‌زد که روش حفظ کردن و آموختن قرآن این است به جایی نمی‌رسید اما آمد و بچه‌ها را گرفت و یک ساله حافظ قرآن تحویل داد . پسر خودش دکتر محمد حسین را طوری آموزش داد که در ۵ سالگی از علمای اهل سنت دکترای قرآن گرفت. توصیه‌ام به شما این است که به مسئله ولایت نه صرفاً برای یک امر سیاسی بلکه برای امر تربیتی بها بدهید

در روایت داریم که "من زهد فی دنیا و لم یجزع من ذلها و لم ینافس فی عزها هداه الله بغیر هدایه من مخلوق " اگر کسی این دنیا را ببیند و این سه کار را بکند :دل به دنیا نبند، عزت دنیا اینقدر برای او نفیس و گران نباشد، تنافس در عزت نداشته باشد و از ذلت در دنیا جزع نکند ،"هداه الله بغیر هدایه من مخلوق" یعنی بابایش بد، مادرش بد، معلم و مربیش بد، دوستش بد باشند از چنگ اینها می‌تواند نجات پیدا کند

اصلا تربیت یعنی همین که : به او 《ندهی》 تا 《فعال》 بشود. اینطور نیست که تربیت همه‌اش 《دادن》 و کمک کردن باشد؛ بلکه چیزی بین 《کمک کردن》 و 《کمک نکردن》 است؛ چیزی بین 《دادن》 و 《پس گرفتن》 است. اینطور نیست که تربیت فقط تامین تسهیلات و شرایط برای موجود قابل تربیت باشد؛ بلکه گاهی تربیت عکس آن است؛ ایجاد شرایط نامساعد در حد قدرت ترمیم است تا این قدرت ترمیم، فعال بشود؛ قدرت تطبیق، فعال بشود.

قلب انسان ، سنگی است بر روی معدن علم، معدن حیات، معدن نور، معدن وحی. هر چه انسان خود خواه تر و خود پسند تر باشد ، این سنگ سخت تر است. هر چه انسان متواضع تر و منصف تر باشد و خود خواهی و خود پسندی اش کمتر باشد ، معنایش این است که این سنگ تبدیل به یک گل نرم شده است.

پس بچه باید مثل میوه‌ای که به درخت وصل است تا موقعی که می‌خواهد برسد،سر درخت باشد . اگر میوه را نارس از درخت چیدند دیگر نمی‌رسد، قابل مصرف نیست بچه باید مثل میوه سر درخت تا موقعی که می‌خواهد برسد به پدر و مادر و وصل باشد و از آنها محبت ببیند و آنها هم از او محبت ببینند.

سرِ چشمه شاید گرفتن به بیل چو پر شد نشاید گذشتن به پیل (سعدی شیرازی)