بریده‌های کتاب راه رشد؛ الگوی دینی تربیت کودک و نوجوان

تربیت مثل درختکاری و کار پدر و مادر مثل باغبان است. نور، آب، هوا و ... که تأمین شد، گل کردن با خود درخت است. بسیاری خیال می کنند بچه ها را باید گُلاند! هیچ انسانی نمی تواند کاری کند که دیگری گُل کند؛ تو آبش را بده، نورش را بده، هوایش را بده؛ گُل کردنش با خودش است. عقل بچه هم مثل گُل است؛ به درخت آب می دهند، به انسان احترام؛ به درخت کود می دهند، به انسان نصیحت میکنند؛ به درخت نور می دهند، به انسان آزادی و احترام و محبت. جمله پشت جلد اول کتاب راه رشد

«تقویم» یعنی ایستادن ؛ یعنی واداشتن انسان به اینکه روی پای خودش بایستد؛ خودش تصمیم بگیرد ؛ خودش انتخاب بکند. خدا می گوید: من همه چیز را «کنترل » کردم تا بتوانم تو را« آزاد » کنم: ( سخر لکم ما فی السماوات و ما فی الارض) همه چیز را «مسخر» کردم تا تو « آزاد » شوی

«لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم» تقویم یعنی ایستاده کردن ، آن هم به زیباترین ایستادن ها .این آیه یعنی انسان یک موجود ایستاده است ؛ ما او را ایستاده قرار دادیم ؛ یعنی ما به انسان ادراک به اندازه ی کافی ، اختیار به اندازه ی کافی ، آینده نگری به اندازه ی کافی و هر چه لازمش بود دادیم .

«من هستمِ» تو، از «که هستیِ» تو جدا نیست. «من هستم» سیّال است و «که هستی»، ظرف آن است. هیچ سیالی بدون ظرف نمی‌شود.چای را که در استکان می‌گذاری، استوانه‌ای است؛ در نعلبکی می‌گذاری، پَهن است؛ در قاشق می‌کنی، شکل دیگری است؛ در دهن شما هم یک شکل است؛ هرجا که می‌رود، تابع ظرفش است. «من هستم» از «من که هستم»، تفکیک نمی‌شود. در آن ظرفی که هستی، آن هستی. شکلِ تو در آن روشی مشخص می‌شود که خودت را معرفی می‌کنی.

تفاوت نسبت دانشگاه های ما با دانشگاه های غرب این است که مطالب فقط تفاوت فرمی دارند ، نه محتوایی لذا بعدا که حرف هایشان را ریشه یابی می کنی ، میبینی یک آیه قرآن یا نهج البلاغه رو گذاشته اند و زیرش همان لجن هاست این آیات قرآن و روایاتی که می خوانند ، لفافه و رومیزی است و زیر میزی اش همان چیزهایی است که غربی ها فهمیده اند و ریشه مشکلات ما همین است

جدول های کوچکی است که بچه ها با آن بازی می کنند. ۱۶ خانه دارد و ۱۵ مهره. روی مهره ها از ۱ تا ۱۵ نوشته. این مهره ها را باید حرکت دهند و به ترتیب شماره ، مرتب کنند. اگر این بازی ۱۶ مهره داشت ، نمی توانستید جا به جایش کنید. این جای خالی است که فرصت حرکت می دهد. یکی از جهاتی که برای انسان مهم است ، همین احساس نیاز است. آن قسمت خالی زمینه ی حرکت است. اگر کسی تحقیر شد، ظرفش کوچک می شود و زود با یکی دو مسئله پر می شود ، وقتی پر شد ، دیگر خلأ ندارد و توجه و اندیشه ندارد.

موضع گیری طفل نسبت به والدینش مقدمه‌ی موضع گیری او نسبت به خدای خودش است

تعلیم «انتقال علم» از کسی به کس دیگر است؛ اما تربیت، «تحول» است. «آزادسازی انرژی متراکم انسان» است؛ به جریان انداختن قدرت و «تبدیل بالقوه به بالفعل» است.

این که در روایات آمده فرزند در هفت سال اول سرور است ، یعنی چون بچه نازک نارنجی است ، بگذار خودش تصمیم بگیرد ، همان طور که امیر و رئیس خودش تصمیم می گیرد ، یعنی این جوانه ی تصمیم گیری را در او رویش بده، یعنی به این جوانه مک بزن تا بالا بیاید ، یعنی از بیرون خلأ ایجاد کن تا او ناچار شود انرژی متراکم خودش را آزاد کند. وقتی که بچه احساس می کند مثل اینکه همه کاره است ، رئیس خانه است و همه به او احترام می گذارند ، احساس مسئولیت می کند. هفت سال در او« آزادی» بکار، و در هفت سال دوم «احساس مسئولیت» درو کن.

به روی ما زن از ساغر گلابی که خواب آلوده ایم ای بخت بیدار (حافظ)

اینکه انسان این طور پژمرده شده ، به خاطر غفلتش است؛ مثل زمین کویری که زیرش منبع آب عظیمی است که استخراج نشده و اگر یک قنات یا چاه در آن بزنند، آباد می شود و حیات پیدا می کند؛ نه اینکه از جای دیگری آب بردارند و این زمین را با آن آبیاری کنند ؛ بلکه باید آب خودش را به خودش بدهند.

در وجود انسان این دو بخش هست؛ شاه هست و امام هم هست. قبل از انقلابش شاه حاکم است و امام در زنجیر است و محدود است و در محاصره است. بعد از اینکه انقلاب در آنجا صورت گرفت شاه و طاغوتیان محدود می‌شوند و امام در آنجا حاکم می‌شود. نفس ، شاه در وجود انسان است؛ اما این شاه گاهی حاکم است و گاهی محکوم. عقل ،امام در وجود انسان است اما این امام گاهی حاکم است و گاهی محکوم است.

چرا پیغمبر اینگونه آزادانه با امام حسن علیه السلام برخورد می‌کرد؟ چون این بچه در دوره طبیعتش است و پیامبر می‌خواهد او رشد کند و نسوزد، واهمه‌اش از مردم از بین برود، در بزرگی مشرک نشود، عابد مردم نباشد و مقلد مردم نباشد؛ اینگونه با حسن رفتار کردند و او را در بچگی رشد دادند که وقتی دید مصلحت اسلام و رضای خدا در صلح با معاویه و نوشتن صلحنامه است و حتی دوستانش هم به این کار معترض بودند توانست جلوی این موج بایستد . وقتی ما بچه‌های خود را خرد می‌کنیم دیگر چگونه جلوی استعمار بایستند؟ ما فکر می‌کنیم این کار بی‌ادبی و بی‌تربیتی است و با چه خشونت‌هایی تمام «روحیه» و« عصاره ی اراده »را در بچه می‌شکنیم.

اصل تربیت دینی میگوید که برای فرزند زمینهای پیش نیاید که از غیر خدا بترسد. یعنی اگر پدر از روی نفسانیت فرزند را تهدید کند و فرزند بترسد، این عمل ممکن است فرزند را مشرک کند زیرا با این عمل، پدر دارد به فرزند میگوید باید از من اطاعت کنی! بسیاری از پدرها بچههایشان را از همین راه یعنی از راه «اکــراه» به سوی غیر خدا سوق می دهند!

این همان مسئله 《فطرت》و《طبیعت》 است. آن که می‌گوید برویم بدهکاری بابا را بپردازیم، 《فطرت》است. آن که می‌گوید این را هم به مال خودمان اضافه کنیم، ما نیاز داریم، کمبود داریم، این 《طبیعت》 است. طبیعت انسان یعنی همان که می‌گوید: 《کاری نداشته باش حلال است یا حرام است، لازم داری، بردار.》. فطرت انسان آن است که می‌گوید: 《کاری نداشته باش که دارا هستی یا ندار، امانت را به صاحبش رد کن؛ ولو خودت هم مشکل داشته باشی》.

فطرت به معنی ممنوعیت،به امید رسیدن به بهشت نیست! بلکه در همه مواردی که در همین دنیا طبیعت،لذت کاذب می برد،فطرت لذت صادق می برد✨️🤍

اگر والدین در تربیت تلاش کنند ، اما این بچه آخرش خراب شد ، آنها تمام اجر تربیت را می برند . اگر هم مسامحه کردند ، بچه را به حال خودش رها کردند اما بچه آدم خوبی شد ، آنها را مواخذه می کنند که چرا مسامحه کردید؟ حتی بچه هم آدم خوبی شود