بریده‌های کتاب سیری در سیره ائمه اطهار (ع)

اگر جنگ سوم جهانی پیش بیاید، صحبت این نیست که آیا آمریکا غالب است یا شوروی یا چین. اگر جنگ سومی پیش بیاید آن که مغلوب است زمین و بشریت است و آن که غالب است هیچ است. اما ما می‌گوییم: برای بشر و برای زمین از این پرتگاه‌ها باز هم پیدا شده است، دست الهی بالای همه دست‌هاست.

کاری که خدا می‌خواهد مگر بنده می‌تواند بر ضد آن عمل کند؟!

اجتماع بشری سه دوره را باید طی کند. یک دوره، دوره اساطیر و افسانه‌ها و به تعبیر قرآن دوره جاهلیت است. دوره دوم دوره علم است، ولی علم و جوانی، یعنی دوره حکومت خشم و شهوت. به راستی عصر ما بر چه محوری می‌گردد؟ اگر انسان، دقیق حساب کند می‌بیند محور گردش زمان ما یا خشم است و یا شهوت. عصر ما بیش از هر چیزی عصر بمب است (یعنی خشم) و عصر مینی ژوپ است (یعنی شهوت). آیا دوره‌ای نخواهد آمد که آن دوره، حکومت، نه حکومت اساطیر باشد و نه حکومت خشم و شهوت و بمب و مینی ژوپ؟ دوره‌ای که واقعاً در آن دوره معرفت و عدالت و صلح و انسانیت و معنویت حکومت کند؟ چگونه می‌شود که چنین دوره‌ای نیاید؟! مگر می‌شود که خداوند این عالم را خلق کرده باشد و بشر را به عنوان اشرف مخلوقات آفریده باشد، بعد بشر به دوره بلوغ خودش نرسیده یکمرتبه تمام بشر را زیرورو کند؟! پس مهدویت یک فلسفه بسیار بزرگ است.

اعتقاد به مهدویت در جهان تسنن‏ اگر می‌خواهید بفهمید که این مسئله‌ منحصر به شیعه نیست‏ [1] ببینید آیا مدعیان مهدویت فقط در میان شیعه زیاد بوده‌اند و در میان اهل تسنن نبوده‌‏اند؟ می‌بینید مدعیان مهدویت در میان اهل تسنن هم زیاد بوده‌اند. یکی از آنها همین مهدی سودانی یا مُتَمَهدی سودانی است که در کمتر از یک قرن اخیر در سودان ظهور کرد و در آنجا یک جمعیتی به وجود آورد که تا همین اواخر هم بودند. اصلا این مرد که ظهور کرد، به ادعای مهدویت ظهور کرد، یعنی اینقدر اعتقاد به مهدی در همان سرزمین‌های سنی‌نشین وجود داشته است که زمینه را برای ادعای یک مهدی دروغین مساعد کرد.

اسلام می‌گوید عاقبتِ بشر عدالت است، اما نمی‌گوید آن عدالتی که در عاقبت می‌آید فقط این است که فکر بشر به اینجا منتهی می‌شود که منفعت من در این است که منافع دیگران را حفظ کنم؛ نه، [در آن زمان‏] عدالت برای بشر محبوب و مثل یک معبود است، یعنی روحش رُقاء پیدا می‌کند، تربیتش کامل می‌شود، و این نمی‌شود جز اینکه یک حکومت عادل جهانی بر مبنای ایمان، خداپرستی و خداشناسی و بر مبنای حکومت قرآن به وجود آید؛ و ما مسلمین خوشوقتیم که برخلاف این همه بدبینی‌هایی که در دنیای غرب برای بشریت به وجود آمده، به آینده بشریت خوش‌بین هستیم.

مخالفان علی با مخالفان پیغمبر این تفاوت را داشتند که مخالفان پیغمبر عده‌ای بودند کافر و بت‌پرست و در زیر شعار بت‌پرستی با پیغمبر مبارزه می‌کردند، منکر خدا و توحید بودند و انکار خدا و توحید را هم علنی می‌گفتند، تحت شعار «اُعْلُ هُبَل» زنده باد هُبل، با پیغمبر مبارزه می‌کردند، پیغمبر هم شعار روشنی داشت: اَللّه‌ُ اَعْلی وَ اَجَلُّ از همه بزرگتر خداست. اما علی با یک طبقه دانای بی‌دین مواجه شده است که متظاهر به اسلام‌اند ولی مسلمان واقعی نیستند، شعارهایشان شعارهای اسلامی است و هدفهایشان بر ضد اسلام

شخصی از مأمون پرسید که تو تشیع را از چه کسی آموختی؟ گفت: از پدرم هارون. می‌خواست بگوید پدرم هارون هم تمایل شیعی داشت. بعد داستان مفصلی را نقل می‌کند، می‌گوید پدرم تمایل شیعی داشت، به موسی بن جعفر چنین ارادت داشت، چنین علاقه‌مند بود، چنین وچنان بود، ولی در عین حال با موسی بن جعفر به بدترین شکل عمل می‌کرد. من یک وقت به پدرم گفتم تو که چنین اعتقادی درباره این آدم داری پس چرا با او این‏جور رفتار می‌کنی؟ گفت: الْمُلْک عَقیمٌ‏ (مثلی است در عرب) یعنی مُلک فرزند نمی‌شناسد تا چه رسد به چیز دیگر. گفت: پسرک من! اگر تو که فرزند من هستی با من بر سر خلافت به منازعه برخیزی، آن چیزی را که چشمانت در او هست از روی تنت برمی‏‌دارم، یعنی سرت را از تنت جدا می‌کنم. پس در اینکه در مأمون تمایل شیعی بوده شکی نیست، منتها به او می‌گویند «شیعه امام کش».

آن داستان معروف را همین مالک نقل کرده که می‌گوید در یک سفر با امام با هم به مکه مشرف می‌شدیم، از مدینه خارج شدیم و به مسجد الشجره رسیدیم، لباس احرام پوشیده بودیم و می‌خواستیم‏ لبّیک بگوییم و رسماً مُحرم شویم. همان‏طور سواره داشتیم محرم می‌شدیم، ما همه‏ لبّیک گفتیم، من نگاه کردم دیدم امام می‌خواهد لبّیک بگوید امّا چنان رنگش متغیر شده و آنچنان می‏‌لرزد که نزدیک است از روی مرکبش‏ به روی زمین بیفتد، از خوف خدا. من نزدیک شدم و عرض کردم: یا ابْنَ رسولِ الله! بالاخره بفرمایید، چاره‌‏ای نیست، باید گفت. به من گفت: من چه بگویم؟! به کی بگویم‏ لبّیک؟! اگر در جواب من گفته شود: «لالبّیک» آن وقت من چه کنم؟! این روایتی است که مرحوم آقا شیخ عباس قمی و دیگران در کتاب‌هایشان نقل می‌کنند، و همه نقل کرده‌اند. راوی این روایت چنانکه گفتیم مالک بن انس امام اهل تسنن است. همین مالک می‌گوید: «مارَأَتْ عَینٌ وَلا سَمِعَتْ اذُنٌ وَ لا خَطَرَ عَلی‏ قَلْبِ بَشَرٍ افْضَلُ مِنْ جَعْفَرِبْنِ مُحَمَّدٍ» چشمی ندیده و گوشی نشنیده و به قلب بشر خطور نکرده مردی بافضیلت‌‏تر از جعفربن محمد.

وعده می‌دهد به اهل ایمان و مردمی که عملشان صالح و شایسته است که عاقبت دنیا به دست اینهاست، آن که در نهایت امر بر دنیا حکومت می‌کند دین الهی و معنویت و لااله الا الله است، مادی‌گری‌ها و ماده‌پرستی‏‌ها و خودخواهی‌ها از بین خواهد رفت، عاقبتِ دنیا امنیت است‏ (وَ لَیبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ امْناً)، عاقبت دنیا توحید است به تمام مراتب خود. بنابراین از قرآن مجید دو مطلب استفاده شد: یکی اینکه هدف اساسی انبیاء دو چیز است: توحید و برقراری عدالت.

روزی یکی از خدمتگزاران امام زین العابدین(ع) عرض کرد: آقا! آیا وقت آن نرسیده است که شما از گریه باز ایستید؟! فرمود: چه می‌گویی؟! یعقوب یک یوسف بیشتر نداشت، قرآن عواطف اورا این‏طور تشریح می‌کند: وَابْیضَّتْ عَیناهُ مِنَ الْحُزْنِ‏ [چشمانش از گریه ناشی از غم فراق یوسف سفید شد] من در جلوی چشم خودم هجده یوسف را دیدم که یکی پس از دیگری بر زمین افتادند.

این نکته را باید بدانیم که یک عده مسائل داریم که این مسائل روح تعلیمات دین است، دستورهای کلی الهی است. این‌ها به هیچ نحو قابل تغییر و تبدیل نیست، ناشی از مصالح کلی و عالی بشریت است، تا بشریت هست این دستورها هم هست، بشر از آن جهت که بشر است باید این دستورها را به کار بندد.