تاریخ سری سلطان در آبسکون یا محکمه سلطان نزد وجدان خویش

سلطانی کشور و جان مردمانش را به هوای عشرت خود باخته و حالا از ترس دشمنی مغول سر به جزیره ای متروک گذاشته، غافل از اینکه چیزی که باید از آن بترسد نه دشمن خارجی که روح بی گناهانی است که در این جزیره به سراغ او آمده اند.

بیشتر از این نمی خواهم از این فیلمنامه کوتاه و استخوان دار بیضایی چیزی بنویسم چرا که ۵٠ و چند صفحه گفت و گوی جذاب و عبرت آموز به همراه پایان بندی بی نظیر -که حسرتش را در بیشتر آثار وطنی خورده ایم- عذری برای خواننده مشتاق باقی نمی گذارد.
-------------------------------------------
مساله ای که مایلم اینجا مطرح کنم دغدغه ای است که مدتی ذهن من را به خود مشغول داشته است. تحیر و پرسش از چرایی اتفاقاتی که در سطح اجتماعی و دیگر لایه های زندگی بشر رخ می دهد همیشه مایه عذاب فکری او بوده تا جایی که وقتی می خواهد سر از نحوه حکمرانی حاکمان در بیاورد  سعی می کند تا نظام فکری و اعتقادی سردمداران را بکاود. پس از آشنایی با افکار گوناگون و نامگذاری آنها ذیل مکاتب گوناگون به راحتی و برای راحت کردن خیال پریشان و متحیر خود یکی از آن عناوین را بر آن بار می کند و تمام کنش های آن حکومت را ذیل آن مبنای فکری تعریف می کند. حال آنکه ممکن است واقعیت خارجی چیزی بیش از این ساده انگاری کودکانه و راحت طلبی ذهن کوته بین باشد و مجموعه عواملی که تعیین کننده تصمیم، حکم و موضع شخص و نظام حاکم باشد چیزی بیش از نظام فکری و بنیان های نظری افراد باشد. بطوری که اگر فرد خود در جایگاه بسیاری از افرادی که به آنها می تازد، قرار گیرد تازه متوجه می شود که در این کارزار اقدام و عمل چه دشوار است و رسیدگی به مسائل به آن روشنی که از پایین دست به نظر می رسد نیست. تذکر می دهم که این نوشته قصد ندارد که دستاویزی برای توجیه عملکرد حکام در تمام جهان باشد بلکه صرفا دعوتی است به عمیق تر و کامل تر نگریستن.

 از این منظر و با نگاهی همه جانبه دیگر تحولات اساسی بشر آنگونه که در آثار ارول می خوانید سیاه و سفید به نظر نمی رسند و طیف گسترده تری از رنگ ها را در صفحه ادراک خود خواهید داشت. بسیاری از کشتارها، قتل ها و جنگ ها و خیانت ها صرفا به خوی شیطان گونه یک انسان نسبت داده نمی شود و حتی ریزترین جزئیات بی ربط و حتی خنده آور و کم اهمیتی نیز تاریخ سازی می کنند.
        

          رحمت خدا بر آن کس که مرا با بیضایی آشنا کرد.
عجب چیز شاخ و خفنیه این ادم
اشرف مخلوقات که میگن همین ایشونه

        

          از میان کارهایی که از بیضایی خواندم، این ضعیف‌ترین بود اما همچنان خوب و لذت‌بخش.
به نظرم نمایشنامه‌ی بهتری میشد تا فیلمنامه.
داستان ساده‌ست؛ سلطان خوارزمشاهی از مغولان می‌گریزه و به جزیره‌ای پناه می‌بره. 
آغازِ پایانِ او و خورازمشاهیان.
گذشته‌ش و ستم‌هایی که کرده لحظه‌ای رهاش نمی‌کنند و او رو به جنون می‌کشند.
داستانی ساده با بیانی گیرا و قلم خاص بهرام بیضایی.
.
پایان‌نوشت: در خط به خط این فیلنامه، سرنوشتی مشابه برای حاکمانی آرزو کردم که کارهایی شاید ستمگرانه‌تر از سلطان خوارزمشاهی کردند و هنوز هم می‌کوشند تا هر روز بیش از روز پیش، ایران آبادمون رو به ویرانه تبدیل کنند.