همیشه در طول تاریخ حق و باطل وجود داشته و این نزاع، ناشی از طبیعت بشر است؛ چون بشر موجودی است دو طبیعتی و دو سرشتی، موجودی است که- به تعبیری که در اخبار و روایات ما آمده است- خدای متعال در آن شهوت و عقل را ترکیب کرده است. ولی در عین حال از نظر قرآن در این نزاع در طول تاریخ، غلبه با خیر است، عدل و نور بقا دارند و ظلمت و شر موقت‏‌اند

ما دو جور جهل داریم: جهل بسیط و جهل مرکب. جهل بسیط آن است که انسان چیزی را نمی‌داند ولی خودش هم می‌داند که نمی‌داند. این‏گونه جهل زود برطرف می‌شود، زیرا وقتی انسان چیزی را نداند، و بداند که نمی‌داند، در مقام دانایی آن برمی‌آید و یا لااقل به حرف دیگران گوش می‌دهد که اگر حقیقت است بپذیرد. بالاخره این جهل خیلی خطر ندارد. ولی جهل مرکب آن است که انسان نمی‌داند ولی نمی‌داند که نمی‌داند. این‏گونه جهل علاج‌‏ناپذیر است، چون غرور نمی‌گذارد جهل برطرف شود؛ چنانکه اغلب مدعیان روشنفکری اینچنین‌‏اند و به دلیل اینکه هیچ نمی‌فهمند این ادعا را دارند!

یضِلُّ بِهِ کثیراً وَ یهدی بِهِ کثیراً خدا به وسیله قرآن گروه زیادی را هدایت و گروه زیادی را گمراه خواهد نمود. ولی البته‏ «وَ مایضِلُّ بِهِ الَّا الْفاسِقینَ» [1] خدا گمراه نمی‌کند به وسیله قرآن مگر فاسق‌ها را. فاسق‌ها یعنی خارج ‏شده‌‏های از مسیر فطرت انسانی‏ [2]. مولوی می‌گوید وقتی نکته‌ها خیلی دقیق و لطیف باشد اشخاص لایق را بالا می‌برد ولی در مقابل، افراد نالایق را گمراه می‌کند: از خدا می‌خواه تا زین نکته‌ها درنلغزی و رسی در منتها و سپس اشاره به همین آیه می‌کند و می‌گوید: زانکه از قرآن بسی گمره شدند زین رسن قومی درون چَه شدند کلمه «رسن» که به معنای ریسمان و طناب است از خود قرآن استفاده شده است آنجا که تعبیر حَبْلُ الله فرموده، یعنی قرآن ریسمان خداست. مر رسن را نیست جرمی ای عنود چون تو را سودای سر بالا نبود می‌گوید: با ریسمان قرآن عده‌ای به درون چاه رفتند؛ در حالی که ریسمان ریسمان است، هم می‌توان به وسیله آن بالا رفت و هم پایین؛ ریسمان گناهی ندارد. استاد مطهری، آشنایی با قرآن، ج 2، ص62

از نظر قرآن مجید، شر و باطل اصالتی ندارد بلکه زائده ای است که به طفیل حق پیدا شود. مثل سایه و نور یا ظلمت و نور که هر دو هستند ولی ظلمت در مقابل نور اصالتی ندارد؛یعنی ما دو واقعیت نداریم که از دو منشا مختلف سرچشمه گرفته باشند، یکی نور باشد و دیگری ظلمت، بلکه اصل نور است و آنجا که نور نیست ظلمت است نه اینکه آنجا که نور نیست چیز دیگری ضد نور وجود دارد.