اهل غرق: روایتی از نفرینی به نام زندگی مدرن

داستان اهل غرق از منیرو روانی‌پور در جزیره‌ای واقع در جنوب ایران می‌گذرد. جزیره‌ای که مردم آن به وجود موجوداتی به اسم «آبی‌ها» باور دارند که در دل دریا زندگی می‌کنند و پادشاه خبیث دریا، بوسلمه. 

همین موضوع باعث خلق فضای رئالیسم جادویی در حدود یک سوم ابتدایی کتاب شده و اتمسفری که منیرو روانی‌پور در این قسمت روایت می‌کند مسحورکننده است. تصویری سورئال از ترکیب موجودات خیالی با باورهای سنتی یک جامعه کوچک منزوی. 

ترس از بوسلمه، پادشاه دریا، و خشم و نفرین او‌ چنان در دل ساکنان جزیره ریشه‌ دوانده که بخش اعظم زندگیشان بر محور جلوگیری از خشم اوست و حاضر به انجام هر کاری برای رضایت او هستند.

پیچش داستان از آنجا آغاز می‌شود که کم‌کم پای مردم شهری، مردمی که از جوامع مدرن هستند به جزیره باز می‌شود.‌ ساکنان جزیره برای اولین بار در عمرشان با وسیله‌ای به نام رادیو آشنا می‌شوند و زندگی شهری را از نزدیک می‌بینند. با مسائل سیاسی درگیر می‌شوند و زمزمه‌هایی می‌شنوند از رویدادی به نام انقلاب. و شاید بزرگ‌ترین نفرین بوسلمه برای ساکنان جزیره همین بود: ورود به دنیای کسل‌کننده و خشک مدرن. 

پس از چندی اوضاع به هم ریخته می‌شود. از زندانی شدن شخصیت اصلی به دلایل سیاسی گرفته تا ساختن پاسگاه و جاده در جزیره. چیزهایی که فاصله افراد جزیره را از روزهایی که به بوسلمه و پری‌های دریایی اعتقاد داشتند بیشتر می‌کند و آن‌ها را وارد دنیایی می‌کند که به مراتب پیچیده‌تر و ظالم‌تر از پادشاه دریاها است. 

اهل غرق کمتر از آنچه باید، در جامعه ایران خوانده شده. با اینکه از دیدگاه من از بسیاری از رمان‌های فارسی معروف، از قبیل چشم‌هایش بزرگ علوی و حتی سمفونی مردگان یک سر و گردن بالاتر است. فضا و اتمسفر خاص و نوآورانه بزرگ‌ترین نقطه قوت این کتاب است. ترکیب رئالیسم جادویی و فضای جنوب ایران، مولد روایتی خواندنی و گیرا شده.‌ 

تصمیمم برای کنکاش رمان‌های فارسی، به خصوص آن‌ها که کمتر خوانده و قدر دانسته شده‌اند با اهل غرق شروع شد و تجربه‌ای بسیار دلچسب رقم زد. (با تشکر از استاد ادبیات، دکتر محمد راغب.) خواندنش را، به خصوص اگر به رئالیسم جادویی علاقه دارید و در جست و جوی روایتی نو هستید پیشنهاد می‌کنم.