به نام خدا
مردی پر از حاشیه و جنجال!

همه‌ی ما ایرانی‌ها دکتر ظریف را به عنوان وزیر امورخارجه ایران در دولت یازده و دوازده می‌شناسیم. بنده هم تنها شناختی که از ایشون تا قبل از دوران دانشجویی‌ام داشتم ، همین بود. دکتر ظریف در این ۸ سال وزارت، با دکترین مذاکره، سعی بر این داشت که بتواند تحریم‌هایی که توسط شورای امنیت ملل به علت  مورد بحث بودن انرژی هسته‌ای ایران وضع شده بودند را با شفاف‌سازی در این مورد که ایران قصد استفاده صلح‌آمیز هسته‌ای را دارد، مذاکره و تحریم‌های موجود را علیه ایران اول‌بار تعلیق و بعد هم کاملا بر دارد. 

بنده در نقد و طرفداری سیاست‌های دکتر ظریف نیستم، اما ایشون بعداز ناکامی در دکترین مذاکره با آمریکا و عدم رفع تحریم‌ها در این ۸سال وزارت، چهره‌ای که از ایشون در داخل ایران مخابره شد، چهره‌ای موفق و خوب نبود. اگرچه که در طول مذاکراتی که بین ایران و گروه ۵+۱ در جریان بود، رسانه‌های هم‌عقیده دکتر ظریف، ایشون را امیرکبیر زمان معرفی می‌کردند.

این کتاب که به عنوان آقای سفیر، توسط محمدمهدی راجی نگارش شده است، مصاحبه‌هایی است که ایشون از اواخر سال ۱۳۸۹ تا اوایل سال ۱۳۹۱ از دکتر ظریف گرفته است. این به این معنی است که این کتاب قبل از وزیر شدن وی در دولت یازدهم بوده است. این موضوع می‌تواند هم نقطه مثبت این کتاب باشد، چونکه دکتر ظریف هنوز به اجرایات سیاست خارجی در قامت یک وزیر نشده است، و این یعنی شناخت دکتر ظریف عمیق‌تر و تخصصی‌تر می‌شود و دیگه بحث برجام و مذاکره با آمریکا در این کتاب نیست. و نقطه منفی هم باز همین نکته است. چونکه اکثر افراد جامعه دکتر ظریف را توی ۸سال وزارت می‌شناسند و دوست دارند که از دکتر ظریف هم توی این ۸سال بخوانند و نه بیشتر. این موضوع بستگی به خواننده دارد!

نویسنده این کتاب، از کودکی دکتر ظریف سوالاتی پرسیده تا زمانی‌که ایشون در مذاکرات پاریس به عنوان مذاکره کننده ارشد بود. همچنین محمدمهدی راجی دیدگاه ایشون را از دولت‌های قدرتمند جامعه بین‌المللی، تئوری‌های روابط بین‌الملل و سازمان‌های بین‌المللی در راس آنها سازمان ملل متحد پرسیده است. سوالاتی که نویسنده از دکتر ظریف می‌پرسد، نشان دهنده این است که ایشون هم تخصصی بر روابط بین‌الملل دارد و آگاهانه و علمی از دکتر ظریف سوالات خود را پرسیده است.

خواندن این کتاب خواننده را فقط با دکتر ظریف آشنا نمی‌کند، بلکه با تاریخ معاصر ایران در سال‌های اولیه انقلاب تا دهه ۸۰ شمسی آشنا می‌کند.  حوادث تاریخی مانند تسخیر لانه جاسوسی، گروگان‌گیری‌های آمریکا در لبنان و نقش ایران در این بحران، دفاع مقدس و نقش وزارت خارجه در این جنگ، کنفرانس بن و حوادث افغانستان و نقش ایران در این برهه، دوره ریاست جمهوری خاتمی و تز گفتگوی تمدن‌ها توسط ایشون و در آخر هم بحث هسته‌ای ایران در سال ۱۳۸۱ و تلاش دکتر ظریف و دولت آقای خاتمی برای رفع ابهامات و مذاکره در این مورد. این حوادث تاریخی که ذکر شد، البته خالی از دیدگاه دکتر ظریف نیست. دکتر ظریف در هر کدوم از این حوادث تاریخی دیدگاه خودش و کارهایی که ایشون در آن زمان انجام داده است را بیان می‌کند. 

باید توجه داشت که اگر بخواهیم تاریخ ایران بعداز انقلاب را بخوانیم این کتاب مناسب نیست، چونکه فقط در این کتاب حوادث فقط اشاره شده و اطلاع کاملی و فاقد جانبدارانه نیست!

خواندن این کتاب، شناخت خواننده را با دکتر ظریف بیشتر می‌کند. متاسفانه دکتر ظریف در رسانه‌های اجتماعی یا یک انسان خیانت‌کار معرفی شده است و یا این‌که‌ یک ناجی! یک انسان بالغ و فرهیخته اولین‌کاری که برای شناخت یک سیاستمدار باید انجام دهد، خواندن زندگی‌نامه و همچنین دیدگاه‌های فرد مسئول در باب حوادث تاریخی از دید خود ایشون را مطالعه کرد. رسانه‌های اجتماعی و خبری منبع خوبی برای شناخت یک سیاستمدار و یک شخص نیست.

بنده این کتاب را به دانشجویان و کسانی که تحلیل سیاسی انجام می‌دهند، پیشنهاد می‌دهم.

دکتر ظریف را نباید در قاب رسانه‌های اجتماعی و خبری شناخت، بلکه باید از دید خود ایشون شناخت و درک کرد. 


        

          این جوری بنویسم که کتاب سر زبونای افراد مختلف بوده به دلایل مختلف، مردم ایران به آقای ظریف همیشه احترام گذاشتن و این محل تعجب نیست.
نثر نوشته به صورت پرسش و پاسخ هست با این که زیاد از جذابیت و کشش خوب متن کم نمی کنه اما می تونست به قلم خود سیاستمدار باشه مثل کتابایی که از آقای موسویان سراغ داریم. به خوبی زندگی و مراحل رشد ظریف نشون داده شده البته در جاهایی نویسنده شاید سوالهای چالشی تری باید می پرسید، نقش ایرانی های دلال هسته ای توی این کتاب برای من محل سوال بود که چرا پرسیده نشد.
نشر نی هم معروفه و این تو اثرگذاری این کتاب تو مخاطبش بی تاثیر نیست.
این گفت وگو ها برای جامعه ما جذابه به این این دلیل که اونقدر کتاب کار شده و خوب نداریم
تنها کتابایی که شاید خیلی کم این خلاها رو پر کنن خاطرات مرحوم هاشمی رفسنجانی خواهند بود.
        

          از نگاه من  دکتر ظریف این کتاب را چندسالی زود نوشته است . تجربه او در کسوت  وزیر خارجه ایران  در ۸ سال  دولت آقای روحانی و اضافه شدن آن به این مجموعه هم برای موافقین و هم مخالفین او حتما خواندنی و مغتنم بود . اما آنچه خواندن این کتاب در من تقویت کرد اعتمادم به صداقت  ایشان بود. فارغ از اقدامات و تصمیمات  او و نتایج حاصل شده که طبیعتاً تابع شاخص ها و عوامل متعددی است ، خواندن کتاب به ما می آموزد که دیپلماسی خصوصا در ایران مشابه بسیاری امور دیگر پیچیدگی های منحصر به فردی دارد و باید به آن مثل یک علم و مهارت ویژه نگریست .باید ذهن را از قضاوت های عجولانه و ساده انگارانه رها کرد . تجارب و خاطرات ارزشمندی در کتاب است و اختصاصا  چند لایگی و پیچیدگی های کار دیپلماسی را به خوبی تبیین می‌کند  و باعث غنای تجربی خواننده خواهد شد.
        

          جای نقد و نقادی داره برخی حرفاش؛ یعنی تو کت‌م نرفت برخی مواضع‌ش؛ درک نکردم از کجا به اون‌جور برداشتی رسیده؛ توضیح ِ درستی هم نداده البته؛ مثلاً دربارۀ این‌که اعتراض‌های مکرر ِ ایران تو جلساتِ سازمان ِ ملل، به نطق‌های حاوی ِ توهین و افترای ِ غربی‌ها، سبب شد غربی‌ها علیه ِ ایران متحد بشن و تو موضع بیفتن تا چماق ِ حقوق ِ بشر رو علیهِ ایران بلند کنن؛ به نظرم مسخره می‌آد غربی‌هایی که منافع‌شون تو ایران به خطر افتاده و از مزدوری هم‌چون محمدرضای پهلوی محروم شدن و تمام ِ زورشونو با حمایت از صدام علیهِ ایران زدن، با دو تا سخن‌رانی و اعتراض، تو موضع بیفتن. اونا از هم‌اون اول‌شم تو موضع بوده‌ن. این مطلبو حتا خودِ ظریف تو هم‌این کتاب بارها اشاره کرده.‏  وقتی خودش تعریف می‌کنه تا چند سال پس از انقلاب، غیر از چند کشور ِ معدود، نماینده‌های  بقیۀ کشورها تو سازمان ملل اجازه نداشتند با نماینده‌ها و سفرای ایران تو سازمانِ ملل حرف بزنن و حتا از مکالمه و گفت‌وگو با سفیر ِ ایران اجتناب می‌کردن، تو خود حدیثِ مفصل بخوان ازین مجمل.‏
ولی به‌هرحال، خوندنی‌یه این مصاحبه؛ برخی حرفاش ناشنیده و قابل ِ تأمله.‏ خاطرات‌ش از فراز و فرودها و دیدی که از درون ِ وزارتِ خارجه و تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها ارائه می‌ده خوندنی‌یه. حرفاش خیلی صادقانه به‌نظر می‌رسه.‏
کلاً جالب بود.‏ بخش‌هایی‌شو تو بلاگ‌م نقل خواهم کرد.‏
        

          نمی دونم چقدر مثل من به دانستن تاریخ کشور بعد از انقلاب علاقه‌مندید .ولی اگه   دنبال یه منبع بی‌طرف وآگاه می گردید معطل نکنید.این کتاب همونیه که می خواین.
یه جمله معروف شهید چمران داره که می گه:می‌گویند تقوا از تخصص لازم‌تر است، آن را می پذیرم.اما می‌گویم آن کس که تخصص ندارد و کاری را می‌پذیرد بی تقواست.
قبل از این وقتی این جمله رو می‌خوندم با خودم می‌گفتم این یه رویا است که مسئولی پیدا بشه که هم تعهد رو در سطح عالی داشته باشه هم  تخصص رو ولی حالا که این کتاب رو خوندم فهمیدم می‌شه کسی پیدا بشه که این رویا رو عملی کنه.مخلص کلام دکتر ظریف یکی از معدود مسئولینی هست که تعهد و تخصص رو یکجا و در حد اعلایی داره.ای کاش قدرش رو بیشتر می دونستیم.
بعداز خوندن این کتاب دیگه خیالم از بابت مذاکراتی که قرص بود قرص تر شد و از این به بعد با دلی قرص تر از تیم مذاکره کننده کشورمون حمایت می کنم .البته اگه حمایت ما به دردشون بخوره
یه نقد کوچیک به نویسنده و یه نکته مهم در مورد کتاب
کتاب بیشتر شبیه مصاحبه یه نشریه بود تا تاریخ شفاهی و در حد و اندازه دکتر ظریف نبود.
ونکته مهم اینکه اواخر کتاب بعضی از مباحث تخصصی حوزه بین الملل مطرح شده که برای فهم و درک بیشترش واسه یکی مثل من که مطالعه ای تو این حوزه نداره نیاز به پیش تعریف هایی داره که نویسنده مثل خیلی از نکات دیگه بهش توجه نکرده.