یادداشت محمدرضا مهدیزاده

        به نام خدا
مردی پر از حاشیه و جنجال!

همه‌ی ما ایرانی‌ها دکتر ظریف را به عنوان وزیر امورخارجه ایران در دولت یازده و دوازده می‌شناسیم. بنده هم تنها شناختی که از ایشون تا قبل از دوران دانشجویی‌ام داشتم ، همین بود. دکتر ظریف در این ۸ سال وزارت، با دکترین مذاکره، سعی بر این داشت که بتواند تحریم‌هایی که توسط شورای امنیت ملل به علت  مورد بحث بودن انرژی هسته‌ای ایران وضع شده بودند را با شفاف‌سازی در این مورد که ایران قصد استفاده صلح‌آمیز هسته‌ای را دارد، مذاکره و تحریم‌های موجود را علیه ایران اول‌بار تعلیق و بعد هم کاملا بر دارد. 

بنده در نقد و طرفداری سیاست‌های دکتر ظریف نیستم، اما ایشون بعداز ناکامی در دکترین مذاکره با آمریکا و عدم رفع تحریم‌ها در این ۸سال وزارت، چهره‌ای که از ایشون در داخل ایران مخابره شد، چهره‌ای موفق و خوب نبود. اگرچه که در طول مذاکراتی که بین ایران و گروه ۵+۱ در جریان بود، رسانه‌های هم‌عقیده دکتر ظریف، ایشون را امیرکبیر زمان معرفی می‌کردند.

این کتاب که به عنوان آقای سفیر، توسط محمدمهدی راجی نگارش شده است، مصاحبه‌هایی است که ایشون از اواخر سال ۱۳۸۹ تا اوایل سال ۱۳۹۱ از دکتر ظریف گرفته است. این به این معنی است که این کتاب قبل از وزیر شدن وی در دولت یازدهم بوده است. این موضوع می‌تواند هم نقطه مثبت این کتاب باشد، چونکه دکتر ظریف هنوز به اجرایات سیاست خارجی در قامت یک وزیر نشده است، و این یعنی شناخت دکتر ظریف عمیق‌تر و تخصصی‌تر می‌شود و دیگه بحث برجام و مذاکره با آمریکا در این کتاب نیست. و نقطه منفی هم باز همین نکته است. چونکه اکثر افراد جامعه دکتر ظریف را توی ۸سال وزارت می‌شناسند و دوست دارند که از دکتر ظریف هم توی این ۸سال بخوانند و نه بیشتر. این موضوع بستگی به خواننده دارد!

نویسنده این کتاب، از کودکی دکتر ظریف سوالاتی پرسیده تا زمانی‌که ایشون در مذاکرات پاریس به عنوان مذاکره کننده ارشد بود. همچنین محمدمهدی راجی دیدگاه ایشون را از دولت‌های قدرتمند جامعه بین‌المللی، تئوری‌های روابط بین‌الملل و سازمان‌های بین‌المللی در راس آنها سازمان ملل متحد پرسیده است. سوالاتی که نویسنده از دکتر ظریف می‌پرسد، نشان دهنده این است که ایشون هم تخصصی بر روابط بین‌الملل دارد و آگاهانه و علمی از دکتر ظریف سوالات خود را پرسیده است.

خواندن این کتاب خواننده را فقط با دکتر ظریف آشنا نمی‌کند، بلکه با تاریخ معاصر ایران در سال‌های اولیه انقلاب تا دهه ۸۰ شمسی آشنا می‌کند.  حوادث تاریخی مانند تسخیر لانه جاسوسی، گروگان‌گیری‌های آمریکا در لبنان و نقش ایران در این بحران، دفاع مقدس و نقش وزارت خارجه در این جنگ، کنفرانس بن و حوادث افغانستان و نقش ایران در این برهه، دوره ریاست جمهوری خاتمی و تز گفتگوی تمدن‌ها توسط ایشون و در آخر هم بحث هسته‌ای ایران در سال ۱۳۸۱ و تلاش دکتر ظریف و دولت آقای خاتمی برای رفع ابهامات و مذاکره در این مورد. این حوادث تاریخی که ذکر شد، البته خالی از دیدگاه دکتر ظریف نیست. دکتر ظریف در هر کدوم از این حوادث تاریخی دیدگاه خودش و کارهایی که ایشون در آن زمان انجام داده است را بیان می‌کند. 

باید توجه داشت که اگر بخواهیم تاریخ ایران بعداز انقلاب را بخوانیم این کتاب مناسب نیست، چونکه فقط در این کتاب حوادث فقط اشاره شده و اطلاع کاملی و فاقد جانبدارانه نیست!

خواندن این کتاب، شناخت خواننده را با دکتر ظریف بیشتر می‌کند. متاسفانه دکتر ظریف در رسانه‌های اجتماعی یا یک انسان خیانت‌کار معرفی شده است و یا این‌که‌ یک ناجی! یک انسان بالغ و فرهیخته اولین‌کاری که برای شناخت یک سیاستمدار باید انجام دهد، خواندن زندگی‌نامه و همچنین دیدگاه‌های فرد مسئول در باب حوادث تاریخی از دید خود ایشون را مطالعه کرد. رسانه‌های اجتماعی و خبری منبع خوبی برای شناخت یک سیاستمدار و یک شخص نیست.

بنده این کتاب را به دانشجویان و کسانی که تحلیل سیاسی انجام می‌دهند، پیشنهاد می‌دهم.

دکتر ظریف را نباید در قاب رسانه‌های اجتماعی و خبری شناخت، بلکه باید از دید خود ایشون شناخت و درک کرد.