مجموعه آثار نیکولای گوگول

            در ابتدا، برای درک درست‌تر، بهتر است مرور کوتاهی به زندگی نویسنده بیندازیم.
نیکالای واسیلیویچ گوگول (تلفظ روسی: نیکالای  واسیلیِویچ گُگِل) نویسنده و نمایشنامه‌نویس توانمندِ اوکراینی-روسی،  ۱ آوریل ۱۸۰۹ در روستای کوچکِ "سوروچینتسی"، واقع در ایالت پولتاوای اوکراین، به‌دنیا آمد. قبل از اینکه پا به مدرسه بگذارد، زندگی‌اش به این روستا خلاصه می‌شد. بعد از مدرسه هم، در طول تعطیلات، به روستا رفت‌وآمد داشت و از فضای روستا دور نبود. تاثیر تجربه و لمس زندگی در این فضا به‌خوبی در آثارش مشاهده می‌شود. 
"مالاروسیه" (یا روسیه‌ی کوچک، اصطلاحی که برای نام‌بردن از سرزمین اوکراین و بلاروس امروزی کاربرد داشت) نقش پویا و پررنگی در نوشته‌هایش دارد. افسانه‌ها و داستان‌های فولکلور، فرهنگ، عقاید و باورهای عامه، خرافات، سبک‌زندگی، روابط مردم، و طبیعت بکر روستا، به‌خوبی در بیشتر آثارش منعکس شده‌اند. عشق مالاروسیه او را به تاریخ سرزمینش نیز علاقه‌مند کرد.
در دوازده سالگی به مدرسه‌ای شبانه‌روزی در شهر "نیِژن" رفت و هفت سال در آنجا به تحصیل پرداخت. نوزده‌ساله بود که به پتربورگ (سن‌پترزبورگ)، پایتخت روسیه، رفت و در اداره‌ای دولتی مشغول به کار شد. اما زندگی کارمندی در شهر بزرگی مانند پتربورگ به او نساخت، ناامیدی شدیدی سراغش آمد و طولی نکشید که شغلش را رها کرد. این تجربه هرچند کوتاه، اندوخته ارزشمندی برای نگارش داستان‌های پیش‌ِرویش شد‌.
 تصمیم گرفت به‌عنوان بازیگر در تئاتر فعایت کند یا ادبیات را جدی دنبال کند. ورودش به عرصه نمایش موفق ‌آمیز نبود، به این علت ادبیات را برگزید. در بیست‌ودوسالگی به "حلقه پوشکین" راه یافت. در ۱۸۳۱ و ۱۸۳۲، با تشیویق‌های پوشکین داستان‌هایی درباره مردم زادگاهش نوشت که با نام "شب‌نشینی‌ها در مزرعه‌ای نزدیک دیاکانا" در دو جلد چاپ شد. مردم روسیه از داستان‌هایش استقبال گسترد‌ه‌ای کردند و منتقدان نیز بازخورد مثبتی داشتند.  درنتیجه، گوگل در مدت زمانی کوتاه، به شهرت زیادی دست پیدا کرد. با این‌حال، هنوز تصمیم نگرفته بود که بین نویسنده یا تاریخ‌دان شدن کدام را انتخاب کند. در ۱۸۳۳، به فکر فعالیت دانشگاهی افتاد. کرسی تاریخ دانشگاه سن‌پتربورگ را در اخیتار گرفت و تا ۱۳۸۵ آن را برعهده داشت ولی پس از مدتی فهمید که قادر به ادامه دادن این کار نیست و انصراف داد. دو طرح عظیم و چندجلدی برای نوشتن تاریخ مردم اوکراین در سر داشت که درحد طرح باقی ماند و به عمل نرسید.
به‌نظر، دانستن زندگی‌نامه گوگول تا این بخش، برای شناختی کلی از او او و آثارش کفایت می‌کند. در نوشته‌های گوگول "زادگاهش"، "زندگی کارمندی شهری"، و یا "علاقه‌اش به تاریخ مالاروسیه" نقش کلیدی دارند. درک سبک‌زندگی و دیدگاه مردم روستا و شهر، روابط بین ارباب و رعیت، رئیس و ارباب رجوع، آگاهی از سلسله مراتب امور اداری، استفاده از روستا و شهر در نقش محیطی کنشگر و تاثیرگزار، تنها نمونه‌هایی از اندوخته‌های تجربی زندگی  او به شمار می‌روند. "طنز انتقادی" او از همین فهم درستِ زندگی حاصل می‌شود. این فهم است که باعث می‌شود به "موضوعات به ظاهر ساده اما عمیق" دست پیدا کند. موضوعاتی که به آسانی در دل مخاطب جا باز می‌کند. به این دلیل که برای خواننده تکراری نیست، اما می‌تواند خود را بخشی از آن تصور کند. رخدادهای ساده و پیش‌پاافتاده‌ای که مشکلات نامرئی را آشکار می‌سازد. "عمق دادن به شخصیت‌ها" از مسیری کوتاه  و  "شرح زندگی روزمره‌ از زاویه‌ای متفاوت"، داستان‌های جذاب و به‌یادماندنی‌ای به ذهن خواننده هدیه می‌دهد. گوگل استاد به کارگیری "رئال" و شکستن به‌هنگام آن است. خلاقیت او در به‌کارگیری  درست عناصر "ماوراءالطبیعه" ستودنی است. گاهی "تضاد بین واقعیت و رویا" را باتمام وجود احساس می‌کنیم.
ویژگی‌های گفته شده، کم‌وبیش در همه آثار او دیده می‌شود. اما تاراس بولبا تنها اثر گوگول است که کمتر از آن ویژگی‌ها برخوردار است. برخلاف سایر نوشته‌های او، طنز نیست. تاراس بولبا داستانی "تاریخی و حماسی" است که "علاقه‌اش به مالاروسیه و احیای هویت سرزمینش" را به‌نمایش می‌گذارد. گوگول تحت تاثیر دوستش، ژوکوفسکی، که ایلیاد و ادیسه هومر و بخشی‌هایی از شاهنامه فردوسی را ترجمه کرده بود و به شعر حماسی یونان  علاقه بسیار داشت، دست به نوشتن این اثر زد.
‌
‌
نکته: آثار به ترتیب و با ترجمه ذکر شده پیشنهاد می‌شود. محتوای کتاب‌های دیگر نویسنده که اسمشان آورده نشده، گزیده‌ای از داستان‌های کوتاه او است. کتاب‌های نامبرده‌شده همه آثار گوگول را پوشش می‌دهد. 

- فهرست آثار:
۱) بازار مکاره
داستان کوتاه / ترجمه مستقیم از روسی / مترجم :عباس‌علی عزتی / نشر چشمه
این کتاب همه‌ی داستان‌های کوتاهِ تمام‌شده (منهای تاراس بولبا و نفوس مرده) را دربرمی‌گیرد. این داستان‌ها شامل: "شب‌نشینی‌ها در مزرعه‌ای نزدیک دیاکانا"، "داستان‌های میرگورود"، و "داستان‌های پتربورگ" است.
داستان‌ها به همان ترتیبی که نخستین‌بار در روسیه انتشار یافته‌اند در این مجموعه قرار گرفته‌اند.

۲) بازرس
نمایشنامه / ترجمه مستقیم از روسی / مترجم: آبتین گلکار / نشر هرمس
ماجرای آمدن یک بازرس به یک شهر کوچک و  دورافتاده و تلاش مسئولان  فاسد برای پیدا‌کردن راه‌حل برای محاکمه نشدن.

۳) عروسی
نمایشنامه / ترجمه مستقیم از روسی / مترجم: آبتین گلکار / نشر هرمس
 جوانی  که بدش نمی‌آید ازدواج کند و ماجراهایی که در مسیر خواستگاری پیش می‌آید.

۴)تاراس بولبا
رمان کوتاه/ ترجمه از فرانسوی  / مترجم: پرویز شهدی / نشر مجید
داستان مرد قزاقی به نام "تاراس بولبا" و دو پسرش را در جنگ روایت می‌کند.

۵) نفوس مرده 
رمان  (ناتمام) / ترجمه از فرانسوی / مترجم: پرویز شهدی / نشر مجید
فردی زرنگ رعیت‌های مُرده‌ای که اسمشان از آمار زنده‌ها حذف نشده، می‌خرد تا از آن‌ها برای گرو گذاشتن و گرفتن وام استفاده کند.
تنها نسخه جلد دوم  این رمان را گوگول قبل از مرگش (۱۸۵۲)، بخاطر حال وخیم روحی، آتش زد و هرگز منتشر نشد.