به نام او

🔹️اول از همه بگویم که شاهنامه فردوسی یکی از راحت‌ترین و سرراست‌ترین متون بین متون کهن فارسی است، حماسه‌سرای طوس با ساختاری منسجم داستان‌های خودش را با کمترین پیچیدگی روایت می‌کند.
ولی در نگاه اول ارتباط برقرار کردن با شاهنامه مشکل به نظر می‌رسد. خب دلایل متعددی می‌توان برایش برشمرد خب زبان فردوسی زبان فاخری‌ست، برجستگی دارد ولی اگر وارد دنیای او بشوی و با قولی بوطیقای کلام او را درک کنی به راحتی می‌توانی با آن کنار بیایی و برخلاف بسیاری از متون نیازی به استفاده از شرح و تفسیر نداری. فی‌المثل نظامی در بسیاری از جاهای منظومه‌های خود پیچیده سخن می‌گوید که نیاز به شرح و تفسیر دارد. شاهنامه چنین نیست.
نکته دیگر شاید حجم شاهنامه باشد که ممکن است مخاطب را به واهمه بیندازد. که برای حل این مشکل اصلا نیازی نیست همه کتاب را بخوانیم، ابتدا داستان به داستان جلو برویم (نشر قطره با شاهنامه دبیرسیاقی چنین کاری کرده است)

🔸️ و اما برای شاهنامه‌خوانی چه باید کرد؟
به نظرم اولین کار داشتن یک نسخه خوب است، نسخه خوب نه به معنای نسخه‌ای که تصحیح خوبی داشته باشد تصحیح مهم است ولی در مواجهه ابتدایی با این کتاب و برای اولین بار خواندن چندان مهم نیست پس حتما اصرار نکنیم که آخرین تصحیح از شاهنامه را که اتفاقا کار دکتر خالقی مطلق است پیدا کنیم، شاهنامه‌ای که نشر سخن از تصحیح ایشان منتشر کرده اصلا کاربردی نیست. به نظرم تصحیح مسکو با یک ویراست خوب بهترین گزینه است. ویرایشی که حتما پانویسِ معنی واژگان و ترکیبات دشوار را داشته باشد تا خواننده با خیال راحت و کمترین مشکل داستان را بخواند و جلو برود.

🔸️ویرایش‌های خوبی در بازار هست مثل ویرایش دکتر حمیدیان و دبیرسیاقی در نشر قطره، ویرایش قریب در نشر دوستان یا ویرایش توفیق سبحانی که نشر روزنه منتشر کرده ولی یکی از بهترین ویرایشها از شاهنامه متعلق به مرحوم پرویز اتابکی است، البته به نظر من بهترین است چرا که علاوه بر پانویس‌ها یک فرهنگ واژگانی و اعلام بسیار خوب در انتهای کتاب دارد. همچنین اتابکی در این ویرایش علاوه بر نسخه مسکو، نسخه‌های ژول مل، کلکته و نسخه خطی فلورانس را مدنظر قرار داده و بعضا اختلاف نسخه‌ها را نیز آورده است، ولی متاسفانه چند سالی‌ست که این کتاب که توسط نشر فرزان روز منتشر شده بود، در بازار موجود نیست و تجدیدچاپ نشده است ولی قسمت انتهایی کتاب به صورت کتابی مجزا توسط همین ناشر منتشر شده و در بازار موجود است، اگر خود شاهنامه را گیر آوردید خوش به حالتان اگر هم نه فعلا همین واژه‌نامه بسازید. و در کنار یکی دیگر از ویراست‌های خوب شاهنامه استفاده کنید تا شاهنامه اتابکی منتشر شود فقط یک توضیح لازم است که مرحوم اتابکی یکبار شاهنامه نسخه ژول مل را ویرایش کرده‌اند و در قالب چهار مجلد سالها پیش در انتشار علمی و فرهنگی منتشر کرده‌اند که با این نسخه‌ای که من معرفی کردم متفاوت است و برجستگی خاصی ندارد، به اشتباه آن را تهیه نکنید.
والسلام