برای این کتاب میشه کلی درباره وجه انتولوژیک نیهیلیسم و نیچه و ... نوشت، ولی خب ترجیح میدم صرفا به دوتا نکته‌ای که به نظرم جالب بود، اکتفا کنم.

اول:
«با وجود آنکه كاملاً بـه عـدم امکان اثبات وجود خدا اطمینان داشتم ( كانت به من ثابت کرده بود که این را نمی توان به اثبات رساند و مـن كـاملاً او را درک می کردم )، به هر حال در جست و جوی خدا بودم، امید داشتم که او را می یابم و طبق عادت پیشین، دست به دامـن کسـی می شدم که می جستمش و نمی یافتمش. گاه در ذهنم برهان های کانت و شوپنهاور را در مورد امکان اثبات وجود خدا مرور می کردم و گاه مشغول رد آنها می شدم. به خودم می گفتم علت، بـر خـلاف زمان و مکان، از مقوله های فکر نیست. اگر من وجود دارم، باید برای این علتی وجود داشته باشد و علت العللی. این علت همه چیز همان است که خدا می نامندش.» ص ۹۰
مترجم تو مقدمه میگه که تالستوی به زبان آلمانی مسلط بوده و متون فلاسفه آلمانی رو زبان اصلی خونده. ولی تو این متن بالا متوجه میشیم که تالستوی اشتباهاتی درباره کانت می‌کنه. اولا زمان و مکان جزو مقولات فاهمه نیستند بلکه خودشون به تنهایی صور بنیادین شهودند. دوم اینکه «مقولات فکر» نیست و ترجمه جا افتادش «مقولات فاهمه‌»ست (این احتمالا گناه مترجمه)، سوما اتفاقا علت، بر خلاف زمان و مکان، از مقولات فاهمه‌ست و چهارم اینکه اگه قانع نشده که علت جزو مقولاته به خاطر اینکه مقدم بر کانت، هیوم رو نخونده تا مثل کانت از خواب دگماتیسم بیدار بشه.


دوم:
«من از شیوه زندگی طبقه خودم دست شستم، زیرا دریافتم که این زندگی نیست، بلکه شبه زندگی است، دریافتم شرایطی که ما در آن زندگی می کنیم، ما را از مکان درک زندگی محروم می سازد و برای درک زندگی باید زندگی مردم ساده و زحمتکش را دریابم که زندگی را می سازند، باید معنایی را دریابم که آنان به زندگی می دهند ، و نه زندگی طبقه ممتاز، نه زندگی ما انگلان زندگی، مردم ساده زحمتکش در پیرامون من مردم روسیه بودند و من به سوی آنان رفتم و به سوی معنایی که آنان به زندگی می دهند.»
یکی از نکاتی که همیشه از تالستوی برای من عجیب بوده همین توجهش به مردم طبقات پایینه. معمولا اشراف اگر هم به طبقات پایین توجه داشتند ناشی از دل رحمیشون بوده ولی تالستوی مخصوصا تو این پاراگراف نشون میده که حتی به دید پدیدارشناختی طبقات پایین هم اهمیت میده و اصلا اون رو اصل قرار میده و طبقه خودش رو «انگلان زندگی» خطاب می‌کنه. علی ای حال به نظر حقیر یکی از دلایل مهم انقلاب اکتبر تو روسیه تالستویه.


این دوتا نکته صرفا نظرات شخصی بود.