به نام او

🔹️به زبان فارسی تازه‌ترین اثر اسماعیل امینی شاعر و پژوهشگر ادبی‌ست که توسط انتشارات جام جم منتشر شده است این کتاب دربردارنده سی و شش جُستار از امینی درباره زبان و ادب فارسی‌ست.

🔸️به زبان فارسی در ادامه کتاب جلسه شعر است که سالها پیش توسط انتشارات شهرستان ادب منتشر شده در آنجا امینی نکاتی پیرامون شعر و جلسات شعر مطرح کرده بود و مخاطب آن کتاب بیشتر شاعران جوان بودند ولی در این کتاب او از زبان فارسی، که در ابتدای کتاب تصریح می‌کند که زبان مادری‌اش نیست بلکه زبان فرهنگی‌اش است، می‌گوید و مخاطبش تمام اقشار مردم هستند.

🔸️نثر امینی به مانند دیگر آثارش ساده و دلنشین است، او باز هم به مانند کتابهای دیگرش از مسائلی می‌گوید که ظاهراً بدیهی و پیش‌پاافتاده هستند که به کرّات برای همه افراد اتفاق افتاده و با آن مواجهه شده‌اند، ولی توجه به همین مسائل بدیهی تیزبینی و درایتی می‌خواهد که خاصِّ یک آموزگار زبان و ادبیات فارسی است امینی از دل این مسائل ساده نکات پیچیده و آموزنده‌ای بیرون می‌کشد و در پیش‌ِ روی مخاطب قرار می‌دهد.

🔸️نگاه علمی و در عین حال ذوقمند به مقوله زبان و ادبیات فارسی نگاه مغتنم و بسیار لازمی‌ست که در این روزگار کمتر می‌توان سراغش را گرفت، مولفان ما یا از این طرف بام افتاده‌اند یا از آن طرف. یا تنها وجهه علمی و آکادمیک ادبیات را در نظر می‌گیرند یا در مقام یک شاعر سلیقه و ذوق فردی خود را با مسائل علمی در هم می‌آمیزند و محصولی ارائه می‌دهند که به غیر از خودشان هیچ‌کس دیگر نمی‌تواند مخاطب آن باشد اسماعیل امینی و چند نفر دیگر از جمله افرادی هستند که توانسته‌اند جامع این دو نگاه باشند. و اگر تعداد این افراد و آثار تالیفی آنها بیشتر بشود به نفع زبان و ادبیات فارسی است.

🔸️همانطور که گفتم زبان امینی ساده و دلنشین است، پس با یک کتاب خوشخوان طرف هستیم که با ساختارِ جستارگونه‌ای که دارد خوش‌خوان‌تر شده و به مخاطب این امکان را می‌دهد که هرچند دفعه که خواست به کتاب رجوع کند و جستار یا جستارهایی را بخواند، و با توجه به این‌که این‌گونه ادبی تازگی دارد و مخاطبان در این چند ساله اقبال خوبی به آن نشان داده‌اند لزوم چنین کتابی آن‌هم درباره زبان فارسی بیش از پیش حس می‌شود و چه خوب که آن را پژوهشگر یا به قول فرنگی‌اش آکادمیسینی نوشته که شاعر و اهل ذوق هم هست.

🔸️و اما یک نکته درباره خود دکتر اسماعیل امینی، آثار آقای امینی بیشتر در همین حوزه جستار و درسگفتارهای مختصر و مفید، آن هم برای مخاطبان جوان و نوجوان است، آثاری که در جای خود لازم و ضروری است ولی محدود شدن ایشان تنها به این حوزه ظلم به خود و مخاطبان ادبیات است، همانطور که گفتم نگاه علمی و درعین حال ذوقمند، چندان بین اهل پژوهش عمومیت ندارد و آثار پرشماری با این رویکرد نوشته و منتشر نشده است، و حیف است که فردی چون اسماعیل امینی در مورد مسائل اساسی‌تر کتاب و اثر پژوهشی منتشر نکند.

🔹️و اما نکته آخر درباره شکل کتاب و شیوه کتاب‌آرایی آن، با اینکه نشر جام جم بعد از مدتها و با مدیریت جدید شروع به فعالیت کرده و این کتاب به همراه چند کتاب دیگر محصول این دوره است از مزیتهایی همچون ویرایش خوب و بقاعده، که البته فردی چون استاد محمدکاظم کاظمی هم عهده‌دار آن بوده است، برخوردار است. ولی چند نقص در صفحه‌آرایی و طرح جلد کتاب به چشم می‌خورد که به راحتی رفع‌شدنی است یک اینکه صفحه‌آرایی کتاب استاندارد نیست و جای شماره صفحه و فاصله‌های متن از چهارگوشه صفحه اشتباه است دو دیگر عکسی که در پسزمینه کتاب است علاوه بر نازیبا بودن بی‌کیفیت نیز است.
امید است که این مشکلات در چاپهای بعدی رفع شود، و کتاب با ظاهر بهتری عرضه شود‌.
          

            «به زبان فارسی» از آن کتاب‌هایی است که قبل از صحبت درباره محتوایشان، باید از نویسنده‌اش سخن گفت. اسمعیل امینی، معلم نازنین ادبیات. گرچه هم دکترا دارد و هم شاعر است و هم مولف چندین کتاب در حوزه‌های تخصصی طنز و شعر و حتی گزیده هم گردآورده است، اما معلم ادبیات بودن او دقیقا آن چیزی است که برای معرفی این کتاب باید مد نظر قرار دهیم.

اسمعیل امینی را در یک جمله می‌توان اینطور توصیف کرد: «مردی که دغدغه زبان و ادبیات فارسی دارد.» مردی که گرچه فارسی، زبان مادری‌اش نیست اما آنچنان دل در گرو این قند شیرین دارد که سالهاست به شکل رسمی و غیر رسمی، در خلوت و جمعیت، آشکار و نهان در حال پاسداری از آن است.

«به زبان فارسی» به اذعان زیرعنوانی که روی جلدش قرار گرفته، روایت‌هایی است از دلبستگی به فرهنگ، ادب و زبان فارسی. گرچه شخصا این کتاب را نماینده خوبی برای نمایش دلبستگی اسمعیل امینی به فرهنگ نمی‌دانم و موضوع و تمرکز اصلی کتاب را زبان و ادبیات فارسی یافتم.

سبک نگارش کتاب، مانند بیشتر کتاب‌های نشر موسسه جام‌جم، روایت روایت یا تکه تکه است؛ صد البته که تکه‌هایی از یک کل منسجم! پاره-روایت‌های «به زبان فارسی» از نظر محتوا و مقدار به گونه‌ای انتخاب و چیده شده‌اند که انگار هر روایت، یک جلسه درسی کلاس ادبیات اوست که به قلم یکی از دانش‌جوهای خوش ذوقش عینا به رشته تحریر درآمه است. آن ها که اسمعیل امینی را از قبل بشناسند، قطعا متوجه می‌شوند که خرده طنزها و کنایات و اشارات نمکینی لابلای صفحات کتاب، چقدر ویژه خود امینی است و چقدر در عین نمکین بودن، افراط گریز و به جا است.

بخش‌های شیرینی از گذشته و امروز خط و زبان فارسی، پاسخ به برخی شبهات معروف و پر بسامد فضای مجازی درباره زبان و خط و ادبیات فارسی، مجعولات نسبت داده شده به فارسی و فارسی نویسان، تجربیات شخصی او در جایگاه دبیر ادبیات سر کلاس، یا به عنوان شاعر در فضای حرفه‌ای و سفرهای بین‌المللی‌اش و اشاره به سرنخ‌های مفید و قابل توجه برای آغاز مطالعه و پژوهش در حوزه ادبیات منظوم و زبان فارسی از جمله مهم‌ترین و کلیدی‌ترین موضوعاتی است که روایت‌های کتاب را تشکیل می‌دهد.

نثر شیوا، دلچسب، خونگرم (!) و در عین حال نمکین و ملیح «به زبان فارسی» ، مطالعه آن را برای فارسی‌دان‌ها شیرین تر کرده است.

گرچه مطالعه «به زبان فارسی» را می‌توان ظرف یک روز از آغاز به انجام رساند اما روایت روایت بودن کتاب این ظرفیت را ایجاد میکند که طی چندین روز و حتی با وقفه‌هایی در بین روزها، کتاب را مطالعه کرد و به ذهن فرصت دسته بندی و حلاجی آموزه‌های جدید را داد. آموزه‌هایی که گاه از آنچه ما سالها شنیده ایم، فاصله قابل توجهی دارد و با چند کلیک ساده و یکی دوبار فشردن دکه جستجو در کامپیوتر، صحت آنها نسبت به روایت غالب غلط، به وضوح آشکار می‌گردد.

خود اسمعیل امینی در مقدمه کتاب گفته است که این کتاب برای تدریس یا برای استفاده پژوهشگران نوشته نشده است اما واقعیت این است که چفت و بست و صحت روایت‌های کتاب آن چنان برقرار و استوار است که هم می‌تواند درون‌مایه تدریس باشد و هم برای پژوهش و زاویه دید پژوهش‌گرانه به ما ایده بدهد.

قیمت 62 تومانی کتاب ( در چاپ دوم) شاید شما را برای خرید کتاب مردد کند اما می‌توانم این مژده را به شما بدهم که اگر دل در گرو زبان و ادبیات فارسی دارید، حتما به هزینه‌اش می‌ارزد
          

            به نظرم این کتاب از آن کتاب‌هایی است که باید شبانه روز تبلیغش را کرد و طوری ترویج کرد که هر ایرانی در هرجایی از جهان حداقل یکبار آن را بخواند.
قلم شیرین، شیوا، رسا و جذاب این نویسنده آنقدر خوب است که بدون دعوا و خونریزی هم اهمیت زبان فارسی را می‌فهمیم و هم خیلی از اشمالات رایجی که با آن‌ها درگیر هستیم رفع می‌شود.
من این کتاب را در نمایشگاه امسال تهیه کردم و از خواندنش عمیقا لذت بردم. مخصوصا آن‌حایی که برای شاعران صحبت می‌کند.
بخوانیم و بخوانید و بخوانیدانیم، والا