یادداشت‌های سهیل فریدی (8)

          حسی که با خوندن این کتاب به من دست داد اینه که به نظر میاد نویسنده بیش از اینکه تلاش محققانه برای رسیدن به واقعیت داشته باشه، برای اثبات حدس خودش تلاش می‌کنه. البته من نه حوزه تخصصیم تاریخه و نه کتاب‌هایی که در این زمینه خوندم زیاد بوده.؛صرفا حسی که گرفتم این بود.

چند تا سوال بزرگ بی‌جواب (یا دارای جواب خیلی ضعیف) هم توی کتاب وجود داره:

مثلا اینکه با توجه به فشار روی امام حسین (ع) در مکه، اگه جواب حضرت مسلم این بود که کوفه خوب نیست، تصمیم امام چی میشد؟ یعنی امام صرفا برای تشکیل حکومت داشت می‌رفت کوفه؟ جواب این سوال، به سوال بعد هم ربط داره.

یا اینکه چرا بعد از شهادت حضرت مسلم، امام همچنان به سمت کوفه می‌ره. خوب حالا که معلوم شد دیگه نمیشه حکومت تشکیل داد ( که نویسنده معتقده تنها هدف امام بود)، راهکار چی بود؟ 

یا نویسنده اصرار داره که حضرت مسلم در ارزیابیش هیچ خطایی نداشته؛ حضرت مسلم درست تحلیل کرده بوده ولی این چیزی بوده که پیش اومده. در حالیکه فرزدق و ابن عباس این پیش‌بینی رو کرده بودن. تازه بعدش اصرار داره که اگه بپذیریم حضرت مسلم خطا کرده، یعنی پذیرفتیم امام در انتخابش اشتباه کرده و این با عصمت امام منافات داره!!!!

همینطور نمیگه امام چرا همه خانواده رو برد؟ به‌ویژه وقتی احتمال شهادت خودش بالا رفت، منطقی بود که بقیه رو مرخص کنه. ولی یکی دو بار بهشون گفت می‌تونید برید و وقتی نرفتن، خیلی هم ازشون تعریف کرد.

یا تقریبا معتقده شهادت امام هیچ خاصیتی نداشته.

موارد دیگه‌ای هست که نوشتنش متن رو طولانی می‌کنه. 
مجموعا نوع نگاه نویسنده خوب و متفاوت بوده؛ به هر شکل این هم نظریه‌ای هست که میشه بهش پرداخت ولی میشد عمیق‌تر هم باشه.
        

          کتاب نسبتا خوبی بود. چند تا نکته به نظرم رسید. 
اول انتخاب نام کتاب بود. شاید بهتر بود اسمش رو می‌گذاشت همه مردان چرچیل، همه مردان آیزنهاور، یا از همه بهتر همه مردان CIA برای سرنگونی مصدق.
نکته دوم اینکه جا داشت نویسنده تا حدی هم به علل ضعیف شدن موقعیت اجتماعی و سیاسی دکتر مصدق می‌پرداخت. گاهی هم به نظر میاد نویسنده علاقه بیش از حد و غیرمنطقی به دکتر مصدق داشته. مثلاً در اواخر کتاب با یه نقل قول بیان می‌کنه که دکتر مصدق از کودتا مطلع بوده و با این وجود از طرفدارانش خواسته بود که به خیابان‌ها نیان تا جنگ داخلی نشه و طوری این رو بیان می‌کنه که تصمیم دکتر مصدق رو منطقی جلوه بده. این در حالیه که معتقده در این زمان هنوز دکتر مصدق پایگاه مردمی به شدت قوی‌ای داشته. این دو تا در کنار هم جور درنمی‌آید. یعنی با فراخوانی این پایگاه مردمی قوی، به سرعت کودتا شکست می‌خورد و دولت سقوط نمی‌کرد.

در مجموع توصیه می‌کنم کتاب رو بخونید. اگرچه کتاب فوق‌العاده تلخی هستش و حتی اگر فقط بخشی از دخالت‌های CIA درست بوده باشه، واقعا این سطح از جولان دادن و قدرت داشتن یه کشور خارجی در یه کشور دیگه، واقعا دردناکه.
        

          اگرچه نیمی از کتاب به مرور سریع رفتارهای عینی همه ائمه می‌پردازه، ولی میشه گفت بخش اصلی کتاب تازه از صفحه ۸۰ شروع میشه که به تحلیل مختصر دوران امام حسن (ع) می‌پردازه. من پیش از این هم چند کتاب درباره زندگی و صلح امام حسن (ع) خونده بودم:
تحلیلی از زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی (ع)، سیدجعغر مرتضی عاملی
حقایق پنهان، احمد زمانی
قصه صلح خونین، علی نظری منفرد
صلح امام حسن، شیخ راضی آل یاسین (که این کامل‌ترین کتاب تحلیلی راجع به موضوع صلحه)
 ولی به جرات می‌تونم بگم گفتار دوم این کتاب در عین اختصار، به بهترین شکل به تحلیل رفتار امام پرداخته. به نظر من نقطه اوج تحلیل نویسنده، فصل ۱۴ از گفتار دوم بود که مشابهش رو توی منابع قبلی ندیده بودم. 
        

          فاصله بین نمره یک و پنج به یک کتاب به راحتی با تغییر اسم کتاب می‌تونه محقق بشه. مثلاً اگر اسم این کتاب این بود «در ستایش سرمایه‌داری» حتما نمره پنج می‌گرفت. 
هدف من از خوندن این کتاب، آشنایی بهتر با این مکاتب بود. البته تا حدی حاصل شد ولی می‌تونست خیلی بهتر باشه. نویسنده نمونه تمام و کمال «انسانی با استانداردهای دوگانه» هستش. به‌طور مشخص نویسنده تقریبا مدل ذهنی ثابتی  حتی از جامعه مطلوب ندارد و دائما در تلاش برای تقدیس سرمایه‌داری هستش. 
در بخش اول و دوم کتاب (کمونیسم و فاشیسم) دائما به نقش ویرانگر این دو در ساختارها و تعاملات جهانی می‌کنه ولی وقتی به فصل سه (کاپیتالیسم) می‌رسه مطلقا اشاره ای به اثرات مخرب سیاست‌های ایالات متحده و نقش اون در جنگ سرد نمی‌کنه. 
فصل آخر هم به نوع خاصی از سوسیالیسم پرداخته میشه که با خوانش رایج از سوسیالیسم تفاوت قابل‌توجهی داره.

به طور خلاصه در همه عمرم نویسنده‌ای تا این حد مغرض ندیده بودم. 
        

          کتاب بدی نیست. نویسنده سعی می‌کنه کوتاه به ابعاد مهم تهیه و خوندن تاریخ بپردازه. بعضی جاها نویسنده بیش از حد به جزییات می‌پردازده که آزاردهنده میشه. اتصال بین فصول کتاب هم به خوبی برقرار نبود و نویسنده در ارائه تصویر کلی از کاری که می‌خواد انجام بده، موفق نبوده.
        

          در مجموع کتاب خوبی بود. یکی از مشکلاتی که داشتم حرکت بین خط سیرهای  مختلف بود که خیلی خوب انجام نمیشد و می‌تونست خیلی بهتر باشه. 
        

          کتاب خیلی خوب با ترجمه خیلی خوب. هم تاریخه و هم تحلیل تاریخ.
تنها ایرادش اینه که یه کم از هند زیاد گفته که به‌راحتی میشه اون فصول رو کنار گذاشت.
        

          کتاب بر خلاف عنوانش که «تحلیل» داره، بیشتر به نقل روایات و بخش‌های تقطیع شده از گفت‌وگوهای تاریخی پرداخته. 
بخش‌های زیادی از کتاب هم تقریبا هیچ ارتباطی به زندگی امام حسن (ع) نداره (مثل ماجرای سقیفه یا رفتار خلفا در موارد مختلف). 
عنوان‌بندی و استفاده از فونت‌ها هم  ضعیفه. گاهی یه موضوع بخش‌های الف، ب، ج و ... داره که تفکیکشون از هم کار سختیه چون مثلا الف دو صفحه هست و ب بیست صفحه و بعد دوباره خود ب تقسیم میشه به بخش‌های زیاد و خواننده اصل مطلب رو گم می‌کنه.