شهید جاوید؛ اثری معقول و پرماجرا در تبیین قیام امام حسین (ع)

از زمان حادثه‌ی عاشورا تاکنون، صدها جلد کتاب به زبان‌های مختلف، به‌ویژه عربی و فارسی، نوشته شده است. اما شاید تأثیرگذارترین و پرماجراترین، و درعین‌حال معقول‌ترین آن‌ها کتاب شهید جاوید اثر نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی باشد. این اثر هنوز می‌تواند در حال و هوای اجتماعی امروز بررسی و نقد شود. 
در این اثر، درباره‌ی فلسفه‌ی قیام امام حسین (ع) به صورت تحقیقی‌ـ تحلیلی بحث شده است. شیوه‌ای که صالحی در نگارش این کتاب به کار برده در نوع خود بدیع و عقل‌پسند است. به تعبیر دیگر، او در این کتاب «شیوه‌ی عقلانی» را جایگزین «شیوه‌ی عاطفی» کرده است. او نظر مرتضی علم‌الهدی و شیخ طوسی را در کتاب تلخیص‌الشافی موضوع کار خود قرار داده و به این نتیجه رسیده قیام امام حسین نه شهادت بلکه تشکیل حکومت اسلامی بوده است. هرچند شهادت آرزوی آن حضرت بود، اما هدفش از این حرکت اصلاحی، در نهایت، تشکیل حکومت اسلامی بر مبنای حکومت رسول خدا (ص) و علی (ع) بوده است. صالحی می‌نویسد: «پیروزی نظام برای امام مطلوب درجه‌ی یک و صلح شرافتمندانه مطلوب درجه‌ی دو و شهادت مطلوب درجه‌ی سه بوده است... ولی برای کشته شدن هیچ‌گونه فعالیتی نکرد، بلکه این عمال حکومت ضداسلام بودند که فرزند پیغمبر را کشتند و چنین خسارت بزرگی را بر جهان اسلام وارد ساختند» (صالحی آَشتیانی 1386: 159).
کتاب شهید جاوید شامل پنج بخش و یک خاتمه است. عنوان بخش‌های آن عبارتند از: علل قیام، ماهیت قیام، مراحل قیام، هدف قیام و نتایج و آثار. این کتاب تاکنون حدود بیست بار چاپ شده و در چاپ‌های جدید ضمیمه‌‌ای تحت عنوان «نقد شهید آگاه: پاسخ به آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی» به آن اضافه شده است. در آغاز کتاب، تقریط چند تن از علمای معاصر بر آن درج شده که از جمله‌ی آن‌هاست: آیت‌الله حسینعلی منتظری، آیت‌الله علی مشکینی، آیت‌الله ابوالفضل مجتهد زنجانی، علامه محمدتقی جعفری و احمد آرام. این کتاب سروصدای فراوانی کرد و در ردّ آن حدود بیست جلد کتاب و مقاله نوشته شد. بدین‌ترتیب، شهید جاوید را می‌توان بحث‌برانگیزترین و جنجالی‌ترین کتاب تاریخ معاصر دانست. اما هیچ‌کدام از نقدها نتوانست نویسنده‌ی کتاب را مجاب سازد. از این جهت، ایشان چند اثر دیگر را به‌عنوان مکمل بحث شهید جاوید آفریدند که هر یک از آن‌ها در جای خود اثری وزین و قابل‌توجه و مورداستتقبال اهل نقد و نظر است. این آثار عبارتند از: نگاهی به حماسه‌ی حسینی استاد مطهری، عصای موسی یا درمان بیماری غلو، غلو: درآمدی بر افکار و عقاید، قضاوت زن در فقه اسلامی، توطئه‌ی شاه ضد امام خمینی، ولایت فقیه؛ حکومت صالحان.

[کتاب‌نامه:
صالحی نجف‌آبادی، نعمت‌الله (1387)، شهید جاوید، تهران: امید فردا. ]


به قلم محمدعلی کوشا؛ بااندکی تلخیص، ماهنامه‌ی «شهر کتاب»، سال یکم، شماره‌ی چهارم.
        

          این کتاب در تلاش است تا علم غیب امام حسین علیه السلام را در خصوص واقعه کربلا زیر سوال ببرد. اگر این کتاب را مطالعه کردید حتما کتاب سرگذشت کتاب شهید جاوید را نیز مطالعه نمایید
        

          دهه محرم هم تموم شد و امسال هم مثل سالهای پیش همچنان بر سر منابر بحث بر سر فلسفه عاشورا و قیام امام حسین علیه السلام ادامه داشت و دارد.
بنظرم درکنار پای منبر این و اون نشستن،‌ بهترین راه برای یک علاقه مند به یادگیری، مطالعه کتابه. خوندن یک کتاب مفید تر از صد تا منبر و سخنرانیه.
پیشنهاد من برای شروع مطالعه پیرامون دلایل واقعه عاشورا مطالعه کتاب "شهید جاوید حسین ابن علی علیه السلام" نوشته مرحوم " آیت الله نعمت الله صالحی نجف آبادی( ۱۳۰۲-۱۳۸۵)" که سال ۱۳۵۰ منتشر شد و نتیجه هفت سال تحقیق مفصل ایشون درست مثل یک تز دکتری. 
نویسنده دنبال اثبات این هست که فلسفه اصلی امام حسین برای قیام، برپایی حکومت بوده و نه شهادت.
در اون زمان خیلی این کتاب سرو صدا کرد چون یکسری علما به کتاب خرده گرفتند که چون امام معصوم هست و عالم به غیب پس این نظریه با اصول تشیع در تناقض هست. در رد این کتاب می گویند تا حالا چهل ردیه نوشته شده ولی مهمترین اونها کتاب "شهید آگاه" نوشته آیت الله صافی گلپایگانی  است. علامه طباطبایی مقاله ای تحت عنوان "علم امام" در اون زمان نوشتند و شهید مطهری هم در سری سخنرانی هایی تحت عنوان "حماسه حسینی" نظراتشون رو اعلام کردند. مرحوم صالحی نجف آبادی هم کتابی نوشت بنام "عصای موسی" که به این انتقادها پاسخ داد.
کلا این رد و نقد و پاسخ ها نشون از یک سطح فهم بالاتری نسبت به حالا داره، کمااینکه در مورد کتاب " حجاب شرعی در عصر پیامبر" نوشته آقای ترکاشوند شاهد پاسخ گویی از جانب علما نیستیم. احتمالا الان که قدرت و تریبون در اختیار هست نیازی به پاسخ گویی علمی دیده نمیشه و با بگیر و ببند و خلع لباس و حصر و بند به سوالات حساس فقهی پاسخ داده میشه.

کتاب شهید جاوید قبل از انقلاب با توجه به جو انقلابی گری و براندازی نظام مورد تفقد انقلابیون قرار گرفت چون به جنبه برقراری حکومت اسلامی از سوی امام حسین تاکید داشت. ولی بعد از انقلاب این جنبه زیاد بکار نمیومد و استفاده از روحیه شهادت طلبی امام حسین برای دوران جنگ بیشتر نیاز بود. برای جنگ با داعش هم دوباره قیام امام حسین همین کارکرد رو پیدا کرد. 
کلا فلسفه قیام امام حسین ملعبه دست یکسری از مداحانِ تنفربرانگیر و کاسب و سیاستمداران ریاکار و کَیّس.

آخرین چاپ کتاب شهید جاوید سال ۱۳۷۸ هست توسط انتشارات امید فردا که یک ضمیمه هایی هم داره و ویرایش هم شده نسبت به نسخه چاپی سال ۵۰ و چندین صفحه مقدمه هم داره که عکس چند صفحه ای رو من در پست قرار میدم برای مطالعه.

ان شاالله که ارادتمندان سیدالشهدا مطالعاتشان رو گسترش بدن و من رو هم از نتیجه تحقیقاتشان بهره مند فرمایند.

۵۳۶ صفحه
#شهید_جاوید #صالحی_نجف_آبادی #فلسفه_قیام_امام_حسین

        

          کتاب در واقع بررسی علل وقوع حادثه ی کربلا با زبان و روشی منظم است که بیشتر معطوف به دیدگاه کلامی علمای متقدم از جمله شیخ مفید می باشد و نگاهی منتقدانه اش به دیدگاه شهادت طلبانه رایج بین علماست که برگرفته از آرا سید طاووس است.
کتاب به لحاظ روشمندی خصوصا در مقابله ی محتوایی و سندی روایات دینی و تاریخی ارزشمند است 
هرچند نظر مولف درباره تفاوت هدف و نتیجه و تبیین و اثبات نظر خودش ظاهرا نتیجه بخش است اما در انتها احساس شخصی من این بود  که زمینه ی بحث یعنی دو راهی شهادت طلبی یا تشکیل حکومت از اصل، منظری  نادرست به این ماجراست و در نظر گرفتن اصل احیای دین و اصلاح امت برای تببین اتفاق صحیح تر به نظر می رسد.