یادداشت ملیکا🌱
1404/2/12
بسم‌الله.
این کتاب، یادداشت‌های زنی به‌نام عالیه‌خانم شیرازی است که از کرمان، بی‌همسر، شروع به سفر میکند و به مکه و سپس عراق و زیارت ائمه رفته و به طهران می‌آید و در اندرون ناصرالدین‌شاه رفت‌وآمد داشته.
خلاصه بگویم: خوب نبود! اینکه صرفا یک زنی در دوره قاجار موفق به سفر رفتن آن‌هم با این‌همه سختی شده و از قضا خواندن‌نوشتن هم می‌دانسته و وقایع را ثبت و ضبط می‌کرده و از قضاتَر! با اعیان و شاه‌زادگان دربار نشست‌وبرخاست داشته و از شاه مشاهداتی دارد و حتی به خانه میرزای شیرازی هم وارد میشود، شاید عناوین دهان‌پُرکنی باشد اما خالی از محتوا بود.
عالیه‌خانم نمونه کامل یک زنِ معمولی و از نوع عوام است (حتی اگر به دربار راه داشته باشد) آن‌هم در دوره قاجار؛ پس خواندن و دانستن احوالیات یک زن معمولی و زندگی بی‌مصرفش و رفت‌وآمدهای از سرِ وقت‌پُرکردن، دردی از ما دوا نمی‌کند. بخش زیادی از کتاب به روزنوشت‌های مزخرف و فاقد محتوا می‌گذرد: امروز حمام بودم، رفتم خانه چی‌چی‌الدوله یا چی‌چی‌السلطنه:)، آن‌یکی غر زد چرا به خانه ما نمی‌آیی، امروز بی‌حال بودم و در خانه، فلانی تب کرد و چندبار قِی کرد، آن‌یکی عروس را نپسندیدم، جهاز آن‌یکی فلان تکه‌ها را داشت، آن‌یکی عروس را با چه وضع و احوالی روانه خانه شوهر کردیم و الی آخر...
یا بخشی دیگر در حال حواله‌ی ناله و نفرین و فحش به عرب‌ها یا قاطرچی‌ها یا بخت خودش یا گرما و سرمای هواست:)
حتی قسمت‌هایی که به مکه و مدینه و حرم‌های مقدس مشرف شده را تقریبا به‌سرعت می‌گذرد و در عوض به ذکر جزئیات مزخرف و غیرضروری می‌پردازد، کما اینکه همان سفر حجّش هم از روی ادای دِین و انجام واجب است و حال‌وهوای خاصی را به ما منتقل نمی‌کند چون خودش اساسا حال‌وهوای خاصی نداشته که منتقل کند:)
کتاب به ما اطلاعات خاصی درباره‌ی قاجار و ناصرالدین‌شاه هم نمی‌دهد، زن‌بارگی و عیاشی و حماقت و اهل بزم و مطرب‌بودن ناصرالدین‌شاه که بر کسی پوشیده نیست؛ این کتاب هم همان‌ها را می‌گوید، با تاکید بیشتر روی بزک‌کردن فلان عروس و وضعیت فلان زن شاه و فلان عروس چندتا کالسکه و سرباز و تفنگ‌چی همراهش بود و امروز در تدارک شیرینی‌پختن برای عروسی بودیم و فردا رفتیم بازار جهاز بخریم و پس‌فردا هم دنبال آن یکی عروس و... اعصاب ما را از پَرت‌بودن دربار از وضعیت رعیت و مردم بی‌چاره بیش از پیش خُرد میکند:)
و همین، نخوانید. حیف وقت است، اما عالیه‌خانم را به فاتحه‌ای مهمان کنید.
(0/1000)
نظرات
1404/2/13
زاویه دید جالبیه. هنوز کتاب رو نخونده‌م؛ ولی تعریفشو شنیده بودم که خواندنیه. و اتفاقاً به همین نکته‌ی «اشاره‌ی بیش از حد معمول به جزئیات» اشاره می‌کردن. یعنی می‌گفتن در مقایسه با بقیه‌ی سفرنامه‌های اون عصر -که بیشتر به سیاست و مردم‌شناسی پرداخته- مهمه که تاریخ شفاهیِ کاسه بشقاب جهیزیه رو هم داشته باشیم. البته باید پذیرفت که این مزیت بیشتر به کار پژوهشگرا میاد تا علاقمندان عمومی به تاریخ اون دوره.
1
3
7 روز پیش
تاریخ اجتماعی از دل همین رفتارهای به ظاهر حوصله سر بر شکل میگیرد، اینکه در چه زمانی میان مردم و طبقات مختلف اجتماعی جامعه چه چیزی دغدغه بوده، چه چیزی بی اهمیت بوده، چه لباس هایی می پوشیدند چه خوراکی هایی استفاده می کردند، چه طور به سفر میرفتند، آداب مسافرت چگونه بوده، امکان سفر تنهایی یک زن مهیا بوده یا نبوده و ... اینها همه اش اطلاعات مهمی است که از دل همین سفرنامه ها و گزارش نویسی های روزانه به دست نسل های بعد میرسد. اصولا فرهنگ و تمدن هر سرزمینی به همین شیوه ها منتقل میشود. قرار نیست همه ی تاریخ ها، تاریخ سیاسی باشد. به خواندن تاریخ سیاسی و تاریخ شکل گیری قدرت ها عادت کردیم. شاید از نظر شما مزخرف و غیرضروری باشد ولی از نظر پژوهشگران تاریخ ایران و تاریخ معاصر و خیلی از افراد غیر پژوهشگر پر از داده و معلومات ارزشمند است و هر کدام میتواند سرنخی برای ورود به دنیایی تازه باشد.
3
7 روز پیش
اصولا تاریخ اجتماعی و تاریخ مردم بنا ندارد در مورد حکومت ها و قدرت ها صحبت کند، اسمش روشن است، تاریخ اجتماعی، تاریخ مردمان یک سرزمین، نباید ذکر حکومت و سیاست را توقع داشت، ممکن است ضمن بیان اجتماعیات در مورد حکومت ها و قدرت ها هم صحبت بشود ولی اینها فرع ماجراست. اتفاقا به نظرم برای مخاطب عام هم میتواند بسیار درس آموز باشد، مخاطب عام میتواند از تاریخ اجتماعی به عنوان سنگ محک برای بررسی رفتارها و علاقه های خودش استفاده کند، اینکه آیا آن چیزی که مثلا ۱۵۰ سال پیش بین زنان یک شهر دغدغه بوده تغییر کرده است یا نه؟ این تغییرات در جهت مثبت بوده است یا منفی؟ زن امروز دغدغه اش عوض شده یا فقط ظاهر سرگرمی هایش تغییر کرده است و ... . دقیقا همین بررسی هاست که مشخص میکند انسان امروز دقیقا کجا ایستاده و چه قدر پیشرفت یا پسرفت داشته است. از نگاهی دیگر حتی میشود از دل همین تاریخ اجتماعی، به تاریخ سیاسی رسید و حکومت ها را با هم مقایسه کرد.
3
3
7 روز پیش
ممنون از نظر شما. تامل‌برانگیز بود. بله برای مطالعه و موشکافی دقیق تاریخ خوبه، ولی به من مخاطب ساده چیزی اضافه نکرد، البته اگه با اون طرز فکری که شما گفتید نگاه کنیم، کمک میکنه از این کتاب هم چیزی یاد بگیریم.
1
7 روز پیش
نمیدونم جریده فریده رو خوندید یا نه، برای مقایسه احوالات زنان امروز و زنان دوران قاجار این کتاب هم کتاب خوبیه و تا حدی از این روزمرگی ها هم فاصله داره و درباره تلاش برای مدرسه دار شدن و مدرسه رفتن دخترانه @Melika_sm
1
7 روز پیش
من این کتاب رو نخوانده ام. اما فکر می کنم یه بخشی از تاریخ نگاری ثبت روزمرگی ها و سبک زندگی در هربازه ای از زمان هست. متصور بشید یه نفر میخواهد یه فیلم تاریخی از زمان قاجار بسازه و یه محتوای خوب و دردی دواکننده هم توی اون فیلم نامه قرار بده. برای اینکه یک اثر خوب داشته باشه این ارزشمنده که بدونه طرز رفت و آمد‌و لباس و غذا و کلام اون دوره چطور بوده. و اینجا اهمیت این ثبت روزمرگی ها مشخصه... الان خیلی از رمان ها، فیلم و سریال ها بابت عدم همخوانی جزئیات شون با تاریخ و بستر اتفاق افتادنشون توی ذوق می زنند.
2
1
7 روز پیش
با ثبت روزمرگی و سبک زندگی موافقم، اما ترجیح می‌دم روزمرگی فردی رو بخونم که شبانه‌روزش مفید گذشته باشه. حتی همین حالا کانال‌هایی هستن که روزمره‌نویسی می‌کنن، و من از اون شخصی که در روز داره یه کار مفیدی انجام می‌ده خیلی بیشتر تاثیر می‌پذیرم تا باقی چرت‌وپرت‌ها. نظری که در بالا خانم مهدی‌زاده نوشتن مفید بود و نظر شما هم نکته خوبیه و مقداری نظرم رو تلطیف کرد:) ولی هم‌‌چنان معتقدم لااقل کتاب‌های خیلی مفیدتری هستن حتی از تاریخ قاجار که اون‌ها در اولویت مطالعه باشن. البته فکرنکنم خیلی از کارگردان‌ها قصدشون باشه که واقعا تاریخ قاجار بسازن:)) می‌خوان یه عاشقانه‌ای چیزی بسازن، بعد می‌بینن خب اگه دقیقا طبق قاجار پیش بریم که کسی نمی‌بینه و سریالمون فروش نمی‌ره (قیافه‌ها، طرز رفتار مخصوصا با زنان و..) فلذا یه آش شوربایی می‌سازن مثل عاشقانه‌ها و قیافه‌های امروزی با بیست کیلو آرایش و منتها با پس‌زمینه قاجار.🥸🤕
1
ملیکا🌱
1404/2/13
3