یادداشت م.الف

        در مجموع کتاب های این پژوهشگاه به عقیده من یک ایراد بسیار مهم دارند و آن‌هم مواجهه ایدئولوژیک با اندیشه است. تقریبا در تمامی آثاری که از این مجموعه خوانده‌ام به وضوح می‌توان دید که نویسندگان مساعی خود را بر اثبات یک نتیجه پیشا حملی به کار گرفته‌اند. مقدمه اثر را بخوانید حتما! آقای مولف مدعی است این اثر مقدمه‌ای است بر مجلد بعدی که قرار است در آن مبانی تفسیری اسلامی مطرح شود!( که البته نمی‌دانم مجلد بعدی چاپ شده است یا نه!)در ادعای فوق پیش‌داوری بسیار ظریفی وجود دارد که می‌بایست به آن دقت کرد؛ این‌که مبانی تفسیری متعلق به جهان سنت قرار است در مقابل هرمنوتیک قرار بگیرد. پرسش این‌جاست که آیا این امر امکان دارد؟
به پرسش فوق دو گونه پاسخ می‌توان داد: پاسخی سطحی و پاسخی متضمن تامل و ژرف نگری بیشتر؛ پاسخ اول که همانا پاسخ سطحی تر است و در بدو امر جلوه می‌نماید این است که بله؛ مواجهه یا به عبارت بهتر مقابله سنت با مدرنیته و همه اعراضش ممکن است و هیچ دلیل قانع کننده‌ای به نظر نمی‌رسد وجود داشته باشد که به طور قطع امکان این گفت و گو و حتی استعلا جویی سنت بر مدرنیته را نفی کند.
در مقام ایضاح باید یاد آور شد که بله کار نشد ندارد؛ می‌توان این مواجهه و حتی مقابله را تصور کرد کما اینکه در سالیان گذشته حضرات این رویه را در پیش گرفته‌اند و همچنان در بر همان پاشنه می‌گردد و آب در همان هاون کوفته می‌گردد! اما مقصود از مقابله این است که آیا علوم غیرروشمند و بسیار ابتدایی تر سنتی واقعا قدرت تفوق بر علوم انسانی و فلسفه مدرن را دارند؟
به عقیده من پاسخ منفی است‌! چون تاریخمندی مهم ترین ویژگی معرفت بشری است! اندیشه بشری در دیالکتیک تاریخی خود را رفع می‌کند و مدام پیچیده‌تر و روشمند‌تر و تحقق یافته تر می‌گردد.
اما پاسخ دوم که خود به نحوی از بطن هرمنوتیک برآمده است بر آن است که سنت نمی‌تواند در مقابله با مدرنیته و اعراضش به تفوق دست یابد چرا که اصولا مفاهیم تاریخمندند و در سیری تاریخی تکامل یافته، متحقق می‌شوند؛ بر همین اساس هرمنوتیک یا به عبارتی فن تاویل و تفسیر روشمند که به نسبت مکاتب تفسیری سنتی بسیار متاخر تر، همه جانبه تر، سنجشگرانه تر، روشمند تر و تخصصی تر است طبعا بر تفسیر عمدتا بی مبنایی که در جهان سنت متداول بوده است چیره می‌شود!
البته این ابدا به معنای بری بودن هرمنوتیک و دیگر جوانب اندیشه و علوم انسانی مدرن از قرین بودن با خطا نیست اما به زندانیان ایدئولوژی و شیفتگان تئولوژی می‌بایست بی پرده بگویم از نفی مدرنیته آبی برای سنت گرم نمی‌شود! این قبیل نوشتجات هم از قبیل همان مساعی دون کیشوت واری است که اهل اندیشه با آن آشنایند.