یادداشت ‌ سید امیرحسین هاشمی

        اگر کسی کتاب مختصر و در عین حال معتبری بخواهد در تاریخ مشروطه بخواند و یک روایت مرسوم تاریخی از مشروطه را بداند، قطعا خواندن این کتاب برایش فایده خواهد داشت.

داریوش رحمانیان به عنوان علم‌ورزِ تاریخ و کسی که در گروه تاریخ دانشگاه تهران چندین سال روی تاریخ معاصر ایران کار کرده است، در این کتاب تلاش کرده است یک روایت شسته‌رفته از مشروطه به دست بدهد.

وقایع تاریخی مخصوصا وقایع مهمی چون مشروطه آوردگاهِ ستیز میان افراد، گروه‌ها و دیدگاه‌های مختلفی است که هرکدام تلاش می‌کند مشروطه را از زاویه دید خود روایت کند. برای یک کتاب مقدماتی زیاده کاری است که مولف بیاید و تمام دعواها را شرح بدهد، اما رحمانیان در این اثر تلاش کرده است علاوه‌بر روایت معروف مشروطه، گریزهایی ولو در حد پاورقی به برخی از دعواهای نظری حوالی مشروطه بزند. مانند حرف‌های ماشاالله آجودانی در باب مشروطه، دوگانه مشروطه-مشروعه، اهمیت علمای دین در مشروطه، نحوه مواجه ایرانیان با اندیشه‌های سیاسی مدرن و نحوه اخذ علوم مدرن از غرب و کلی مسئله دیگر از جمله آوردگاه‌هایی‌ست که رحمانیان به اختصار به هرکدام گریزی زده است.

کتاب کوتاه است و برای شروع مناسب است.
اما کتاب مدیوم/رسانهٔ مرده برای این مباحث است. این کتاب از داریوش رحمانیان کتاب خوبی برای شروع مطالعه در باب مشروطه‌ است، اما پس از چاپ اول در سال 1390 تا سال 1403 که در 100 نسخه چاپ مجدد شده است، خبری از این کتاب نبود! در نگاه اول ذهن ما سمت این خواهد رفت که: ببینید چقدر انسان‌های ناخوبی هستیم که تاریخ خودمان را نمی‌خوانیم و از مشروطه که چنین اساسی است چیزی خوانده نمی‌شود!
اما اینجا بنده به مثابه ققنوسِ معرفت از خاکستر ترهاتِ شما سر بر می‌آورم و تلاش می‌کنم تناقض‌ها و ایرادهای نظر شما را به روی شما بیاورم. به این فکر کرده‌ای که شاید کتاب مدیوم/رسانهٔ مرده برای این مباحث است؟ 
اتفاقا مشروطه و تاریخ مشروطه در چند سال اخیر در یکی از مهم‌ترین محیط‌های مصرف رسانه‌ای آن قشری که وقت و حال این کارها را دارند، تاریخ مشروطه بسیار مهم بوده‌است. بحث در مورد جهان پادکست فارسی است. در چندین پادکست و واقعا ده‌ها قسمت، پادکسترهای بسیاری به مشروطه پرداخته اند. البته این مورد صرفا در بیان کمیت پادکست‌های مورد بحث است و نه لزوما اعتبار و دقت آن‌ها که بعضا در درجه‌ای خطرناک از لاطائلات تفت دادن هستند.

اما باری، وقتی آقای خادم در پادکست ماجرای مشروطه چنین مخاطب دارد، علی بندری در بی‌پلاس این چنین دیده می‌شود حتی وقتی که از مشروطه می‌گوید و مشابه همین شرایط برای پادکست‌ها و محتواهای دیگر، نشان می‌دهد همچنان لااقل اندک التفاتی به تاریخ معاصر ایران داریم!

البته اگر به من باشد همچنان می‌توانم بشینم و غر بزنم که ای‌کاش nبرابر بیشتر در مشروطه می‌خواندیم و می‌نوشتیم، اما این دلیل نمی‌شود این حرکت آروم و زیرپوستی در پادکست/یوتیوب فارسی در بازخوانی تاریخ مشروطه را مورد توجه قرار ندهم. 


جدی زیاده حرفی نیست.

نکته: به کتاب اگه می‌خواستم با توجه به همین مقدماتی بودنش نمره بدهم، حتما نمره بالاتری می‌دادم، اما ذهنم در مورد موضوعات مربوط به مشروطه بیش از اغلب موضوعات دیگری که می‌خوانم انتقادی برخورد می‌کند و نمره‌ای که ذهن منتقدِ غیرهمدل من به اثر می‌دهد همین است که می‌بینید.