یادداشت سید علی مرعشی

        جنگ و صلح
پایان جلد سوم
در یک جمله اگر بخواهم برای کسانی که «جنگ و صلح» را نخوانده‌اند، سخنی بگویم این‌گونه می‌نویسم:

مواجه با یک چیز بزرگ مانند کوه انسان را به فکر، سکوت و تحسین وا می دارد. «جنگ و صلح» کوهستانی است پر نشیب و فراز. گاهی به قعر رذالت‌های بشری‌اش خیره می‌شوی و جاه‌طلبی‌های حاکمان و ثروت‌پرستان را می نگری و گاه بر فراز قله‌های مرتفع خصال والای آدمی همچون غیرت، شجاعت، مروت و ایستادگی، تلألو نور خورشید را به نظاره می‌نشینی.

دلبستگی نویسنده به میهن و تغییر زاویۀ تحلیل‌ها در جای‌جای داستان بر تسلط او بر روایت تاریخی‌اش از حملۀ ناپلئون به مسکو می چربد اما موجب نمی‌شود تا خواننده بر او خرده بگیرد. 

اینکه چگونه روس‌ها اینچنین در بیان ظرافت‌های روحی و احوال انسان تبحر یافته‌اند برای من امری ناپیداست اما ادبیات این خطه عجیب غنی است.

سید علی مرعشی