یادداشت dream.m

        اولین جلد از کمیک‌های تن‌تن، یعنی «تن‌تن و میلو: فرار از شوروی»، فقط یه داستان ماجراجویانه درباره‌ یه خبرنگار جوون نیست؛ بلکه یه جور بازتاب نگاه غرب به شوروی اون زمانه. هرژه، خالق تن‌تن، توی این داستان، تصویر خیلی اغراق‌شده، ترسناک و زشتی از شوروی نشون می‌ده؛ جوری که انگار اونجا یه دنیای تاریک، سرد، بی‌اخلاق و خطرناکه. ولی این زشتی فقط توی ظاهر اون سرزمین نیست. اگه با تکیه بر مفاهیمی که اومبرتو اکو توی کتاب تاریخ زشتی مطرح می‌کنه به این جلد نگاه کنیم، می‌فهمیم این زشتی یه کارکرد سیاسی و فرهنگی داره: تبدیل شوروی به «دیگری».
این «دیگری» توی کتاب  «تاریخ زشتی» خیلی مفهوم مهمی هستش و منم بهش علاقه زیادی دارم ، ارجاع زیادی هم بهش میدم.
از نظر اکو، زشتی فقط این نیست که یه چیز یا آدم، نامتقارن، معیوب یا نازیبا باشه؛ زشتی خیلی وقت‌ها به اون چیزهایی اطلاق میشه که ما ازشون می‌ترسیم یا درکشون نمی‌کنیم. زشت، کسیه که با ما فرق داره، فرهنگش متفاوته، یا حتی تهدیدی برای نظم ماست. حالا اینجاست که مفهوم «دیگری‌سازی» مطرح میشه: ما خودمون رو درست، خوب، زیبا، و بااخلاق می‌دونیم و در مقابل، یه «دیگری» می‌سازیم که زشت، منحرف، ترسناک یا خشنه؛ و به این ترتیب خودمون رو بالاتر می‌بریم و جدا میکنیم.
توی این کمیک، اون دیگری، مردم و نظام کمونیستی شوروی‌ان.

تو داستان، تقریبا همه‌چیز شوروی زشته. مردمش یا ترسیده و غمگین‌ان، یا بی‌احساس و دغل‌باز. خیابون‌ها گل‌آلودن، خونه‌ها ویرونن، معماری‌ها شبیه زندانه. نظام حاکم، خشن و بی‌رحمه و مردم هم یا قربانی‌ان یا بخشی از اون سیستم سرکوب. در مقابل، تن‌تن  یه پسر متمدن، زرنگ، خوش‌تیپ و اخلاق‌مداره و سگش میلو، نماد غربِ روشن و آزاده. این تقابل قشنگ می‌شه دوگانه‌ آشنای «ما/آن‌ها» یا «خوب/بد»، ولی با شکل بصریِ زیبا/زشت.

*مهم مهم مهم:
ولی چیزی که ماجرا رو مهم‌تر می‌کنه اینه که این تصویر زشت، فقط برای خندیدن یا سرگرمی ساخته نشده. پشت این ظاهر ساده، یه پیام جدی هست که میگه «شوروی جای ترسناکیه؛ ازش دوری کن!» زشتی اینجا یه جور هشدار سیاسیه. هرژه، شاید آگاهانه یا ناآگاهانه، داره از تصویرسازی زشتی استفاده می‌کنه تا ترس و نفرت نسبت به شوروی رو توی ذهن مخاطب که اغلب کودک و نوجوانه بکاره.
پس  میشه نتیجه گرفت «تن‌تن در شوروی» فقط یه قصه‌ کمیک کودکانه نیست. یه روایت تصویریه که از زشتی به عنوان یه ابزار سیاسی و ایدئولوژیک استفاده می‌کنه. تصویریه از جهانی سیاه که باید با دنیای روشن غرب مقایسه بشه. و این همون چیزیه که اکو درباره‌ش می‌گه: زشتی، وقتی به «دیگری» نسبت داده می‌شه، فقط یه برداشت شخصی نیست؛ یه سازوکار فرهنگیه برای طرد، برای مرز کشیدن، برای برتری دادن به خودمون.