بریده‌های کتاب توکل

تو بندگی چو گدایان ز بهر مزد مکن که خواجه خود روش بنده پروری داند جناب حافظ علیه الرحمة

انسان باید دائماً این مسئله را به خود تذکر دهد که همه کاره عالم خداست و این اسباب فقط با اذن خدا می‌توانند اثرگذار باشند و الّا هیچ تاثیری نخواهند داشت.

شخصی که شفا را از دکتر می‌بیند، چندین بار دکتر می‌رود و در نهایت اگر مداوا نشد، آن‌گاه نذر می‌کند، روضه می‌گیرد، حرم می‌رود تا به خداوند متوسل شود! ولی کسی که توکل دارد بالعکس ابتدا از خدا می‌خواهد و امام علیه السلام را واسطه قرار داده و می‌گوید: تدبیر امور عالم در دستان شماست، مرحمتی فرموده و شفا عنایت کنید. سپس از باب وظیفه دکتر می‌رود ولی در قلبش یقین دارد که علیت و سببیت از جای دیگر است.

اگر کار مربوط به خدا و اثر هم از خداست ، بود و نبود اسباب و اشخاص هیچ تفاوتی در حل کار ما ندارد.این همان ذکر شریف(لا حول ولا قوه الا بالله)است که ما آن را تکرار میکنیم و غافل می شویم و قلبا به حقیقت آن اعتقاد نداریم.آنچه ما در عمل به آن رفتار میکنیم این است که نصف حول و قوه مالِ مخلوقات است و البته خداوند هم لازم است. آیت ذکر شریف حصر دارد و (لا) نفی جنس است، یعنی (هیچ حول و قوه ای نیست مگر به واسطه خداوند)..حول را گاهی به معنای جابه جایی و گاهی به معنای مانع شدن جلوگیر شدن می دانند به هر حال هر جا به جایی ، هر مانع و جلوگیری و هر قوّتی فقط و فقط به واسطه خداوند است و هیچ کدام از مخلوقات چنین توانی ندارند.

توکل به خداوند به این است که انسان بداند مخلوق خدا نه زیانی می‌زند و نه سودی می‌رساند، نه به کسی چیزی می‌دهد و نه می‌تواند از به دست آوردن چیزی جلوگیری کند، و با توجه به این مسئله انسان چشم امید از خلق خدا بکند. هرگاه بنده چنین باشد، دیگر برای احدی جز خداوند کار نمی‌کند و امید و بیمش از کسی جز خداوند نیست و چشم طمع به هیچکس جز خدا ندارد. این است توکل.

علامت صحت توکل عبد این است که اگر در شرایطی قرار گیرد که به حسب عالم ظاهر احتمال انجام کاری محال باشد و تمامی راه‌ها بسته باشد باز هم در قلبش حس ناامیدی راه پیدا نکند.

از عارف بزرگوار مرحوم آیت الله حاج شیخ محمدجواد انصاری همدانی پرسیدند : علامت توکل چیست؟ فرمودند: فرض کنید نیمه شب در کوچه تاریکی کسی راه را بر شما بست و چاقویی را بر روی سینه شما قرار داد و قصد قلب شما را کرد. اگر در آن لحظه اعتقاد داشته باشید که اگر خدا بخواهد چاقو فرو می رود و اگر خدا نخواهد چاقو فرو نمی رود و با خودتان تصور نکنید که کار تمام شده و الآن چاقو در قلبتان فرو می رود ، در این صورت شما توکل دارید.

اما امثال ما که همیشه با اسباب زندگی میکنیم، با آمدن اسباب خوشحالیم و در نبود آنها ناراحت... زیرا تکیه ما به این سبب است و بر خدا تکیه نداریم. - 💔

مٓثٓل انسانی که توکل می‌کند شبیه همان پٓر کاهی است که خودش را در جریان باد رها می‌کند و از اراده خودش خارج می‌شود خودش را به خدا می‌سپارد تا خدا به هر شکلی که صلاح می‌داند امور را پیش ببرد. این فرد آرامش مطلق دارد.

مومن اگر در اوج مقام توکل باشد، هنگام گرسنگی، بود و نبود غذا برایش هیچ تفاوتی نمی‌کند زیرا می‌داند اگر خداوند بخواهد با یک لقمه نان خشک نیز او را سیر می‌کند و اگر خدا نخواهد ساعت‌ها هم که غذا بخورد، احساس سیری به او دست نمی‌دهد.

نسبت خداوند به مخلوقات مانند نسبت بنّا به ساختمان نیست بلکه مثل نسبت سخنگو به سخن است.

اگر ما باور کنیم حوادث عالمی که در آن زندگی و حرکت می‌کنیم؛ لحظه به لحظه و آن به آن از عالم بالا نازل می‌شود و در اینجا تحقق پیدا می‌کند و رخت بر می‌بندد و می‌گذرد و بعد حادثه جدید از عالم بالا نازل می‌شود آن وقت با آرامش کامل باور و تصدیق می‌کنیم که خدایی که خالق عالم است،لحظه به لحظه در حال خلق کردن است و اگر اراده کند در لحظه بعدی امور عالم به شکل دیگری است و اگر اراده نفرماید بر طبق همین نظم جاری که به مقتضای حکمت الهی و اسباب و صفات الهی است حرکت می‌کند.

زیر شمشیر غمش رقص کنان باید رفت کان که شد کشته ی او نیک سرانجام افتاد جناب حافظ علیه الرحمة

+پرودگارا درد از کیست؟ _ازمن موسی بن عمران:دواء از کیست؟ _از من حضرت موسی <ع>عرض کرد : پس مردم با معالج چکار دارند که به وی مراجعه می کنند؟ خداوند فرمود: فقط با مراجعه به او دلشان خوش وطیب می شود امیرمومنان علی عليه‌السلام "بعد از این سخن طبیب را طبیب گفتن یعنی موجب دلخوشی"

از عارف بزرگوار مرحوم آیةالله حاج شیخ محمد جواد انصاری همدانی رضوان‌الله‌علیه پرسیدند علامت توکّل چیست؟ فرمودند: فرض کنید نیمه شب در کوچه تاریکی کسی راه را بر شما بست و چاقویی را بر روی سینه شما قرار داد و قصد قلب شما را کرد. اگر در آن لحظه اعتقاد داشته باشید که اگر خدا بخواهد چاقو فرو می‌رود و اگر خدا نخواهد چاقو فرو نمی‌رود و با خودتان تصوّر نکنید که کار تمام شده و الان چاقو در قلبتان فرو می‌رود در این صورت شما توکّل دارید.