بریده‌های کتاب میراث ناممکن

نظریه زاده‌ی تلاطم است، محل نزاع را تعیین می‌کند، قابلیت طرح پرسش را می‌سنجد، زاویه‌ی دید را تغییر می‌دهد، و خلاصه فضایی برای مباحثه می‌گشاید و این به نوعی تحقق ایدئال دمکراسی است.

نسبی بودنِ نظریه ناشی از نسبی بودنِ حقیقت است. اما نسبی بودنِ حقیقت به معنای انکار آن نیست، حتی به این معنیِ مضحک هم نیست که هر چیزی حقیقت است. نسبی بودنِ حقیقت به این معنی است که حقایق متکثرند و ما هر بار با توجه به پرسشمان به سوی یکی از آن‌ها می‌رویم. پس ملاکِ اعتبار نظریه را باید از طرفی در نسبت آن با کلیتِ مورد مطالعه و از طرف دیگر در انطباقش با سؤالِ طرح‌شده بررسی کرد.

شاید کار اصلی نظریه همین باشد که جهان را به تکه‌هایی تقسیم کند و این تکه‌ها را به‌شکلی جدید کنارِ هم قرار دهد تا سطحِ دیگری از «حقیقت» آشکار شود.

داستان معاصر فارسی هرگز فرمی بدیع که در عین حال درون چارچوب پذیرفته‌شده‌ی ادبیت جهانی قرار بگیرد، خلق نکرده است. منظور البته این نیست که این کار باید لزوماً انجام شود، اما سرخوردگیِ جامعه‌ی ادبیِ ایران از پذیرفته نشدن در فضای جهانی نشان می‌دهد که چنین میلی در ایران شدید است. نویسنده‌ی کشور حاشیه‌ای عملاً تنها سه راه پیشِ‌رو دارد: نویسنده‌‌ای ملی باقی بماند و کلاً از بازار جهانی دست بشوید، تلاش کند لحظه‌ی حالِ مدرنیته‌ی ادبی در جهان را درک کند و سپس با توجه به خاستگاهِ فرهنگی‌اش در آن تغییری ایجاد کند، یا بخواهد شکل متفاوت ادبیات حاکم بر فرهنگ خود را به بازار جهانی بقبولاند.

ادبیاتِ کشورهای حاشیه‌ای تا زمانی که در تلاش برای رسیدن به ملاک‌های تعیین‌شده مرکز است، یعنی تا زمانی که از مرکز تقلید می‌کند، خواه‌ناخواه همیشه چند گام از مدرنیته‌ی مرکز عقب است.