بریده‌های کتاب کلیدر

وقتی او دندان به چیزی بند کند نا نَکَندش آرام نمی تواند بگیرد.

طریقه اینجور انتخاب شده.ما اجزایی هستیم که کل را قبول کرده ایم.مسئول درستی و نادرستی اش آنها هستند. .هرکس فقط میتواند عقیده اش را بگوید.

بسا که آدم به دانستن قانع نمی‌شود. می‌داند کاری ناگزیر روی خواهد داد و این بیرون از دست و اراده اوست، می‌داند که چاره‌ایش نیست؛ می‌داند که رویداد حتمیست، با اینهمه نمی‌تواند خود را آرام کند. عقلش گردن مینهد اما روحش تمکین نمی‌کند. دمادم و بی اختیار چیزی از درونش شعله می‌کشد، غریو و خروش می‌کند، بر می‌آشوبد، آشفته می‌کند. بدکردار، آرام نمی‌گذارد تا به جنون نکشاند. پریشانی! نمک بر زخم، نمک بر زخم! محمود دولت آبادی | کلیدر

هنگام که برابری با قدرت در توان نباشد، امید برابری با آن هم نباشد، در فرومایگان سازشی درونی رخ می‌نماید، و این سازش راهی به ستایش می‌یابد. میدان اگر بیابد، به عشق می‌انجامد؛ بسا که پاره‌ای از فرومایگان مردم، در گذر از نقطه‌ی ترس و سپس سازش، به حد ستایشِ دژخیم خود رسیده‌اند و تمام عشق‌های گم‌کرده‌ی خویش را در او جست‌وجو کرده و به پندار، یافته‌اند. این هیچ نیست مگر پناه گرفتن در سایه‌ی ترس از ترس؛ گونه‌ای گریز از دلهره‌ی مدام، تاب بیم را نیاوردن، فرار از احتمال رویارویی با قدرتی که خود را شکسته‌ی محتومِ آن می‌دانی و در جاذبه‌ی آن چنان دچار آمده‌ای که می‌پنداری هیچ راهی به جز جذب شدن در او نداری. پناه! چه خوی و خصالِ شایسته‌ای که به او نسبت نمی‌دهی. او، قدرتِ چیره، برایت بهترین می‌شود؛ زیباترین و پسندیده‌ترین. آخر جوابِ خودت را هم باید بدهی. اینجا نیز حضورِ موذیِ خود، آرامت نمی‌گذارد؛ دست‌وپا می‌زند که خود را نجات دهد. آخر نمی‌توانی که ببینی، که ناروا رفتار می‌کنی؛ پس به سرچشمه دست می‌بری، به قدرت جامه‌ی زیبا می‌پوشانی، با خیالت زیب و زینتش می‌دهی، تا پرستش و ستایش به دلت بنشیند؛ دروغی دلپسند برای خود می‌سازی.

کدام کلام میتواند هم‌برِ این خاموشی شود؟ هنگام که خشم و مهر، کینه و عشق و دلشکستگی به آشتی در آمده‌اند، زبان سنگ می‌شود. چه پر سخن خاموشی!

خویش با تن خویش بیگانه میدید. دل در گروی این و آن؛ دیگران را تا خود را. چیره بر پرستش خود. اما مگر این خود او نبود که لگام خود میکشید؟ چرا خود او بود! زنهار که خود لگام نگسلد.

گاه چنان است که آدمی از لحظه‌های شیفتگی و شوق، به هراس می‌افتد. بیم نبودن، رَمان می‌شود. پنداری به بی‌دوامی‌شان ایمانی سمج دارد؛ یقین به نیستیِ دم، و این یقین پیشاپیش به نشانش می‌آید. یقینِ بیم، در لحظه‌های شوق به خود وا نمی‌هلدش، می‌ربایدش، می‌دزددش، به بعد می‌بردش، آزارنده دمِ دیگر را به او می‌نمایاند. بنگر! اندوه پایانه شوق، رخی دیگر، چهره‌ای دیگر؛ گذر آن به آن، آنی دیگر؛ به افسردگی از شوق، به وارخوردگی از شیفتگی، به رنج از عشق، به درماندگی از بالست. فرصتی به پروازِ تمام نیست. پایت به نخی بسته‌ست؛ نه فقط اینجایی و به یک رنگ، نه فقط آنجا و بدان رنگ؛ همانی که بیشتر بدان درآمیخته‌ای. بسته این است که حیرانِ شکفتگی باشی یا وهمناکِ دلمردگی.

باران می‌کوفت آواز می‌وزید نوا در نوا تا پیروزی که را باشد.

پس عشق و رنجت را به همان حد مجال برو بده که پَرَش قلب دیگری نخراشد.

پس ادم برای گفتن همه آنچه که در دل دارد لابد زبانش نارساست. شاید هم ارزش کلام چندان زیاد است که گاه می‌تواند عمری را در چند عبارت بگنجاند و بازگوید.

و نمیتوانست جلوی یورش عطوفت خود را بگیرد.

ربط دو انسان گاه نمی‌تواند نیمه‌کاره ادامه یابد؛ این سوی یا آن‌سوی..

جنگ و عشق از کدام گونه سرشتی می‌تواند بزاید؟ بر کدام گونه سرشتی میتواند ببارد؟ مگر نه اینکه جنگ بی سازش از جان پر ایمان تا ایمان کور برمی‌خیزد؟ و نه اینکه عشق همه آدمی را می‌طلبد؟

که بروز درد خود گونه‌ای رهایی‌ست...

گرفتار در تار پندارهای گزنده بود که راه به جایی نمی‌برد و نمیدانست چگونه باید، چگونه خواهد توانست روح خود را برهاند. تاامروز خود را در چنین تنگنایی نیافته بود.