بریده‌ کتاب‌های به خاطره اعتمادی نیست

فجایع همیشه انگار مربوط به گذشته‌اند. ما دوست داریم باور کنیم که فناوری برتر و طراحی مهندسی برتر نجات‌مان خواهد داد. دوست داریم فکر کنیم که هرچه اطلاعات‌مان بیشتر باشد، می‌توانیم فناوری‌مان را امن‌تر کنیم. ولی ما هیچ وقت نمی‌توانیم همه اطلاعات را یکجا داشته باشیم. ما با تولید فناوری‌های جدید برای حل مشکلات شناخته شده، خواه ناخواه مشکلاتی جدید، ناشناخته‌هایی جدید، هم می‌سازیم.

شاید در واقع روستاییان عراق و بلاروس منطقی‌تر از آن‌اند که نگران باشند: وقتی کاری از دستت بر نمی‌آید، چرا باید سخت بگیری؟ وقتی حتی فکر کردن به خطر هم خارج از حد تحمل است شاید بهترین استراتژی چشم بستن بر آن باشد.

اشاره شد که تأثیر وجود بمب اتمی در زرادخانه تفاوت چندانی با تأثیر حاصل از انواع دیگر حمله‌های هوایی فعلی ندارد. اما دکتر اوپنهایمر گفت جلوه تصویری بمب اتمی فوق‌العاده خواهد بود.

ترومن در دفتر خاطرات روزانه‌اش نوشت: حتی اگر ژاپنی‌ها وحشی، بی‌رحم، سنگدل و متعصب باشند، ما در جایگاه رهبر جهان حق نداریم برای تأمین رفاه عمومی چنین بمب وحشتناکی روی پایتخت قدیمی یا جدیدشان بیندازیم... هدف این حمله صرفاً نظامی خواهد بود و قبلش اخطاریه‌ای منتشر می‌کنیم که از ژاپنی‌ها می‌خواهد تسلیم شوند و جان مردمشان را نجات دهند. مطمئنم چنین کاری نخواهند کرد ولی ما فرصتش را به آن‌ها داده‌ایم.

عصبانی ماندن برایم سخت شده. اخبار، چه اخبار داخلی و چه اخبار گوشه‌کنار جهان، هنوز هم وحشتناک‌اند. ذهنم این را می‌داند، ولی احساسِ جسمانی وحشت از بین رفته. پیگیری اخبار جنگ سوریه، بحران پناهجویان یا آب‌شدن یخ‌های قطبی حالا شبیه تمرین پذیرش شده است؛ این‌ها وضعیت‌هایی هستند که دارند بدتر می‌شوند. این احساس نام خاصی دارد: "خستگی از شفقت".

این که فرد عمر خودش را وقف اصول اخلاقی ای کند که مبنای آنها در معرض رنج دیگران بودن و حساسیت به آن(یا التزام به عمل برای تسکینش) است، می‌تواند به بی حسی اخلاقی فرد بینجامد.

در محکمه‌ی پروردگار از او می‌پرسیم: چرا گذاشتی همه‌ی این اتفاق‌ها بیفتد؟/ و پاسخش پژواکی است: چرا گذاشتی همه‌ی این اتفاق‌ها بیفتد؟

اغلب، وقتی اتفاق بدی می‌افتد، اشتیاق غریزی عجیبی به «از این هم بدتر شدنِ اوضاع» حس می‌کنم. به نتیجه وحشتناک فکر می‌کنم و بعد آرزویش می‌کنم. این الگو را می‌شناسم ولی نمی‌فهمم. انگار ذهنم دارد شبیه سازی می‌کند و - دست خودش نیست - همیشه دراماتیک‌ترین گزینه را انتخاب می‌کند. انگار در این حادثه محتمل من بیرون از گود می‌مانم و می‌توانم از فاجعه لذت ببرم.

هفته‌ها بود که لومی اعلامیه‌های حاوی فهرست اهداف احتمالی بمباران را روی سر ژاپنی‌ها می‌ریخت. مردم هیروشیما خودشان را برای حمله هوایی آماده می‌کردند. اما چیزی که انتظار داشتند بمب‌های آتش‌زای بیشتر بود و به همین دلیل راه‌ها را برای اطفای حریق باز و آماده می‌کردند.

در دل زمان چیزی است که ناگزیر همه رنج‌ها را التیام می‌دهد.

وقتی هِرسی، چهال سال بعد از بمباران به هیروشیما بازگشت، از "بیماری ماندگار بمب اتم" گفت که نشانه‌هایش ضعف، خستگی، سرگیجه، مشکلات گوارشی و "احساس قریب‌الوقوع بودن فاجعه" است.

ندانستن نادانستنی‌ها با گردنکشی فرق دارد. این فکر که «آن موقع احمق بودیم ولی حالا باهوشیم» فکر خطرناکی است. آن موقع باهوش بودیم و حالا احمق هستیم؛ هر دو گزاره صحیح‌اند. ما از گذشته درس می‌گیریم ولی نمی‌توانیم از فاجعه‌هایی که حتی به ذهنمان هم خطور نمی‌کنند درس بگیریم. با اینکه فجایع دامنه تصور ما از عظمت اتفاقات ممکن را وسیع‌تر می‌کنند، اما قوه تخیل ما هم حد و مرزی دارد. ما نمی‌توانیم تمام آینده‌های ممکن را تصور کنیم.

فقط فجایع گذشته صددرصد قابل پیشگیری به نظر می‌رسند.

تصور اینکه وقتی خسته شویم و دیگر توان جنگیدن نداشته باشیم، کسی دیگر پیشگام می‌شود، آرامش‌بخش است. شاید زیادی آرامش‌بخش.

این حرف که پیشرفت فناوری حد و مرزی دارد - و ما نمی‌توانیم خودمان را برای چیزهای پیش‌بینی نشده کاملاً آماده کنیم - به معنی ناممکن بودن پیشرفت نیست، بلکه به این معنی است که فاجعه و پیشرفت زوجی جدایی ناپذیرند.

زلزله‌ها می‌توانند باعث سونامی و فوران‌های آتشفشانی شوند و فوران‌های آتشفشانی و زلزله می‌توانند به سونامی بینجامند. گرمایش جهانی هم احتمال وقوع هر سه‌ی این‌ها را افزایش می‌دهد. وقتی تعریف "بدترین" مدام بدتر می‌شود، نمی‌شود برای بدترین اتفاق ممکن آماده بود.