بریده‌های کتاب حماسه حسینی

امام، انسان مافوق است نه مافوق انسان، و به همین دلیل می‌تواند سرمشق بشود. اگر مافوق انسان می‌بود، به هیچ وجه سرمشق نبود. لهذا به هر نسبت که ما شخصیت ها و حادثه ها را جنبه اعجاز آمیز و مافوق انسانی بدهیم، از مکتب بودن و از رهبر بودن خارج کرده ایم.برای سرمشق شدن و نمونه بودن، اطلاع صحیح لازم است. اما اطلاعات غلط و تحریف شده، نتیجه معکوس می‌دهد و به هیچ وجه الهام بخش نیکی‌ها و محرک تاریخ در جهت صحیح نخواهد بود، بلکه اساسا نیرو نخواهد بود.

یک وقت امام حسین را به صورت یک شخص محدود در نظر می‌گیریم که مثل دیگران باید خوب بخورد، مثل آنها خوب بپوشد، بهتر آقایی کند، راحت و با آسایش باشد، لوازم عیش و خوشی برایش فراهم باشد؛ و آن وقت می‌گوییم برای این فرد و مصلحت این فرد (در مقابل فرد دیگری مثل ابن زیاد) چنین و چنان بود؛ و یک وقت امام حسین را دارای شخصیتی وسیع تر و عظیم تر می‌بینیم که سایر افراد غیر خودش و سایر زمان های غیر زمان خودش را هم شامل می‌شود. وجودش وجود یک سلسله اصول است. یعنی او شده عدل، شده حق، شده توحید، شده راستی و صراحت، شده نماز و بندگی.

مرد بزرگ، روحش صاحب حماسه است، خواه برای خودش کار کرده باشد یا برای یک ملت و یا برای بشریت و انسانیت کار کرده باشد و یا حتی بالاتر از انسانیت فکر کند و خودش را خدمتگزار هدفهای کلی خلقت بداند، که اسم آن را «رضای خدا» می‌گذارد، بدین معنی که خداوند این خلقت را آفریده و برای آن یک مسیر و هدف کلی قرار داده است؛ این راه، راه رضای خداست. استاد مطهری، حماسه حسینی، ج 1، ص27

آن حلم و آن صبری در شرع و از نظر عقل فضیلت شناخته می‌شود که برای زندگی ابزار خلق نشده باشد بلکه مولود فضیلت طلبی و کمال طلبی و شرافت نفس باشد. آن صبر و حلمی که یک تاجر یا یک سیاسی برای رسیدن به مقصود انتخاب می‌کند فقط یک ابزار است و ارزش وسیله را دارد. آن، کمال و علوّ نفس و ارزش ذاتی نفس و مقام انسانی و خلافت الهی شمرده نمی‌شود‌‌.

در رثای قهرمان بگریید برای اینکه احساسات قهرمانی پیدا کنید، برای اینکه پرتوی از روح قهرمان در روح شما پیدا شود و شما هم تا اندازه‌ای نسبت به حق و حقیقت غیرت پیدا کنید، شما هم عدالتخواه بشوید، شما هم با ظلم و ظالم نبرد کنید، شما هم آزادی‌خواه باشید، برای‏ آزادی احترام قائل باشید، شما هم سرتان بشود که عزت نفس یعنی چه، شرف و انسانیت یعنی چه، کرامت یعنی چه استاد مطهری، حماسه حسینی، ج 1، ص22

چرا باید حادثه کربلا را همیشه از نظر صفحه سیاهش مطالعه کنیم و چرا باید همیشه جنایتهای کربلا گفته شود؟ چرا همیشه باید حسین بن علی از آن جنبه‏‌ای که مورد جنایت جانیان است مورد مطالعه ما قرار بگیرد؟ چرا شعارهایی که به نام حسین بن علی می‌دهیم و می‌‏نویسیم، از صفحه تاریک عاشورا گرفته شود؟ چرا ما صفحه نورانی این داستان را کمتر مطالعه می‌کنیم، درحالی که جنبه حماسی این داستان صد برابر بر جنبه جنایی آن می‏چربد و نورانیت این حادثه بر تاریکی آن خیلی می‏چربد. پس باید اعتراف کنیم که یکی از جانیهای بر حسین بن علی ما هستیم که از این تاریخچه فقط یک صفحه‏‌اش را می‌خوانیم و صفحه دیگرش را نمی‌خوانیم. جانی‌های بر امام حسین آنهایی هستند که این تاریخچه را از نظر هدف منحرف کرده و می‌کنند. استاد مطهری، حماسه حسینی، ج 1، ص20

به عقیده عقّاد هردو طرف، عقیده و ایمان به آخرت داشته‌اند ولی عقیده و ایمان در یک طرف در روحی موجود بوده کریم و بزرگوار، و در طرف دیگر در روحی بوده لئیم و پست؛ آنها باالطبیعه ایده آلیست و صاحب هدف بودند و اینها باالطبیعه منفعت پرست.

سرگذشتها و حادثه‌‌ها و تاریخچه‌‌ها هم اقسامی دارند. حادثه‌‌هایی داریم غنایی، حادثه‌‌هایی داریم اندرزی، حادثه‌‌هایی داریم رثایی و حادثه‌‌هایی داریم حماسی. یک سرگذشت تمامش فقط غناست، بوی غنا می‌دهد، عشق است. مجلات را شاید کم و بیش می‌خوانید؛ در اینها، چه حکایت واقعی، چه افسانه، چه مخلوطی از واقعیت و افسانه، همه داستان غنایی است. حالا این همه داستان غنایی به گوش این ملت برود چه از آب در می‌آید، من نمی‌دانم . . استاد مطهری، حماسه حسینی، ج 1، ص16 پ‌ن: این مطلب درمورد مجلات قبل از انقلابه؛ ولی انگار استاد نشسته‌ن پای فیلم و سریال‌های امروز و سال‌های اخیر، و در واکنش به اینها بیانش کرده‌ن(((: -حرف‌های بدون تاریخ انقضا

از شما می‏پرسم اصلا من و شما می‏فهمیم كه امر به معروف و نهی از منكر چیست و چگونه باید انجام شود؟ تا حالا كه امر به معروف و نهی از منكرهای ما در اطراف دگمه لباس و بند كفش مردم بوده است، در حول و حوش موی سر و دوخت لباس مردم بوده‏ است! ما اصلا معروف چه می‏شناسیم كه چیست؟ منكر چه می‏شناسیم كه چیست‏؟ ما گاهی معروفها را به جای منكر می‏گیریم و منكرها را به جای معروف. بهتر اینكه ما جاهلها امر به معروف و نهی از منكر نكنیم. چه منكرها كه‏ به نام امر به معروف و نهی از منكر به وجود نیامد. آگاهی و بصیرت‏می‏خواهد، دانایی، روانشناسی و جامعه شناسی‏ می‏خواهد تا انسان بفهمد كه چگونه امر به معروف و نهی از منكر كند، یعنی راه معروف را تشخیص بدهد، ببیند معروف كجاست، منكر را تشخیص بدهد، ریشه منكر را به دست بیاورد، از كجا آن منكر سرچشمه می‏گیرد. و لهذا ائمه دین فرموده‏اند: جاهل بهتر است امر به‏ معروف و نهی از منكر نكند. چرا؟ « لانه ما یفسده اكثر مما یصلحه ». چون جاهل هنگامی كه امر به معروف و نهی از منكر می‏كند، می‏خواهد بهتر كند بدتر می‏كند. و چقدر در این زمینه مثالها زیاد است. شاید شما بگوئید ما جاهلیم، پس امر به معروف و نهی از منكر از ما ساقط شد! از یكی از معصومین می‏پرسند : بعضی از مردم جاهلند ، در روز قیامت با اینها چگونه عمل می‏شود؟ می‏فرماید: در آن روز عالمی را می‏آورند كه عمل نكرده است، می‏گویند چرا عمل نكردی؟ جواب ندارد، باید به سرنوشت ننگین و سهمگین خود دچار شود. شخصی را می‏آورند و می‏گویند: تو چرا عمل نكردی؟ می‏گوید نمی‏دانستم، نمی‏فهمیدم! می‏گویند: «هلا تعلمت»، نمی‏دانم، نمی‏فهمم هم عذر شد؟! خدا عقل را برای چه‏ آفریده است؟ برای اینكه بفهمی، موشكافی كنی، بروی كاوش كنی، تحقیق‏ كنی. تو باید از آن كسانی باشی كه نه تنها اوضاع زمان خودت را درك‏ بكنی، بلكه باید آینده را هم بفهمی و درك بكنی.

اگر یک ملت بیچاره و بدبخت، ایمانش را به آنچه که خودش از فلسفه زندگی دارد از دست بدهد و مرعوب یک ملت دیگر بشود، در تمام مسائل آن جور فکر می‌کند که دیگران فکر می‌کنند و اصلاً نمی‌تواند شخصاً در مسائل قضاوت کند. استاد مطهری، حماسه حسینی، ج 1، ص43

"اَلمَقتولُ دونَ عِیالِهِ وَ مالِهِ" شهید است، چون بخاطر وظیفه و شرافت و تکلیف وجدان و دیانت انجام می‌گیرد نه بخاطر جلب منفعت مادی. حالا اگر انسان، المقتول دون العدل والحریه، دون التوحید والایمان باشد، قداست و قدیسیتش به درجاتی بالاتر است.

ما چرا امروز فدایی حسین هستیم؟ چون آنچه را پیغمبر فرمود که "حُسَینُ مِنّی وَ اَنَا مِن حُسَین" همه ما در خودمان احساس می‌کنیم، یعنی حسین را از خود و خود را از حسین جدا نمی‌بینیم. ما حسین را به صورت یک فرد که منظورش انجام تقاضاهای شخصی خود است نمی‌بینیم. ما او را یک روح کلی می‌بینیم که قبل از وقت در فکر ما بوده.پس او از ماست و ما از او هستیم، او از بشریت است و بشریت از اوست، او با روح ما و سرنوشت ما آمیخته است. ما از او و او از ماست.

در آن زمان صندوق و انتخاباتی نبود، بیعت بود. بیعت آن روز، رای دادن امروز بود. پس امام اگر یک رای غیر وجدانی و غیر مشروع می‌داد، شهید نمی‌شد. شهید شد که رای و عقیده‌ی خودش را نفروخته باشد.

امام حسین به دست یهود و نصاری و مجوس یا مشرکین عرب یا اهل رده کشته نشد، به دست مسلمانان و بلکه دوستان پدرش کشته شد و حتی به دست شامیان کشته نشد بلکه به دست کوفیان کشته شد.