بریده‌های کتاب فرزندان ما جواهرند ولی ما آهنگریم

همه پدران و مادران فرزندان خود را بدون قید و شرط دوست دارند؛ اما مشکل اساسی که این اعتماد را مختل می‌کند این است که فرزندان این واقعیت را نمی‌دانند. اگر از کودکان بپرسید پدر و مادرتان چه زمانی شما را دوست دارند فهرستی از کارهای کم و بیش ناممکن را می‌آورند که باید انجام دهند تا پدر و مادرشان آنان را دوست داشته باشند کودکان اغلب به آنچه در ذهن دارند گرایش پیدا می‌کنند. اگر کودکی خیال کند که مادرش تنها و تنها در صورتی او را دوست خواهد داشت که همیشه سرآمد باشد، در همه کارها از مادرش پیروی کند ،غذایی را بخورد که مادرش دوست دارد، از دست زدن به بسیاری از کارهایی که برای او خوشایند است دوری کند ،یا ساعات طولانی درس بخواند ،اگر چنین تصوری بر ذهن او حاکم باشد احساس سرخوردگی می‌کند و از اینکه بتواند دل مادرش را به دست آورد ناامید می‌شود. در این هنگام است که اعتماد به مادرش را ز دست می‌دهد. زمانی فرزندت را بدون قید و شرط دوست داری که از او بپرسی :«من چه زمانی تو را دوست دارم ؟»و او در جواب بگوید:« همیشه هر کاری هم انجام دهم باز هم تو مرا دوست داری »و اگر از او بپرسی:« چرا من تو را دوست دارم ؟»در جواب بگوید:« چون من فرزند تو هستم.»

اصطلاح« تربیت فرزندان » اصطلاحی گمراه کننده است ؛ زیرا این اصطلاح گویای این مطلب است که انسان ابزار آلات خاصی را در دست گیرد و به سراغ فرزندان خود برود و با آن ها ، آنان را تربیت و تأدیب کند تا آنان فرزندانی شایسته شوند. اما مفهومی که من از تربیت در ذهن دارم این است که ما با ابزار و روش های خاصی خودمان را تربیت کنیم و خود را الگویی شایسته قرار دهیم ، چنان که آموختن فرزندان به زبان حال باشد نه به زبان قال.

مربیان باید به منظور احترام گذاشتن به کودک ، فروتنی به خرج دهند و این واقعیت را درک کنند که کلمه ی «کودک» مترادف است با کلمه ی «سلطان».

اغلب پذیرفته ایم فرزندان ما فقط زمانی به همراهی نیاز دارند که اشتباهی مرتکب شوند ؛ و اصل را بر این قرار داده‌ایم که آنان فرشتگانی هستند که اشتباه نمی کنند ، در حالی که باید این طرز نگرش را عوض کنیم و هنگامی که رفتاری شایسته از فرزندان ما سر می زند در مورد تربیت آنان احساس وظیفه کنیم و هنگامی که کودکان از اشتباهات خود پند می گیرند ، با تشویق و حمایت خود آنها را غافلگیر کنیم.

اگر کودک بزرگ شود و به نظر دیگران متکی باشد به گونه‌ای که با شنیدن یک کلمه خوشحال و کلمه‌ای دیگر او را ناراحت کند، معلوم می‌شود به استقلال عاطفی نرسیده و دچار عقبماندگی عاطفی است. بعید است پدر و مادری که خودشان به میزان قابل توجهی دچار نابسامانی عاطفی اند بتوانند فرزندان خود را به حد مطلوب استقلال برسانند. همه ی ما تحریک پذیر و دمدمی مزاج هستیم و این وضعیت را به عنوان وضعیت طبیعی و معمول پذیرفته‌ایم و بر این باوریم که انسان به طور طبیعی دچار نابسامانی عاطفی است.

ما اغلب از بچه ها می خواهیم به ما بزرگ تر ها احترام بگذارند.تنها راهی که ما را به خواسته مان می رساند این است که پیش از همه خودمان به آنان احترام بگذاریم.

اگر می‌خواهی با فرزند خود رفیق باشی باید بدانی دهان کودک بیدارتر از عقل اوست از نظر کودکان شیرینی بهتر از یک جلد کتاب جدید است . بازی ساده ای که با فرزندت می‌کنی و فعالیت لذت بخشی که او را در آن شریک می‌سازی و گشت و گذار باصفایی که در آن تو را همراه خود می‌بیند برایش لذت بخش‌تر است از مبالغ هنگفتی که برای او و درسش خرج می‌کنی. پدر باهوش پدری است که می‌کوشد وقتی وارد خانه می‌شود هدیه‌ای در دست داشته باشد و اگر تهیه هدیه برایش میسر نبود دست کم لطیفه‌ای یا داستانی شنیدنی آماده داشته باشد.

پس شما در مقابل شخصیت خطا کار واکنش نشان می دهی نه خود رفتار خطا و نادرست ؟ چه فرقی دارد ؟ خیلی فرق دارد زیرا « انسان » بنا به ضرورت مساوی « رفتارش » نیست. به عنوان مثال اگر فرزندتان فراموش کرد تکلیف خود را انجام دهد معنایش این نیست که او تنبل و ناکارآمد است. این معادله ناعادلانه و نادرست است. معادله ی درست: کودک فراموش کرده تکالیف خود را انجام دهد= کودک فراموش کرده تکالیف خود را انجام دهد. معادله ی نادرست: کودک فراموش کرده تکالیف خود را انجام دهد= او تنبل است.

ای فرزندان مظلوم ما، چه بسا شما را به دلیل رفتاری که از خودمان یاد گرفته اید ، سرزنش می کنیم. ای فرزندان مظلوم ما، چه بسا شما را به علت رفتار هایی ملامت می کنیم که خودمان بیشتر از شما آن ها را انجام می دهیم. ای فرزندان مظلوم ما، چه بسا ما گناهان خود را به شما نسبت می دهیم.

میان پذیرش مسئولیت و فرار از آن و واگذاشتن آن به فرزندان ،تفاوت از زمین است تا آسمان. فرار از مسئولیت این است که عقیده داشته باشیم مشکل به فرزندان مربوط است و رفتار های آن ها یا باید اصلاح شود یا با رفتار هایی دیگر جایگزین شود. اما پذیرش مسئولیت این است که ما بفهمیم راه حل مشکلات در دست خود ماست و آنچه باید اصلاح یا جایگزین شود همانا مهارت های تربیتی ما و نیز توانایی ما در خویشتن داری است.

روزی به دلیل سرگرم شدن به بازی با دوستانم, از وعده ای که با پدرم داشتم تخلف کردم. وقتی پدرم علت تاخیر را پرسید ، از گفتن واقعیت ترسیدم و به او دروغ گفتم. البته او خودش علت تاخیر را می دانست و من پیش بینی می کردم که به شدت بازخواست و توبیخ شوم ، اما آن خدا بیامرز نگاهی محبت آمیز به من انداخت و گفت فرزندم ، از تو معذرت می خواهم که تو را به دروغ گویی وادار کردم. لابد روزی با تو به گونه ای رفتار کردم و سبب شدم که از روراست بودن با من بترسی. تو گناهی نداری من خودم را تنبیه می کنم. آن روز معنای مسئولیت پذیری را در عمل فهمیدم.

زمانی فرزندت را بدون قید و شرط دوست داری که از او بپرسی :«من چه زمانی تو را دوست دارم ؟»و او در جواب بگوید:« همیشه هر کاری هم انجام دهم باز هم تو مرا دوست داری »و اگر از او بپرسی:« چرا من تو را دوست دارم ؟»در جواب بگوید:« چون من فرزند تو هستم.» بهترین زمان برای اینکه خود را عادت دهیم نامه ی دوستی بدون قید و شرط به فرزندانمان بفرستیم همان اوقاتی است که عادت کرده‌ایم در آن با فرزند خود با خشونت سخن بگوییم و او را سرزنش کنیم.

خرچنگ ها به طور غریزی یک دیگر را به سمت پایین می کشند. اگر یک خرچنگ را در ظرفی کم عمق بگذارید ، به راحتی می تواند از دیواره ی آن بالا بیاید. اما اگر یک خرچنگ دیگر در کنار آن باشد ، آن خرچنگ پایینی چنگ های خود را دراز می کند و خرچنگ دیگر را قبل از اینکه به لبه برسد به پایین می کشد. به همین دلیل اگر یک ظرف را از خرچنگ پر کنید ، هیچ کدام از آنها با وجود تلاشهای بسیار نمی تواند فرار کند. زیرا هر یک از آنها به جای اینکه در بالا رفتن به دیگری کمک کند ، عکس این عمل را انجام می دهد.متاسفانه همین رفتار میان انسان ها به طور گسترده رواج دارد و چه بسا جزئی از شخصیت و ماهیت انسان ها شده است. یعنی ما انسانها به هر کسی که از سطح ما بالاتر برود ، حسادت می کنیم و تلاش می کنیم با استفاده از روش انتقاد و نیز صدور حکم ناعادلانه در حق او ، منزلت وی را از نظر معنوی تنزل دهیم. به جای اینکه به فرزندان کمک کنیم بیشتر رشد کنند و شکوفا شوند چنان رفتار می کنیم گویی وظیفه ما این است که آنان را در سطح معینی نگه داریم که اغلب همان سطحی است که خودمان به آن رسیده ایم.

بسیاری از مربیان قانون عدسی را فراموش می‌کنند. به طور معمول آن عدسی که کودکان با آن به جهان می‌نگرند با عدسی بزرگترها متفاوت است. به همین سبب زمینه‌های فعالیت و تمایلات و گرایش‌های آنان با بزرگترها متفاوت است. اغلب کودکان برای بازی و شوخی و سرگرمی و ماجراجویی و پاسخ سوال‌های خود و آزادی ارزش و اهمیت قائلند اما ارزش‌های مد نظر بزرگترها عبارت است از جدیت ،نظارت و سیطره بر امور فرزندان.

شما اولیا از همان ابتدا فرضتان بر این است که اغلب خطا ها زننده و از روی عمد است چنانکه نمی توان در مقابل آن سکوت کرد. ناراحت و دلخور می شوید و حتی قبل از اینکه درباره ی زشت و عمدی بودن آن فکر کنید می‌خواهید واکنش نشان دهید و قبل از اینکه به تشخیص درست برسید درصدد درمان بر می آیید . متاسفانه اغلب درمان های شما هم خشن است.

پدران و مادران می خواهند کودکان یاد بگیرند و دوست دارند فرایند یادگیری در کوتاهترین زمان ممکن طی شود و به سبب همین شتابزدگی است که بسیاری از اصول و قوانین بدیهی را نادیده می گیرند و همین امر به چیدن میوه قبل از موعد آن منجر می شود.

در مدرسه اول درس ها را یاد می گیری بعد امتحان می دهی ولی در زندگی اول در صحنه ی امتحان حاضر می شوی و بعد درس می گیری.

در حقیقت شما سعی می کنید با این ادعا که شما در تربیت ناموفق نبوده اید بلکه فرزندان در تربیت پذیری توفیقی نیافته‌اند ، بر کمبود مهارت و نقص توانایی و تجربه خودتان سرپوش گذارید و بعد هم برای توجیه ادعای نادرست خود دلایل ساختگی پیش بکشید و بر تنبیه کسانی که در تربیت پذیری از دیگران عقب مانده اند، تأکید کنید.

از آن جا که بسیاری از ما به تفکر منفی عادت کرده ایم و بیشتر وقت مان را مصروف اشتباهات و امور منفی می کنیم ، نمی توانیم از فرزندانمان جز رفتاری خود سرانه ببینیم و از ایشان جز کلمات رکیک و داد و فریاد نمی شنویم. در صورتی که این رفتارها تنها ۵ درصد رفتار های آنان را تشکیل می دهد. خانواده ها ناخودآگاه ۹۵ درصد نکات مثبت فرزندان و رفتارهای خوب آنها را حذف و بر آن ۵ درصد تمرکز می کنند و سپس همین مقدار را تعمیم می دهند تا به ۱۰۰ درصد برسد