بریده‌های کتاب خانه کتاب بازها

بـــرای بچۀ کمتر از هفت ســـال، نظم به معنای بزرگ ســـالانۀ آن، ضدرشـــد است. قوۀ خلاقیت کودک در بی نظمی ای که ایجاد می کند و در ترکیب های جدیدی که می ســـازد شکوفا می شـــود.

موقع بیرون رفتن به او بگویید: من این کتاب را برداشتم، تو کدام را برمی داری؟ اگر علاقه نشان نداد، اصرار نکنید. فقط اجازه دهید ببیند مثلاً در مطب دکتر، شما کتاب می خوانید و او بیکار است.

لالایـــی ، پرشـــورترین قطعۀ تصنیف جهـــان اســـت. خواندن لالایی بـــرای جنیـــن در دوران بـــارداری می تواند در آرام ســـازی او پـــس از تولد تأثیـــر عجیبی بگـــذارد. زمان حساســـی در دورۀ رشـــد انســـان وجود دارد که از حدود پنج ماهگی جنین شـــروع می شود و تا دوسالگی او ادامه می یابد. بلندخوانی کتاب برای او، مشاهدۀ شما درحال کتاب خوانی، در دسترس بودن کتاب و ایجاد خاطرۀ خوش با کتاب

مـــن هیچ گاه اجازه ندادم پســـرها متوجه شـــوند پیگیـــر کتاب خوانی آن ها هستم. کتاب خوانی برایشان کاری قاچاقی است و گاهی می گویند: «همۀ مامانا دلشون می خواد بچه هاشـــون کتاب بخونن، بعد مامان ما بابتش ما رو دعوا می کنه.» بله! شـــب ها ســـر صفحه ای بیشـــتر خوانـــدن با من چانه می زنند و من همچنان که تشنه اند، چراغ را خاموش می کنم؛ زیرا انسان بر آنچه از آن منع می شود، حریص است.

در مجموعـــه کتاب هـــای قهرمانـــان کربـــلاا ثـــر منصـــوره مصطفـــی زاده، نویســـنده ضمن آشناســـاختن کودک با شـــخصیت های واقعۀ عاشـــورا، از حریـــم روانی کـــودک محافظت می کنـــد.

لالایی هایی که شـــاد و آرام هســـتند و مناســـب کـــودک، مثل لالایی های مصطفی رحمان دوست و جعفر ابراهیمی و افسانه شعبان نژاد. من بـــرای پســـرها لالایی هایی را می خوانـــدم که مضامین دینی داشـــتند و از مـــادرم یـــاد گرفته بودم و لالایی های مریم اســـلامی

ما باید بـــه کودکمان یاد بدهیـــم نباید به ضعف هایـــش اجازه بدهد بر توانایی هایش غلبـــه کنند.

دیدن شما درحال کتاب خواندن، از هـــر آمـــوزش دیگری مفیدتر اســـت. اگـــر می خواهید کودکـــی کتاب خوان داشته باشید، باید اول خودتان اهل کتاب باشید. شنیده اید که بچه ها شبیه رؤیاهای ما نمی شوند؛ بلکه شبیه واقعیت وجودی ما می شوند.

برای کودک داشـــتن حســـی خوب دربارۀ خدا کافی است. اگر موانع را از ســـر راه او بردارید، او به صورت فطری در جســـت وجوی سرچشمۀ خودش حرکت می کند. پاســـخ صریح و دقیق دادن به همۀ پرسش های کودک، از او فردی عاجز و مقلد بار می آورد. باید به او فرصت شـــک، پرســـش، پیگیری و کنجـــکاوی کودکانه بدهیـــد. ظرف فکری اش را با انبـــوه اطلاعات دینی چنان پر نکنید که فرصت فکرکردن نداشـــته باشد. دو تا شش سال، دوره طلایی بازی کردن و خوب حرف زدن کودک است.

هرگز بین دوگانۀ کتاب و بازی، کتاب را به کودک توصیه نکنید. در هر موقعیتی که هســـتید و هر ســـطر از کتابی که می خوانید، اگر کودک به سراغتان آمد، کتاب را رها کنید و با او بازی کنید.

برای بچۀ کمتر از هفت سال، نظم به معنای بزرگ‌سالانۀ آن، ضدرشد است. قوۀ خلاقیت کودک در بی‌نظمی‌ای که ایجاد می‌کند و در ترکیب‌های جدیدی که می‌سازد شکوفا می‌شود.

از نســـخه های دارای توضیـــح اســـتفاده کنیـــد. مثلاً خوب اســـت گلســـتان و بوستانر ا با توضیح دکتریوســـفی و حافظ را با توضیح دکترخطیب رهبر بخوانید.

کلیـــد جادویـــی در مـــراوده با کودک این اســـت که رفتارهـــای بد یا اشـــتباه بـــا نادیده گرفتـــن کم کـــم محو می شـــوند و هر نـــوع واکنش مثبت یا منفی، به تقویت آن رفتار منجر می شود.

اغلب ما فکر می‌کنیم ادبیات کهن گزینۀ خوبی برای بچه‌ها نیست؛ ازاین رو که آن‌ها نمی‌توانند کلماتش را درک کنند. آگاهم که تناسب بین آنچه می‌خوانیم و قدرت ادراک کودک مهم است؛ اما این نکته هم مهم است که شما ذائقۀ ادبی او را می‌سازید. همان‌طور که اگر به کودک غذاهای چرب و شیرین یا شور بدهیم، غذای سالم ممکن است برایش بدمزه باشد، خوراک ادبی که به او در سنین ابتدایی می‌دهید نیز بر ذائقۀ او تأثیر می‌گذارد. بدیهی است او در بزرگ‌سالی، به ادبیات کهن حس خوشایندی نخواهد داشت اگر هیچ‌وقت گلستان نشنود، مگر در کتاب‌های مدرسه، هیچ‌وقت در خانه برایش شاهنامه نخوانیم و مرگ سهراب را به‌عنوان صفحه‌ای درسی بخواند و اولین مواجهه‌اش با ادبیات کهن، مواجهه‌ای از سر اجبار باشد.

مادرهای امـــروزی آمادۀ مضطرب شـــدن هســـتند. نهادهایی که آمـــوزش را بر عهده دارنـــد نبایـــد توانایی و کفایت مـــادر را در پرورش او نادیـــده بگیرند. مهم تر از ایـــن، خـــود مادر اســـت. او باید به این خودبســـندگی برســـد که من برای کودکم کافی هســـتم. رسانه ها به ما مادرها القا می کنند که چیزهای زیادی نمی دانیـــم؛ زیـــرا آموزش هـــم به تجارت تبدیل شـــده اســـت و گردانندگان رســـانه های جمعی، اغلب، از حوزۀ آموزش منتفع هســـتند. همواره در نظر داشـــته باشـــید که عمل کردن به آنچه می دانید، آغاز درک آنچه نمی دانید اســـت. پس به جای احســـاس ناکافی بـــودن و تلنبـــاری آگاهـــی و افزایش اضطراب، به عمل به آنچه می دانید متمرکز شوید.

بهترین وقت کتاب خوانی برای نوزاد چه زمانی است؟ شـــاید تا قبل از ســـه ماهگی، از بلندخوانی شما اســـتقبال محسوسی نکند و حتی ممکن اســـت آن را دوســـت نداشته باشـــد؛ پس با صدایی آرام برایش کتـــاب بخوانیـــد. طنیـــن صدای شـــما، آهنـــگ کلمـــات، راحتـــی و نحوۀ نشســـتن کنـــار او و لذت بردن خودتان، بســـیار مهم اســـت. نه تنها صدای شـــما، بلکـــه صـــدای ورق زدن کتاب هـــم لذت بخش اســـت و این لذت در صورت تکرار در وجود او ته نشین می‌شود. همچنین می‌توانید هر زمانی! حتی وقتی خواب است برایش آرام، قرآن بخوانید.

هـــر جغرافیایی زبان خـــودش را دارد؛ اما نوزادان خیلی ســـریع می توانند زبان مادری شـــان را یاد بگیرند. می دانید چرا؟ او شـــنیدن را از شـــکم مادر شـــروع می کند و شـــنیدن، مهارتی مهم برای یادگیری زبان اســـت.

آیا دیدن تلویزیون برای رشد زبانی کودک مفید است؟ هنگام دیدن تلویزیون، عصب های دیداری کودک، به شدت تحریک می‌شوند. گفت‌وگوی دوسویه بین نوزاد و تلویزیون وجود ندارد و مغز غیرفعال، در حالت خواب قرار می‌گیرد. از میزان تمرکز او کم می‌‌شود و در نهایت، دایره‌ی واژگانش گسترده نمی‌شود. کودکان تا دو سالگی نباید تلویزیون ببینند و اگر به نوپایی اجازه بدهید با تلویزیون اُنس بگیرد، او دیگر به سراغ اسباب‌بازی نخواهد رفت و با کتاب هایش سرگرم نخواهد شد. رسانه های دیجیتال مانع مهمی بر سر راه رشد زبانی کودک هستند.

بیش از کودک، بر خودتان متمرکز شوید و اجازه دهید پیوندتان با کتاب از شما انسان بهتری بسازد و این انسان نو، خود، بیشترین اثر را بر کتاب‌خوانی کودکتان می‌گذارد.

کتـــاب را وســـیلۀ آموزش دین بـــه کودک برای ســـن زیر هفت ســـال قـــرار ندهید. تصویرســـازی مثبت از دین، ایجاد شـــرایط دوســـتی با خدا و متعهدبودن حقیقی خود شـــما و رشد کودک در فضایی که مناسک دینی انجام می شـــود، از هر کتابی مؤثرتر اســـت.