بریده‌های کتاب دنیای سوفی

طی‌کردن فقط بخشی از راه به معنای گم‌کردن راه نیست...

هیچ عصری خوب یا بد نیست. خوبی و بدی دو ریسمان‌اند که در سراسر تاریخ انسان‌ها کنار هم به چشم می‌خورند. اغلب هم به هم بافته شده‌اند.

یک‌بار یک ستاره‌شناس و یک متخصص مغز روسی باهم درباره‌ی دین بحث می‌کردند. متخصص مغز مسیحی بود و ستاره‌شناس مسیحی نبود. ستاره‌شناس شروع کرد به اغراق که من بارها به فضا رفته‌ام، ولی نه خدایی دیده‌ام و نه فرشته‌ای. جراح جواب داد:« من هم مغزهای باهوش زیادی جراحی کرده‌ام، ولی هیچ‌وقت حتی یک فکر ندیده‌ام.»

زندگی جدی و اندوهگین است . ما را به این دنیای شگفت انگیز می آورند،اینجا یکدیگر را می‌بینیم، با هم دوست و آشنا میشویم و لحظه ای کوتاه سرگردان با هم پرسه می زنیم. سپس ناگهان و ناروا همدیگر را از دست می‌دهیم و با همان شتابی که آمده بودیم می‌رویم.

ما اصلا نمیتوانیم طعم زندگی و حیات را درک کنیم، مگر اینکه بپذیریم روی از این دنیا خواهیم رفت.

باید همه مردم مریض شوند تا قدر سلامتی و زندگی را بدانند.

تنها چیزی که این کشور جنگ زده به آن نیاز دارد کبوتر سفید است نمی‌دانم چرا سازمان ملل نمی‌تواند صلح را در جهان برقرار کند شاید به این دلیل است که همان کشورهایی آن را اداره می‌کنند که جنگ به راه می‌اندازنند

واژگانی چون سیاست و دموکراسی، اقتصاد و تاریخ، زیست‌شناسی و فیزیک، ریاضیات و منطق، الهیات و فلسفه، اخلاق و روانشناسی، نظریه و روش، اندیشه و نظام یادگار جمع کوچکی است که زندگی روزمرۀ خود را گرد این میدان (میدان قدیمی آتن) می‌گذراندند. این‌جا محلی است که سقراط آن همه از وقتش در گفتگو با مردم صرف شد. شاید چشمش به غلامی می‌افتاد که کوزه‌ای روغن زیتون بر دوش داشت، و از مرد بینوا سوالی فلسفی می‌کرد - آخر سقراط معتقد بود غلام و ارباب شعور یکسان دارند. شاید هم غرق مجادله با شهروندی بود، یا آرام آرام با شاگرد جوانش افلاطون حرف می‌زد. فکرش را بکن، فوق‌العاده نیست؟ ما هنوز از فلسفه سقراط و افلاطون سخن می‌گوییم. ولی این که آدم افلاطون یا سقراط باشد، چیز دیگری است.

سوفسطاییان و سقراط توجه خود را از مسائل فلسفهٔ طبیعی به موضوعات مربوط به انسان و جامعه معطوف داشتند. با این حال، حتی سقراط و سوفسطاییان نیز، به تعبیری، گرفتار رابطهٔ چیزهای ثابت و جاودان و چیزهای ((در تغییر)) بودند. علاقهٔ آنها به این موضوع بیشتر در ارتباط با اخلاق انسان و آرمان‌ها یا فضیلت‌های جامعه بود. به طور خیلی خلاصه، سوفسطاییان بر آن بودند که مفهوم حق و ناحق، از دولتشهری به دولتشهر دیگر، از نسلی به نسل بعد، تغییر می‌کند. پس حق و ناحق امری ((روان)) است. این را سقراط اصلاً نمی‌پذیرفت. سقراط اعتقاد داشت حق و ناحق تعاریفی مطلق و جاودان دارد. از آن‌جا که عقل انسان جاودانی و تغییرناپذیر است، پس می‌توان با به کار بردن شعور عادی خود بر این معیارهای ثابت دست یافت.

ارسطو معتقد بود افکار و اندیشه‌های ما همه از طریق آن‌چه دیده و شنیده‌ایم به ضمیر ما راه می‌یابد. از این گذشته، ما دارای نوعی قدرت ذاتی عقل هستیم. اما، بر خلاف تصور افلاطون، اندیشه‌های ذاتی نداریم. در ما این استعداد ذاتی وجود دارد که تأثرات حسی خود را به مقولاتی طبقه‌بندی کنیم و سازمان دهیم. مفاهیمی چون سنگ، گیاه، حیوان یا انسان به همین نهج به دست می‌آید، همچنین مفهوم اسب و خرچنگ و قناری. ارسطو منکر عقل فطری بشر نبود. برعکس، به گفتهٔ او، عقل ممتازترین ویژگی انسان است. ولی مادام که ما چیزی را احساس نکرده‌ایم، عقل ما کاملاً تهی است.

ارسطو معتقد است سه نوع خوشبختی وجود دارد. نوع اول خوشبختی زندگانی سرشار از شادی و لذت. نوع دوم خوشبختی زندگانی شهروندی آزاد و مسئول. نوع سوم خوشبختی زندگانی فیلسوفانه و اندیشمندانه. ارسطو آنگاه می‌افزاید که هر سه ضابطه باید در آن واحد وجود داشته باشد تا انسان به خوشبختی و خرسندی برسد.

دید نادرست ارسطو از مرد و زن بیش از حد زیان به بار آورد چون نظر او بود - نه نظر افلاطون - که در سراسر قرون وسطا چیره بود. میراثی که بدین ترتیب به کلیسا رسید تصویری از زن بود که هیچ‌گونه مبنایی در تورات و انجیل نداشت. عیسی مطمئناً دشمن زن نبود!

در این دَم در جهان بودن، این‌جا و آن‌جا رفتن و در ماجرایی شگفت انگیز شرکت داشتن فوق‌العاده نیست!.

گربه نیز در باغ بود، ولی ابداً مانند سوفی متوجه هستی خود نبود. همین که سوفی به موجودیت خویش اندیشید، این فکر به مغذش راه یافت که وجودش دائمی نیست. با خود گفت، حال در جهانم، ولی روزی دیگر این‌جا نخواهم بود.