رمان ایوب جوزف روت، بازآفرینی مدرنی‌ست از چهره‌ای اسطوره‌ای؛ مردی یهودی، ساده و باایمان، که با جهانی رو‌به‌رو می‌شود که نه رحمت می‌شناسد و نه منطق. روت، در بستری تاریخی ــ میان جنگ جهانی ــ داستانی را روایت می‌کند که در آن، نه فقط جسم شخصیتش، بلکه روح و ایمانش تکه‌تکه می‌شود.

مندل، معلم مذهبی ساده‌دل، شباهتی تلخ به ایوبِ عهد عتیق دارد. او هر آنچه را که یک انسان می‌تواند از دست دهد، از دست می‌دهد 

اگر ایوبِ کتاب مقدس، ایمانش را نگه می‌دارد و پاسخ الهی دریافت می‌کند، ایوبِ روت، در عصری بی‌پاسخ زندگی می‌کند؛ عصری که در آن، خدا سکوت کرده، و رنج بی‌دلیل، تنها قانون جهان است.

رمان، همچون آینه‌ای‌ست در برابر سرنوشت قوم یهود در قرن بیستم: مهاجرت، گم‌گشتگی، پسرانی که قربانی جنگ شدند، و پدرانی که نه ایمان را حفظ کردند، نه توان فراموشی را داشتند. اگر جنگ جهانی اول در پس‌زمینه‌ی داستان حضور دارد، جنگی دیگر ــ جنگِ ایمان با پوچی ــ در قلب روایت جاری‌ست.

و شاید مهم‌ترین پرسش این باشد:  
آیا انسان، پس از این‌همه رنج، هنوز می‌تواند دعا کند؟  
روت پاسخی نمی‌دهد، و همین بی‌پاسخی، تمام درد داستان را کامل می کند.
      

        گاهی تاریخ را فاتحان می‌نویسند، گاهی قربانیان، اما خاطرات یک ضدقهرمان روایت کسی است که نه قهرمان بود، نه قربانی، بلکه فقط تلاش کرد زنده بماند.

این کتاب، که از دیدگاه یک روشنفکر لهستانی در میانه‌ی آتش جنگ جهانی دوم روایت می‌شود، تصویری تلخ و بی‌رحمانه از سقوط ورشو، اشغال نازی‌ها، و در نهایت حضور شوروی‌ها ارائه می‌دهد. اما چیزی که این اثر را خاص می‌کند، صرفاً روایت جنگ نیست؛ بلکه نگاه پوچ‌گرایانه، بی‌احساسی و حتی گاهی شرم‌آور راوی است. او نه یک میهن‌پرست است، نه یک مبارز، بلکه صرفاً یک ناظر ترسو و منفعل که به دنبال بقای خودش است.

شاید همین نکته است که خواننده را بین همدردی و انزجار نگه می‌دارد. آیا این مرد، تنها یک بازمانده‌ی بی‌گناه است که در دنیایی پر از خشونت گیر افتاده؟ یا یک همدست خاموش که بی‌عملی‌اش او را در جنایات شریک می‌کند؟

زبان کتاب، ساده اما برنده است. نویسنده بدون اغراق‌های حماسی یا شعارهای ایدئولوژیک، جنگ را از زاویه‌ای نشان می‌دهد که کمتر در ادبیات دیده‌ایم: از چشم کسی که هیچ علاقه‌ای به قهرمان شدن ندارد.

اگر به روایت‌های متفاوت از تاریخ، انسان‌هایی که در خاکستری بین خوبی و بدی سرگردانند، و داستان‌هایی که در مرز بین بزدلی و عقلانیت حرکت می‌کنند علاقه دارید، خاطرات یک ضدقهرمان کتابی است که باید خوانده شود.