کتاب با این جملات آغاز می شود: بالزاک پس از انتشار «سرگذشت مادام دولا شانتری» ادامه ی آن را با نام «محرم» در سال 1848 به پایان می رساند. او هنوز نمی داند که این آخرین رمان اوست. عنوانی که بر این دو اپیزود می گذارد تا این دو بخش را یگانه کند، بسیار پرمعناست. انگار خواسته باشد بر این واپسین اثر امضایی سمبولیک بگذارد. در حقیقت می توان بر تمامی « کمدی انسانی» نام «روی دیگر تاریخ معاصر» گذاشت.