کابوسی که راه به سوی حقیقت می‌گشاید

رمان «یرحا»، قلم زده ی سمانه خاکبازان، چون ستاره‌ای در آسمان تاریخ می‌درخشد و خواننده‌ی نوجوان را به شهر مرو در دوران ولیعهدی امام رضا (ع) می‌کشاند؛ جایی که عطر مناظرات علمی، غوغای بازارها و زمزمه‌های معنوی در هم می‌آمیزند. این اثر، با پیوند هنرمندانه‌ی تاریخ و تخیل، روایتگر سفری عمیق و پرماجراست که از کابوسی مرموز آغاز می‌شود و به نوری از حقیقت می‌رسد.

داستان با کابوسی هولناک گشوده می‌شود که هر شب ذهن یرحا، دختری یهودی و کنجکاو، را به اسارت می‌گیرد: عمارتی فروریخته که بوی مرگ می‌دهد، ناله‌ای که گاه زوزه‌ی باد است و گاه فریادی انسانی. این کابوس، چون نخی نامرئی، داستان را پیش می‌برد و یرحا را، چه در خواب و چه در بیداری، به سوی سرنوشتش هدایت می‌کند. یرحا به همراه پدرش، حارث، و ندیمه‌ی وفادارش، ایلا، به مرو سفر می‌کند تا به هاران، پدربزرگش، که در این شهر منتظرشان است، بپیوندد. اما سایه‌ی راحیل، مادر ازدست‌رفته‌ی یرحا، همچنان بر قلب او سنگینی می‌کند. در مرو، یرحا با کلام و کردار والای امام رضا (ع) روبه‌رو می‌شود و پرسش‌هایش درباره‌ی هویت، عشق و حقیقت او را به سفری تنها اما روشنگر می‌کشاند.

سمانه خاکبازان با بهره‌گیری از منابع تاریخی معتبر، مانند «عیون اخبار الرضا»، جهانی چنان زنده و باورپذیر خلق کرده که خواننده خود را در کوچه‌های مرو، میان مناظرات پرشور و عمارت‌های رازآلود می‌یابد. توصیف صحنه‌هایی چون عمارتی مرگ‌زده که کابوس‌های یرحا را شکل می‌دهد، چنان نفس‌گیر است که ضربان قلب خواننده را تندتر می‌کند. این کابوس‌ها نه‌تنها به داستان هیجان می‌بخشند، بلکه بازتابی از تردیدها و ترس‌های درونی یرحا هستند که با نور دانش و محبت امام رنگ می‌بازند.

یرحا، قهرمان داستان، قلبی تپنده به رمان می‌دهد. او دختری است که هر نوجوان می‌تواند با او هم‌ذات‌پنداری کند: پرشور، پرسشگر و درگیر سوال‌های بزرگ زندگی. ایلا، ندیمه‌ی او، چون دوستی صمیمی، گرما و همراهی به داستان می‌افزاید، و یاد راحیل، مادر یرحا، لایه‌ای عاطفی و عمیق به روایت می‌بخشد.

«یرحا» برای مخاطب نوجوان، بیش از یک قصه‌ی تاریخی است؛ دعوتی است به شجاعت در پرسیدن و جستجوی حقیقت. این رمان با نثری روان، داستانی پرکشش و پیامی الهام‌بخش، نه‌تنها پنجره‌ای به فرهنگ و اندیشه‌ی دوران عباسی می‌گشاید، بلکه به خواننده می‌آموزد که حتی تاریک‌ترین کابوس‌ها می‌توانند راهی به سوی روشنایی باشند.

مخاطب پیشنهادی این اثر نوجوانانی هستند که به رمان‌های تاریخی با درون‌مایه‌ی معنوی و پرسش‌های فلسفی علاقه‌مندند و از قصه‌های پرماجرا لذت می‌برند.

«یرحا» قصه‌ای است که از کابوس زاده می‌شود، اما با نوری از حقیقت و خودشناسی به پایان می‌رسد.
        

          شهر مرو، چهارراه اندیشه‌ی ادیان

یرحا آخرین اثر سمانه خاکبازان در سال ۱۴۰۳ در سوره مهر(مهرک) به چاپ رسیده است.
رمانی تاریخی_مذهبی که در زمان امام رضا(ع) می‌گذرد. دختری یهودی به نام یرحا به همراه پدرش حارث سفری مخفیانه به مرو دارند. آنها مهمان هاران، پدربزرگ یرحا می‌شوند. با کاروانی که چند صندوقچه‌ی مهر و موم شده به همراه دارد...

قبلا کتاب آسنا و راز کنیسه را از خاکبازان خوانده‌‌ام. زبان استفاده شده در اثر، مناسب آثار تاریخی‌است. قابل فهم و روان نگاشته شده و از این نظر امتیاز خوبی دارد. دغدغه نویسنده در هردو کتاب آسنا و یرحا در مورد زیست یهودیان در زمان معصومین و اهل بیت است. در این مسیر پژوهش‌های خوبی انجام داده  و این نکته در رمان مشهود است.

روند منطقی داستان به خوبی چیده شده است. شخصیت‌های داستان در ابتدای کار پرتعداد به نظر می‌رسند ولی به تدریج جای خود را در داستان پیدا کرده ‌مخاطب را گیج نمی‌کند. نکات پژوهشی ارزشمندی به خواننده ارائه می‌شود و فضای شهر مرو در زمان ولایت‌عهدی  امام رضا(ع) به خوبی نمایش داده می‌شود.
شروع و پایان کتاب به خوبی طراحی شده‌ است.

بزرگترین نقطه ضعف کتاب حجم زیاد آن است. توصیفات زیادی از مکان‌ها و احوال اشخاص داریم که قابلیت تلخیص دارد. بعضی فصل‌ها باید در همه ادغام شده و کوتاه‌تر شوند. علاوه بر آن بخش‌هایی که گفتگوهای طولانی دارند با وجود تلاش مشهود نویسنده، همچنان جای کوتاه شدن دارند. چون وقایع کتاب حول محور تاریخی می‌گذرد و شخصیت داستان اشراف زاده است به دلیل طراحی شخصیتی کنش‌های ماجراجویانه و پر هیجان در کار نداریم. در مواقعی که بحران بالا می‌گیرد، شخصیت اصلی چند مرتبه دچار ضعف جسمانی می‌شود که ریتم کار و سرعت پیشرفت پیرنگ را کند و کسل‌کننده می‌سازد.
در مجموع ارزش زیربنایی رمان یرحا آگاه‌سازی تاریخی نسبت به برهه‌ای از زندگی امام رضا(ع) می‌باشد که برای مخاطب علاقه‌مند به خوبی صورت می‌گیرد.
کتاب مناسب بزرگسالان نیز می‌باشد.
امتیاز اثر ۴ از ۵

#عسل_گلچین
#معرفی_کتاب

https://eitaa.com/vazhband
        

          این کتاب درباره یک دختر یهودی هست که با خانواده اش به مرو سفر می کند. سفرشان در زمان ولیعهدی امام رضا بوده است.
او در این سفر با امام رضا آشنا می شود
        

          خیلی کتاب نوجوان ایرانی نخوندم که الان بتونم این کتاب رو با کتاب‌های مشابه مقایسه کنم و بگم بهتره یا ضعیف‌تره. اما تو بررسی انحصاری خودش با در نظر گرفتن نکاتی که قرار بوده بهش برسه کتاب خیلی خوبیه.

ما به بهانه داستان یرحای یهودی‌زاده به روزگاری میریم که امام رضا تازه به مرو برده شده و ولیعهدی رو به گردنش انداختن. در خلال داستان یرحا اوضاع اون روز شهر مرو و چند دستگی مسلمان‌ها به خصوص شیعیان رو می‌بینیم. از مباحثه‌های دانشمندان اون عصر با امام رضا می‌شنویم و البته از توطئه‌هایی که یهود جماعت همیشه نسبت به پیامبر اسلام و اهل بیت روا داشته هم خبردار میشیم. این قسمت از توطئه‌های یهودی چیزی بوده که ما هیچ‌وقت هیچ جا نخوندیم و ندیدیم. تازه شاید حدود ده ساله که تو ادبیات و سینمای ایران اون هم به طور محدود داریم نقش این گروه همیشه در صحنه رو تو موقعیت‌های مختلف و مهم تاریخی اسلام می‌بینیم. حالا کو تا حضرات روشون بشه بیان از توطئه‌های این جماعت علیه ایران بگن. خلاصه که خیلی عقبیم. 
با این اوصاف یرحا قدم مهم و بزرگی برداشته. البته به قول یه منتقد ما دقیقا نمی‌دونیم مسئله کتاب یرحا چیه؟ رابطه عاطفی شخصیت یرحا با پدرش و نجات اون از عذاب؟ تغییر در رویکرد پدر و پدربزرگش؟ نشون دادن وضعیت مرو و ارائه روایت‌هایی از امام رضا برای نوجوون‌ها از زاویه دید یه نوجوون بی‌طرف تو اون دوران؟
اگه نخوایم مته به خشخاش بذاریم همه اینا کمابیش برآورده شده و تعلیق‌ها و چالش‌های جذابی رو هم برای خواننده ایجاد کرده.
شاید تنها ایرادی که بهش گرفت پایان رهای کتابه که کاملا مشخصه نویسنده قصد داره جلد دومی هم برای کتاب بنویسه و شاید تا حالا هم شروع کرده باشه و امیدوارم زودتر بیاد.