علم بدون کار درخت بدون میوه است و کار بدون علم تلاش بیهوده است. علم چراغ است و کار حرکت. چراغ هنگامی مفید است که شخص بخواهد در شب با او حرکت کند. حرکت نیز هنگامی به مقصد می‌رسد که چراغ باشد و آدمی راه را از بیراهه تمیز بدهد. پس چه سود که یک نفر چراغ داشته باشد اما در گوشه‌ای بنشیند و یک نفر دیگر بی چراغ آهنگ راه رفتن کند. استاد مطهری، حکمت‌ها و اندرزها، ج 2، ص184

دین در مورد استفاده از غرایزی که در وجود انسان هست مخالفت نمی‌کند، یعنی نمی‌گوید انسان باید سرچشمه همه میلها و خواهشهای نفس را با یک ریاضتها و تحمل مشقت‌های بخصوص به طور کلی قلع و قمع نماید، زیرا همان‌طوری که اعضای بدن از قبیل دست و پا و چشم و گوش و قلب و ریه و کبد هر کدام برای یک حکمت خاصی آفریده شده است و اگر نباشد انسان فانی می‌شود یا خلقتش ناقص می‌ماند، همچنین است غرایز و سرچشمه‌های میلها و خواهشهای نفسانی انسان، هر یک برای منظور خاصی که در بقا و حیات شخص یا بقا و حیات نوع مؤثر است آفریده شده. همان طوری که در علم وظایف‌الاعضاء به ثبوت رسیده که در ساختمان جسمانی انسان کوچکترین عضو بی‌فایده وجود ندارد، در روان‌شناسی نیز ثابت شده است که در ساختمان روانی و روحی انسان نیز قوّه‌ای نیست که بی‌ثمر باشد و لازم باشد او را از بین برد و قلع و قمع نمود. دین هم چنین دستوری نمی‌دهد، معنای تقوا هم این نیست.

با آن که در آن اوقات روابط سیاسی ایران و یونان به واسطه بروز یک سلسله جنگها تیره بوده و ایران خصم یونان به شمار می‌آمده،در باب ایرانیان و ارزشی که برای مقام ارجمند اخلاق قائلند می‌گوید: ایرانیان در هر کسی که صفات نیک می‌یابند به دیده احترام می‌نگرند، هرچند که دشمنشان باشد. کوروش می‌گوید: ایرانیان صفات نیک خود را با تمام ثروت شام و آشور برابر نمی‌کنند. از همه مهمتر و بالاتر شهادت وجود مقدس رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم است به پاک فطرتی ایرانیان، آنجا که می‌فرماید:لَو کانَ الْعِلْمُ مَنوطا بِالثُّرَیا لَنالَهُ أیدی رِجالٍ مِنْ فارسَ1و بعدها تاریخ گواه این گفتار شد.ایرانیان بیش از سایر ملل از دیانت مقدسه اسلام استقبال کردند و آن را با جان و دل پذیرفتند،هیچ ملتی ـ حتی خود اعراب ـ به این اندازه استقبال نکردند.غالب تألیفات و تصنیفات مفیدی که در رشته‌های مختلف علوم اسلامی شده،از ادبیات نثرو نظم،فقه،حدیث،کلام،منطق،فلسفه،به وسیله رجال دانشمند و متدین ایرانی اسلامی شده.مخصوصا ایرانیان از ابتدا به اخلاص و ارادت نسبت به خاندان پیغمبر صلّی الله علیه وآله وآل علی علیه‌السلام معروف بوده‌اند.

پیغمبر فرمود: «صبر نصف ایمان است» و نیز فرمود: «نسبت صبر و ایمان نسبت سر و بدن است» زیرا که صبر به معنی خودداری و تسلط بر نفس است و منظور از ایمان همین فایده است. اشخاصی که دارای صبر و ثبات و استقامت باشند، دارای شخصیت بزرگ اخلاقی و عظمت روحی خواهند بود. اگر شخص در هنگام رو آوردن ناملایمات از قبیل فقر و مرض و جنگ نتواند صبر کند، خود را پست و زبون [کرده] و شخصیت خود را از دست خواهد داد. یکی از اسرار موفقیت حسین علیه‌السلام در منظور مقدس خود صبر و استقامتی است که زنان و فرزندان آن حضرت از خود بروز دادند. چه بسا اشخاصی که کارهای بزرگ انجام داده‌اند اما پس از آنها فرزندان و اخلافشان زحمات آنها را به هدر داده‌اند. اما از زنان و فرزندان حسین و زنان یاورانش که در حدود شصت نفر بودند و انواع مصیبتها و سختیها دیدند یک کلمه سست یا رفتار مخالف اخلاق دیده نشد و این خود بزرگترین دلیل بر ایمان محکم و تقوا و فضیلت این خانواده است.