معرفی کتاب فلسفه ی پیش سقراطی اثر کاترین آزبرن مترجم گلناز صالح کریمی

فلسفه ی پیش سقراطی

فلسفه ی پیش سقراطی

کاترین آزبرن و 1 نفر دیگر
3.0
2 نفر |
1 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

0

خوانده‌ام

4

خواهم خواند

5

ناشر
ماهی
شابک
9789642090952
تعداد صفحات
192
تاریخ انتشار
1398/12/13

توضیحات

        
کتاب حاضر در هفت فصل نوشته شده است، به اضافه یک مقدمه و یک موخره که عنوان سخن پایانی را به خود گرفته است. «کلمه های از دست رفته و جهان فراموش شده»، «معنای اصل نخستین»، «لاک پشت زنون»، «واقعیت و نمود: ماجرا جویی های بیشتر در ما بعد الطبیعه»، «هراکلیتوس»، «فیثاغورس و اسرار دیگر» و «زبان بازان قرن پنجم» عناوین فصول هفت گانه کتاب است.چنان که کاترین آزبورن در ابتدای کتابش تاکید کرده است، کتاب حاضر اثری تاریخی نیست، درواقع نویسنده برای پرداختن به فلاسفه پیش سقراطی به سراغ بررسی چهره های مطرح با یک ترتیب تاریخی نرفته است. بلکه کوشیده با تامل جایگاه آنها در تاریخ فلسفه، روایتی از چیستی و چگونگی آرای آنها مطرح سازد و در عین حال با مطرح کردن پاره ای واقعیت ها نشان می دهد کم نیستند چیزهایی که به فلاسفه پیش سقراطی نسبت داده می شوند، بی اینکه واقعا از طرف آنها بوده باشد، در واقع این مهم محصول تصوری است که از آنها وجود دارد.کاترین آزبورن کتابش را با روایت بررسی پاپیروسی تازه کشف شده آغاز می کند و در خلال آن نه تنها فضایی را می سازد که خواننده با چگنگی منابع اندک بازمانده در باره این فلاسفه آشنا شده و همچنین به سراغ امپدوکلس یکی از چهره های کمتر شناخته شده فلسفه پیش سقراطی می رود. در فصل دوم نیز چکیده ای از روایت های تاریخی فلاسفه پیش سقراطی و ایراد های وارد به آن را مورد بررسی قرار می دهد. در فصول بعدی کتاب نویسنده به چهره هایی همانند زنون، پارمیندس، دموکریتوس، ملیسوس و غیره تا فیثاغورس پرداخته است. در دل این روایت ها به زبانی ساده و همه فهم متوجه تفاوت های این فلاسفه با فلاسفه بعد از خود یعنی سقراط و پس از او می شویم به خصوص از این منظر که بسیاری از جنبه های تفکر فلاسفه پیش سقراطی امروزه به عنوان واقعیت هایی علمی همانند ریاضیات و دیگر علوم اثبات شده است و درست و غلط آن پدیدار گشته است. در حالی سقراط برخلاف پیشینیانش به جای چیستی جهان و قوانین آن بیشتر به چگونگی کیفیت زندگی در جهان پرداخته است.نویسنده در این کتاب سوفسطائیان را نیز از قلم نینداخته است، هر چند آنها مستقیما فیلسوف محسوب نمی شدند و بیشتر آموزگارانی بودند که حکمت زندگی را آموزش می دادند. این زبان بازان قرن پنجم پیش از میلاد فلسفه را به یک حرفه بدل ساخته و با تغییری که روش ها و موضوعات آن به وجود آوردند منادیان تغییر نام گرفتند.کاترین آزبورن به عنوان سخن پایانی و جمع بندی پایانی کتاب به سراغ تلقی ارسطو از فلاسفه پیش سقراطی می رود که عقیده داشت فلاسفه پیش سقراطی به سراغ ریشه های جهان مادی رفتند، آنها می کوشیدند نشان دهند هر چیز در جهان مادی از چه ساخته شده و چرا اینگونه است. به هر روی فلسفه با پیش سقراطیان آغاز می شود و کتاب حاضر به دلیل تبیین اندیشه و جایگاه آنها در تاریخ فلسفه با زبانی ساده و در عین حال دقیق می تواند یکی از گامهای آغازین برای ورود به دنیای پرافت و خیز فلسفه باشد.این کتاب از مجموعه ی مختصرمفید  است. این مجموعه ترجمه ای است از کتاب های مجموعه ی A Very Short Introduction که انتشارات دانشگاه آکسفورد انتشار آن ها را از سال 19955 آغاز کرده است و تعداد عناوین آن تاکنون به بیش از 400 عنوان رسیده است. هرکدام از کتاب های مجموعه درآمدی است بر موضوعی خاص که اگرچه برای مخاطب عام نوشته شده، نویسنده ی آن از اساتید برجسته ی آن رشته است.
      

یادداشت‌ها

          «همچنان‌که فیلسوفان پیشاسقراطی تعظیم‌کنان خارج می‌شوند و افلاطون برای کارگردانی نمایش بعدی این مجموعه وارد می‌شود، سوفسطائیان در پردۀ آخر همه را حیرت‌زده می‌کنند.»
- از متن کتاب

0- چگونه می‌توان درباب ریشه‌ها تامل نکرد و آسوده‌خاطر بود؟

1- واقعا نمی‌دونم از کجا باید شروع کنم؛ شاید این هم نمودی از «مسئله آغاز» است. زبان از کجا آغاز شد؟ اولین سوالی که انسان پرسید چه بود؟ اولین دغدغه‌ها؟ چرا؟ چگونه؟ برای چه؟
پس شد، «مسئله آغاز».
2- چرا پیشاسقراطی‌ها؟ (لطفا این پیوستار تاریخی را گوشۀ ذهن داشته باشید که: 5قرن پیش از میلاد مسیح و قبل از سه‌گانۀ مشهورِ سقراط-افلاطون-ارسطو، یکسری آدم بوده اند که فضول بودن. به اونا می‌گیم پیشاسقراطی‌ها.)
وقتی اندکی با متون افلاطون و ارسطو درگیر شدم، برایم مسئله شده بود که اینا دارن با کی حرف می‌زنن؟ چرا گرگیاس و هیپیاس مخاطب افلاطون/سقراط اند؟ اصلا چرا باید دیالوگ کرد؟ مگه کسی قبل از افلاطون بوده؟
یعنی بخوام ساده بگم، اگر بخواهیم دیالوگ‌های افلاطون و دغدغه‌های ارسطو را بفهمیم، شناخت پیشاسقراطی‌ها از اهمیت بسیاری برخوردارند. اصلا بیاید قبول کنیم که نمی‌شه جهان فلسفه از قله آغاز بشود. یعنی باید پیشینه‌ای موجود باشد. مثل شعر کلاسیکِ فارسی. بیایید بپذیریم که نمی‌شود شعر فارسی با رودکی شروع شده باشد و این چنین در قله باشد. به احتمال قریب به یقین، بسیاری شاعر بوده اند پیش از رودکی که شعر فارسی را سامان داده اند که اولین شاعری که یک مجموعه قابل قبول ازش برای ما مانده است، چنین بر قله باشد؛ ماجرای فلسفه نیز همین است.
در یکی از مهم‌ترین گذارهای تاریخی غرب، که گذار «از Mythos به Logos» بوده است، می‌توان برای پیشاسقراطی‌ها نقشی اساسی قائل شد. خیلی ساده اگر بخوام این گذار را تفسیر کنم(قطعا زیادی نقص داره این تصویر)  جهان Mythos یا اسطوره‌ای را با تراژدی‌نویسان، حماسه‌سرایان و داستان‌های الهه‌ها و خدایان می‌شناسیم. در این دوران رخدادهای طبیعی، ریشۀ دنیا و بسیاری سوال دیگر با ارجاع به اسطوره‌ها حل می‌شد. اما در جهان Logos (با تسامح عقلانیت را معادل لوگوس بدانید) این عقلانیت و تفکر بود که سعی می‌کرد به این سنخ از سوال‌ها پاسخ بدهد. در این گذار فلاسفه پیشاسقراطی، نظیر پارمنیدس، هراکلیتوس و فیثاغورث اهمیت بسیاری دارند.
الان سعی کردم خلاصه‌ای از اهمیت پیشاسقراطی‌ها که خودم درک کردم رو اینجا بنویسم.

3- خب اپسیلونی از اهمیت این دوره گفتم، حالا این کتاب چه در چنته داره؟ سری کتاب‌های A Very Short Introduction to که انتشارات دانشگاه آکسفورد چاپ می‌کند، یکی از تراش‌یافته‌ترین و حرفه‌ای‌ترین متونِ مقدماتی‌ای است که می‌توانید برای آشنایی با حوزه‌های مختلف بهش رجوع کنید. نشر ماهی با سرویراستاری احمدرضا تقاء مجلدهایی از این مجموعه را با عنوان «مختصر و مفید» منتشر می‌کند. خیلی ساده بگم، یکی از وجوه مثبت این سری از کتاب‌ها این است که یک موضوع تقریبا جزئی را متخصص آن حوزه می‌نویسد و این باعث می‌شود هرجلد از این مجموعه را تقریبا یکی از بهترین پژوهش‌گرهای آن حوزه بنویسد. البته این کارخانۀ خوش‌ساخت که محصولی اصولی تولید می‌کند یک ایراد بزرگ دارد و آن ایراد همانا «کارخانه بودن» آن است. امیدوارم خیلی رادیکال برداشت نکنید این برداشتِ من رو.(بازم بگم که من کی باشم که اینجوری یک پروژۀ بسیار بزرگ را به زیر بگیرم:) )
ببینید در این جلد و دیگر جلدهای این مجموعه، با اینکه پرواضح است که بالاخره به ناگریز، نویسنده‌ها ایده‌های خودشون در مورد آن موضوع خاص را تاثیر داده اند، اما اگر با روندهای موجود در این‌گونه از انتشارات‌های حرفه‌ای آشنا باشید نیک می‌دانید که «بی‌طرفی علمی» مخصوصا در این‌گونه متون مقدماتی و معرفی‌گون، برایشان اهمیت بنیادین دارد. فلذا همچین مشخص نمی‌شود که نویسنده خود چه دغدغه‌ای دارد برای بررسی آن موضوع خاص. 
اجازه بدید یه مثال ریز بزنم: گادامر در کتاب «آغاز فلسفه» به همین دوره تاریخی و فلاسفه پیشاسقراطی می‌پردازد و در محاورات افلاطون و جاهای دیگر سعی می‌کند به مسئله «آغاز» بپردازد. بعد در این مسیر سعی می‌کند ریشه‌های فلسفه غرب را پیدا کند. سعی می‌کند از گذشته سوال کند و خلاصه با تفسیر تاریخ، خود تاریخی خلق می‌کند. در این مسیر از هرمنوتیک مشهور خودش هم بهره می‌بره که این باز به صورت آگاهانه نشان می‌دهد متفکر دارد چیزی به تاریخ اضافه می‌کند. اما این کتاب تاجای ممکن تلاش کرده بود سعی کند به شرح آن دوره بپردازد بدون افزوده‌ای. این روش خوبی‌های خودش را دارد، اما خب آنگونه که باید نیست. خیلی توضیح‌اش سخته و ذهنم براش منسجم نیست. 
 4-  این کتاب از چند جهت برایم جالب بود و علی‌رغم نقدهایی که بهش دارد، بهش نمرۀ خوبی دادم:
اول اینکه سعی می‌کرد از لابلای پاره‌نوشته‌های باقی مانده به یه کنجکاوی باستان‌شناسانه به ما نشان بدهد با چه چیزی در مواجه با پیشاسقراطی‌ها طرف ایم. خلاصه اینکه ازشون صرفا یکسری پاره‌نوشته و متن‌های تکه تکه مانده و اینجوری نیست که مجموعۀ کاملی از آثارشون مانده باشه. تازه اون دوران سنت کتابت آن چنان بسط نداشته. وای از بحث مدیوم و دعوای دیالوگ شفاهی(سقراط/دموکریتوس)، دیالوگ مکتوب (افلاطون) و نثر مکتوب(ارسطو) و اثری که داشته.
دوم اینکه مشخص است نویسنده در این حوزه متخصص است و نکته‌سنجی‌ها و دقت‌های خوبی دارد.
سوم. نویسنده تلاش کرده بود آن تصویر مشهور که در قرن 19 و 20 در مورد پیشاسقراطی‌ها بوده را به نقد بکشه. تصویر آن دوران به واسطه متون ارسطو در مورد پیشاسقراطی‌ها بوده و دوگانۀ وحدت‌گرا/کثرت‌گرا اهمیت داشته است. اما نویسده تلاش کرده بود این تصویر همگن را نابود کند و یک کلاژ اندکی غیرهمگن تحویلِ ما دهد که من عاشق بی‌نظمی ام.
چهارم. تاکید نویسنده در اهمیت پیشاسقراطی برای فلسفه‌پردازی عصر کلاسیک (مشخصا همون سه‌تا مشهورا :) ) برام خیلی جالب بود. در راستای اهمیت بینامتنیت.
ترجمه هم خوب بود.
جا ندارم دیگه
        

26