می­گویند هیچ حادثه­ای همچون قتل آرشیدوک
فرانتس فردینانت، وارث تاج و تخت پادشاهی
اتریش - مجارستان، و همسرش سوفی در ژوئن 1914
چنان آثار فاجعه باری برجا نگذاشته است. لیکن آیا
به­راستی ماجراجویی جوانی صرب تنها عامل بروز
جنگی عالم­گیر بوده است یا بسی پیش­تر رقابت­های
آشکار و پنهان امپراتوران و پادشاهان اروپایی، ملی­گرایی
افسار گسیخته و مطامع استعماری قدرت­های بزرگ
زمینه ساز نبردهای متفقین  و نیروهای مرکزی در گالیپولی،
ایپر و بسیاری مناطق دیگر شده بود. جنگ جهانی اول
علاوه بر خسارات جانی و مالی سرسام­آوری که
نصیب ملل درگیر جنگ کرد، طومار چند امپراتوری
و دودمان سلطنتی بزرگ را در آلمان، اتریش - مجارستان،
روسیه و ترکیه درهم پیچاند تا ناقوس گسست قطعی
با نظم دیرپای قرون گذشته را به صدا درآورد. قربانیان
اصلی همچون همیشه مردم و به خصوص جوانانی
بودند که به قول رادیرد کیپلینگ فریفته­ی سخنان پوچ
"پدران" خود شدند.