رساله‌ای است که شیخ ظاهرا به خاطر درخواست یکی از رفقایش نوشته. خود شیخ در ابتدای رساله محتوای کتاب را «کلمه‌ای چند در نهج سلوک» بیان میکند اما نکته‌ای وجود دارد. اگر مراحل سلوک را با تمام کثرتی که دارند بخواهیم خلاصه کنیم سه مرحله باقی میماند: ریاضت، عشق و فنا. شیخ در این رساله حدود ۲۲ فصل در رضایت سخن گفته و حدود ۴ فصل در فنا و در واقع بخش عشق رساله ناقص است. از این رو رساله «فی الحقیقة العشق» تکمله‌ای است برای این رساله.
غیر از این؛ مجموعه داستان‌های کوتاه تمثیلی است برای بیان مقاصد سلوک. گاهی دقت‌های ریز فلسفی در آن‌ها وجود دارد که اگر استاد نکته بین نباشد متوجهش نمیشود.
در یکی دو فصل به صورت غیر مستقیم از حلاج نیز دفاع می‌کند. البته نمیدانم در قرن ششم این چیز معمولی بوده یا نه؛ حقیر تا به حال چیزی نشنیده بودم.