بریده‌ کتاب‌های آتش، بدون دود: واقعیت های پرخون، حرکت از نو (کتاب های چهارم و پنجم)

رضاخان گفته بود: «ترکمن‌ها حق ندارند در مجامع عمومی، در مدرسه، در خیابان، و در هرجا که یک غیر ترکمن حضور داشته باشد، به زبان خودشان حرف بزنند». گفته بود: «در ایران، یک زبان وجود دارد آن هم زبان ایرانی‌ست. لازم نیست ترکمن‌ها این صداهای عجیب و غریب را از خودشان در آورند. اینها هم مثل آذربایجانی‌ها، یا در دهانشان را گل بگیرند، یا ایرانی حرف بزنند. هر جا ماموران ما دیدند که ترکمنی، به همان زبان خودش حرف می‌زند، فوراً شلاقش بزنند. جلوی چشم همه. همه را هم مجبور کنند که شلاق خوردن او را تماشا کنند. . . شنیده‌ام رنگ چای ترکمنی سبز است. یعنی چه؟ شنیده‌ام چای سبز را هم توی کاسه و بادیه می‌خورند. این دیگر یعنی چه؟ شب و روز چغدرمه می‌خورند.حالم از این ترکمن‌ها به هم می‌خورد. دیگر حق ندارند چغدرمه بخورند.

دردِ نرسیدن به قله از آن کسانی‌ست که اهل صعودند. رنج غرق شدن از آنِ کسی‌ست که دل به دریا سپرده است. مدعیان پرمدعا از آن رو می‌توانند همهٔ مبارزان و مؤمنان و معتقدان را مورد تهاجم و بی‌حرمتی قرار بدهند و خودْ برکنار از تهاجمِ دیگران بمانند، که هرگز در مخاطره نبوده‌اند، اهل میدان نبوده‌اند، مرد اقدام نبوده‌اند.

مرده، اعتراض نمیکند؛ اما کشتن معترض، راه از میان بردن اعتراض نیست.

آلنی در همان لحظه نخست، در برابر فریاد عظیم جمعیت به گریه افتاد. آرتا که کنار او ایستاده بود به نشانه وحدت یموت و گوکلان دستمالی به دست آلنی داد. آلنی اشک هایش را پاک کرد . جمعیتی که دید، گریست ، فریاد کشید ، مشت ها را تکان داد، بار دیگر صدا به آسمان رفت. بله... گفته ام به صراحت؛ اعتراف می کنم که گفته ام؛ و چه گناهی مرتکب شده ام که گفته ام: ترکمن، مدرسه می خواهد،ترکمن حمام می خواهد، ترکمن مسجد می خواهد، حق بیان می خواهد، بیمارستان می خواهد، بهداشت می خواهد، برق می خواهد... آلنی فریاد زد: خواهرها! برادرها! من هیچ کس را، هیچ کس را، تا این لحظه به شورش دعوت نکرده ام، به نبرد با حکومت فرا نخوانده ام، به ضدیت با میهن مقدسمان ایران وانداشته ام. من گفته ام ترکمنی که گندم می کارد، چرا باید سر گرسنه بر بالین بگذارد؟ ترکمنی که گله داری و پنبه کاری میکند، چرا باید بی تن پوش مانده باشد ؟ ترکمنی که...