روایتی از روزگار پایان عهد ساسانی و بنی امیه و بنی عباس
همچنین جستاری در قیام های ایرانیان در برابر هجوم اعراب.
بر خلاف آن که این کتاب را کتابی ضد اسلامی معرفی می کنند باید گفت ، شایسته است که اثر دیگر استاد زرین کوب ، کارنامه اسلام، را نیز بخوانید.  که گویی با نگرش و عینکی جدید به نظاره حوادث تاریخ بنشینید
          

            اول بگم من نسخه ای از کتاب را خواندم که پیش از انقلاب چاپ شده و مقدمه شهید مطهری را هم نداشت.
در ابتدا سبک نوشتن و مطالب عجیب و ناآشنا بود، کند پیش میرفتم، اما خیلی مشتاق بودم، چون از بچگی اسم این کتاب و نویسنده اش را فکر کنم در قالب تاریخ ادبیات رفته بود در سرم و خیلی احساس باکلاسی بهم دست میداد، که بالاخره دارم میخونمش و کم کم به سبک نوشتن عادت کردم. نمیتونم بگم ضد اسلام، اما به شدت ضد عرب. کنجکاو شدم راجع به نویسنده و کتاب تحقیق کنم (چون از اون دست آدم ها هستم که وقتی علاقه مند به فیلم و کتابی میشم، خوشم میاد در اینترنت راجع بهش تحقیق کنم). معلوم شد خود زرین کوب یک مدت بعد نوشتن کتاب احساس کرده که یک مقدار یک طرفه به قاضی رفته و کتاب در چاپ های بعدی با مقدمه ای از شهید مطهری چاپ شده و البته فهمیدم اگر قصد اطلاع دقیقتری از این برهه را دارم باید کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران شهید مطهری را بخوانم (ان شاالله در آینده)
اما میرسیم به علت اصلی خوشحالی ام از خواندن این کتاب و این که بسیار برایم مفید بود، به ویژه در این مقطع از حوادث جاری کشور یک حس تحمل و آرامش بهم می داد. 
اوج کتاب برای من و نکته در صفحه ۲۲۰ است که وضعیت ایرانیان که از یک طرف از ظلم و ستمی عربان عباسی به ویژه در زمان هارون و امین و مامون خسته اند، و از طرفی مبتلا با بزرگان و شاهزادگان باقیمانده ساسانی که با شعار احیای ایران بزرگ، بر روی ارق ملی مردم و با ادعای عدالت خواهی، تنها به فکر پر کردن جیب هایشان و قدرت طلبی بودند و مردم را امیدوار کردند و در عمل فقط برای کسب قدرت و پول، خون مردم را هدر دادند و هنوز به قدرت نرسیده و عرب را شکست نداده بودند که به جان هم افتادند و همدیگر را دریدند ( ماجرای مازیار، بابک و افشین که در ظاهر متحد و در باطن در حال جویدن همدیگر و بینوا خون ایرانی در این میانه هدر!!!!!!) 
دقیقاً مانند الان که سلطنت طلب و کومله و منافقین و پان و ترک و ... با سوار شدن روی موج احساسات مردم به دنبال منافع خود هستند و هنوز به هیج جا نرسیده اند، شروع کردن به هم پریدن!!! 
طنز تلخی است، این تکرار تاریخ
ولی الان ما با زمان افشین فرق کردیم، خدا را هزار هزار مرتبه شکر 
  واقعیت است که ایران بدون اسلام و تشیع نمی تواند و نتوانست بایستد
از وقتی حول محور اسلام و تشیع جمع شدیم، قوی شدیم، تازه استعداد بی‌نظیر ایرانی داره خودش را نشان میده به خاطر قدرتی که اسلام به ما داده. 
زرین کوب در این کتاب رویکرد ضدعرب و متعصبانه ای از خودش نشان داده و البته چند سال بعد خودش (شاید در اثر رابطه و دوستی با شهید مطهری) به اشتباه بودن رویکردش معترف شده، اما علی رغم همه قاطی پاتی هایی که در نقل تاریخ داشته، این واقعیت را نمیتوان کتمان کرد که ایران خیلی فراتر از مرزهای الانش همیشه ایران بوده، با همه قوم ها و استان ها و فراتر، تجزیه برای ایران معنی نداره
 از خواندن تاریخ بیزارم، اما خوشحالم که بالاخره شروع کردم به خواندنش و  فهمیدم چرا مردم تاریخ می خوانن!
کاش جوانان مملکتم، دهه هشتادی ها و هفتادی ها و ... شروع کنند به خواندن، می فهمند اگر مسلمان هم نیستند، لازمه ایرانی بودن و باقیماندن ایران یک حکومت مرکزی قوی است که در کل این ۲ هزار و چند سال، الان، این زمانه، جزو معدود اوقاتی است که دارای این نعمت هستیم.
          

            یکم حب و بغض و تعصب داره 
به قول استاد مطهری مرحوم از دید ناسیونالیسم نوشته شده کتاب برای همین کم لطفی در حق دین عزیزمان  اسلام هستش 
کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران آقای مطهری رو بعد از پایان این کتاب لطف کنید بخوانید 
          

            هروقت از نویسنده کتاب، عبدالحسین زرین کوب، نامی شنیده می‌شود ناخواسته کتاب دوقرن سکوت هم در ذهن ظهور می‌یابد. کتاب حاضر نوشته یکی از بزرگترین نویسندگان ایران است. مسئله کتاب به طور کلی وضعیت ایران در قرن اول اسلام پس از تسلط اعراب بر ایرانیان است. حقایقی که توصیه می‌شود هرایرانی حداقل یک بار آن را مطالعه کند. استاد زرین‌کوب چاپ اول کتاب را حاصل ایام جوانی می‌دانست که پس از سال ۱۳۳۶ تا زمان حیاتش اجازه‌ی انتشارش را ندادند. این کتاب دارای دو تحریر است؛ حال یک سوال اینجا مطرح است. چرا همه به دنبال چاپ اول این کتاب هستند؟ جواب واضح است. زیرا کسی این کتاب را برای مفاهیم علمی و تحقیقی‌اش نمی‌خواهد. به این دلیل که این کتاب بیش از آن که مرهون ارزش و اعتبارش باشد حاصل محتوای ایدئولوژیک است. اما چرا نام کتاب را که سرگذشت دوقرن از پرماجراترین ادوار تاریخ ایران است را دوقرن سکوت گذاشته اند نه دوقرن آشوب و غوغا؟ جواب این سوال را بعد از مطالعه کتاب از نویسنده دریافت خواهید کرد. اگر علاقه به خواندن طیفی وسیع از تاریخ هستید و کتابهایی چون "تاریخ تمدن" و "تاریخ عرب قبل از اسلام" را می‌پسندید این کتاب نیز پیشنهاد من به شماست.


          

            بخشی از این کتاب را سال ۷۹ و دوم دبیرستان خواندم بزرگترین فایده آن رغبت به خواندن کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران شهید مطهری بود.
به لحاظ ادبی کتابی متوسط و به لحاظ تاریخی کتابی ضعیف است نویسنده آشکارا احساسات وطنی خود را وارد قضاوت‌های تاریخی خود کرده است تا جایی که گزارش‌های افرادی مثل خواجه نظام الملک را دروغ و توطئه می‌داند.
به لحاظ سیر تاریخی نیز ایرادات جدی به کتاب وارد است.در ابتدا به علل سقوط ساسانی اشاره کرده و ظلم و تعدی پادشاهان ساسانی و علاقه مردم به توحید ناب اسلامی را ذکر می‌کند اما در جای جای کتاب از میل ایرانیان برای بازگشت به گذشته خودشان سخن می‌گوید.
در بسیار  جای از کتاب تفکیکی بین قیام ایرانیان علیه اعراب یا اسلام قید نشده است در حالیکه خوانش تاریخ آن ادوار به سادگی این جدایی را در گونه‌های قیام‌ها رخ خواهد نمایاند.
این جانب گیری تا جایی است که قیام خوارج و حتی برخی اعراب علیه خلفا را نیز در این فهرست قید می کند.
اصرار در ایجاد تخصیص ظلم و جور خلفا صرفا علیه ایرانیان و نه کل امت مسلمان ترک و تازی و ایرانی و رومی هم جای تعجب دارد...
هر چند مرحوم زرین کوب بعدها خیلی حرف‌هایش را در این کتاب پس گرفت و صادقانه خطای خود را پذیرفت اما پافشاری کسانی در سال‌های بعد برای استناد به این کتاب باری کوبیدن اسلام جای تعجب و البته افسوس دارد