بهتر انتخاب کن، بهتر بخوان

هفت نظریه در باب دین

هفت نظریه در باب دین

هفت نظریه در باب دین

دانیل پالس و 1 نفر دیگر
4.0
3 نفر |
2 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

1

خوانده‌ام

3

خواهم خواند

2

کتاب هفت نظریه در باب دین، نویسنده دانیل پالس.

یادداشت‌های مرتبط به هفت نظریه در باب دین

احسان

1401/04/26

            این کتاب شامل هفت نظریه درباره دین است که قرار است به دو سؤال پاسخ دهند:
	1) دین چیست؟
	2) منشأ دین چیست؟
هر پاسخی به این دو پرسش لاجرم از منظری است یعنی چه بخواهیم چه نخواهیم با یکسری پیشفرض ها به سراغ این دو پرسش می رویم، مثلاً پاسخ ادیان ابراهیمی به این دو سؤال با پیشفرض گرفتن حقانیت آموزه های دینی است که کمابیش همه آن را می دانیم:
	1) دین مجموعه ای از عقاید درباره ی حقایق هستی و انسان است و همچنین برنامه ای است عملی برای انسان ها تا به سعادت دنیا و آخرت برسند.
	2) منشأ دین خداوند است که اراده کرده تا انسان ها را به سمت سعادت هدایت کند.

اما در این کتاب پاسخ های دیگری بررسی می شود پاسخ هایی که دیگر حقانیت دین را پیشفرض نمی گیرد و اساساً بنا ندارد هیچ موجود یا نیروی ماورایی را در تحلیل خود دخالت دهد.
منظرهایی که تکیه گاه چهار نظریه اول کتاب اند عبارتند از:
	1) یافته های مردم شناسی و قوم نگاری های اقوام بدوی و بومی مناطق دورافتاده(ادوارد بارنت تیلور و جیمز فریزر)
	2) یافته های روانکاوی(زیگموند فروید)
	3)  نظریه نزاع طبقاتی(کارل مارکس)
	4) اهمیت بنیادین جامعه/قبیله برای انسانها(امیل دورکهایم)

اما خیلی زود تمام این چهار نظریه به تقلیل گرایی کارکردگرایانه متهم شدند. یعنی هر کدام بدون داشتن داده ها و شواهد کافی و صرفاً بر اساس مجموعه ای از حدس و گمان مدعی شده اند منشأ تمام ادیان در طول تاریخ بشر چیزی است که در نظر دارند.
سه نظریه آخر کتاب به طرفداران این ایده که «نمی توان به آن دو سؤال پاسخ کلّی داد» اختصاص دارد.میرچا الیاده، ایوانز پریچارد و کلیفورد گیرتز، این سه هر کدام فقط تاریخ دینداری اقوام مختلفی را بررسی کرده اند و تلاش کرده اند از دادن نظریه ای برای تحلیل تمام ادیان خودداری کنند.

ضمناً ویرایشی که ترجمه شده شامل هفت نظریه است، ولی در ویرایش اخیر به ده نظریه افزایش یافته است. در مورد ترجمه هم باید بگویم با اینکه غلط های زیادی دارد و بعضاً معادل های خوبی انتخاب نشده اما قابل قبول است.
          
            «هفت نظریه در باب دین» نوشته دانیل پالس استاد مطالعات ادیان دانشگاه میامی‌ست.
پالس در این کتاب نگاهی به هفت رویکرد مهم به دین دارد. او در این به سراغ برجسته‌ترین نماینده هر رویکرد می‌رود و بر اساس مهمترین آثار آن نویسنده به بررسی، تحلیل و سپس نقد آن رویکرد می‌پردازد.
نمایندگان این رویکردها به ترتیب عبارتند از:
۱. تایلور و فریزر
۲. زیگموند فروید
۳. امیل دورکهایم
۴. کارل مارکس
۵. میرچا الیاده
۶. ایوانز-پریچارد
۷. کلیفورد گیرتز
هرچند کتاب در ظاهر به عنوان درآمدی بر این رویکردهای مختلف به حساب می‌آید، صورت‌بندی دقیق پالس در بیان هر رویکرد و نکته‌سنجی‌های موشکافانه‌ او در نقد هر رویکرد اثر را فراتر از یک معرفی و مقدمه صرف کرده‌است.
با مطالعه این کتاب خواننده با مهمترین رویکردهای معاصر به دین آشنا می‌شود و نقاط قوت و ضعف هر رویکرد را درمی‌یابد. گستره مطالعات پالس (که از منابع هر بخش به خوبی پیداست) و نگاه منصفانه او ارزش اثر را دوچندان می‌کند. دو فصل آخر کتاب که به دیدگاه ایوانز-پریچارد و کلیفورد گیرتز می‌پردازند از معدود متون فارسی‌ست که به این دو دیدگاه می‌پردازد و از نظر من بسیار جذاب است. (البته این نکته مربوط به چند سال پیش است که این مرور را نوشتم، الان شرایط در مورد گیرتز متفاوت شده است)
پالس بعدا دو ویراست دیگر از این اثر با عنوان «هشت نظریه در باب دین» و «نه نظریه در باب دین» نگاشت و در ویراست آخر دیدگاه ماکس وبر و ویلیام جمیز را نیز اضافه کرد.
 اما در مورد ترجمه باید گفت که به نظر می‌رسد مترجم آنچنان که باید از پس ترجمه کار برنیامده‌‌است. مواردی از اصلاحات نه چندان پیچیده تخصصی درست ترجمه نشده‌اند و برخی جملات بسیار مبهم هستند. همچنین پانویس‌های اثر ترجمه نشده‌اند و صرفا به همان زبان اصلی در پایان هر فصل آمده‌اند. علاوه بر نقد‌های نویسنده بر هر رویکرد جناب نویسنده هم نقدی را در هر بخش اضافه کرده‌اند که مایه چندانی ندارد. با وجود این نکات همچنان مطالعه این ترجمه را توصیه می‌کنم.
«هفت نظریه در باب دین» را آقای محمدعزیز بختیاری ترجمه و انتشارات موسسه‌ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (موسسه آقای مصباح) منتشر کرده است.
پ.ن: در مورد صفحه‌آرایی و طراحی جلد و چاپ و... هم چیزی نگویم بهتر است!