یادداشت سامان

        در باب یک کتاب مفید

نکته‌های تاریخی نوشته جعفر شیرعلی نیا، کتابی است ارزشمند و خواندنی با نگاهی انتقادی و پرسش‌گر در مورد هشت سال جنگ ایران و عراق. او در این کتاب که در واقع پست‌های کانال تلگرامی نویسنده است،کوشیده با استفاده از منابع موجود زوایای مختلف جنگ رو بررسی کنه و در نقش یک تحلیلگر نگاهی واقع بینانه و نه مبتنی بر تبلیغات رسمی حاکمیتی به این هشت سال داشته باشه. کتاب شیرعلی نیا از هشت فصل تشکیل شده که او به نکات و مباحث مهمی اشاره می‌کنه. اختلاف ارتش و سپاه که یکی از مهمترین مسائل جنگ ما بوده از مواردی است که شیرعلی نیا با سرکشی فراوان در منابع منتشر شده تا حدی اون رو واکاوی کرده و در مقاطع مختلف از اختلاف نظرات محسن رضایی و شهید صیاد شیرازی مسائلی رو مطرح کرده که دید مناسبی به مخاطب در مورد این اختلافات میده.یک نکته مهم در این بحث اختلاف ارتش و سپاه در جنگ هم برمی‌گرده به ضعف فرماندهی کل که شیرعلی نیا اینجا پیکان انتقادش رو به سمت هاشمی رفسنجانی می‌گیره و معتقده او به عنوان فرمانده واحد باید نقش بهتر و بیشتری در ایجاد هماهنگی ایجاد می‌کرده.همین سوژه اختلاف ارتش و سپاه در جنگ میتونه یه کیس مطالعاتی بسیار جذاب باشه.درسته که همچنان تمام منابع در مورد جنگ در دسترس نیست و ما محرمانه‌های زیادی داریم اما همین منابعی هم که در طی این چند دهه چاپ شده و مصاحبه های برخی مسئولین، میتونه اطلاعات نسبتا مفیدی بده و آن طور نیست که مخاطب علاقه مند به تحقیق در این موضوعات دست خالی برگرده. یکی دیگه از موارد تلخ و جانسوز کتاب برمیگرده به لشکر 10 سیدالشهدا که فرماندهان آن نامه ای انتقادی و طولانی در نقد فرماندهی محسن رضایی در جنگ و سایر مسائل در جنگ می‌نویسند و برخوردی که میشه و سرانجام این نامه از اون ماجراهای تلخ جنگ هشت ساله ما بوده که شیرعلی نیا به آن پرداخته.اگر در مورد همین بازه زمانی و همین لشکر 10 سیدالشهدا علاقه مند به مطالعه بودید، کتاب مردان رستگار میتونه منبع مناسبی باشه و اطلاعات مفیدی بهتون در این زمینه خواهد داد. نکات زیاد دیگری در کتاب در موردشون بحث میشه که مخاطب علاقه مند میتونه اونها رو بخونه و من نمیخوام به تمام موارد اشاره کنم.فقط همانطور که گفتم نگاه پرسش گرانه و انتقادی شیرعلی نیا مساله ایست که در کل کتاب وجود داره و به شخصه به این دید ارزش زیادی میدم در حالیکه میدونم بخشی از جامعه ما همچنان هر گونه شک و شبهه و پرسش در مورد جنگ هشت ساله رو مجاز نمیدونند و با گفتن حرفهای احساسی بی منطق پرشور تلاش زیادی خواسته یا ناخواسته برای ایجاد سد در برابر تحقیقات واقع بینانه انجام میدند.منتهی باید سدشکنی کرد و راه رو برای پژوهش ها باز کرد.نباید از بیان نقاط ضعف ترسید.باید از گذشته درس گرفت تا در آینده دچار اشتباهات کمتری بشیم. نگاه ایدئولوژیک داشتن و همه چیز رو با این عینک دیدن خروجیش میشه که چیزی به نام «شکست» رو نپذیریم و همیشه با روایت سازی متاسفانه گاهی آغشته به دروغ، بر طبل دروغین پیروزی بدمیم..بخشی از نامه فرماندهان لشکر 10 سیدالشهدا رو اینجا میارم که برای من جالب و آشنا! بود و شاید برای برخی از شما هم جالب باشه:

« به دلیل اینکه جواب تبلیغات خارجیان را می‌دهیم و برای حفظ روحیه‌ی مردم، دروغ‌های بزرگی را در رده‌های مختلف اجرایی می‌گویند که نه تنها نتیجه‌ی عکس می‌دهد بلکه مردم را گیج کرده و در ذهن آن‌ها سوال ایجاد می‌کند.»

کتاب بسیار کتاب غم انگیزی است.اطلاعاتی که از شهدا داده میشه و شرح عملیات پر غصه خیبر و سایر شکست‌ها دل هر انسان وطن دوستی رو به درد میاره اما به وقل خود شیرعلی نیا با چشمان پر اشک هم باید واقعیات را دید.برای من غم انگیزترین بخش کتاب جاهایی بود که مسئولان کشور کم و بیش از سال 63 به بعد فهمیده بودند که امکان پیروزی در جنگ نیست اما شجاعت بیان عقایدشون در مقابل مقامات عالی نظام رو نداشتند و اساسا کشور طرح واحدی برای به پایان رساندن جنگ نداشت.

در برخی موارد پاسخی به پرسش داده نمیشه و نویسنده صرفا پرسشهایی رو مطرح می‌کنه و بی پاسخ میذاره.اما این پرسش‌ها مهم و اساسی هستند و میتونند چه برای خود او و چه دیگران، راه رو برای پژوهش های بعدی باز بکنند.به همین دلیل بی پاسخ بودن برخی پرسش ها رو نقطه ضعفی در کتاب نمی‌دونم و مخاطب آگاه هم حتما میدونه قرار نیست با یک کتاب 295 صفحه ای به تمام کنه ضمیر جنگ پی ببره. شیرعلی نیا در فصل انتهایی کتاب منابع فارسی و غیرفارسی متعددی رو برای مطالعه پیشنهاد میده که برای علاقه مندان به مطالعه در این حوزه،میتونه مفید باشه.

لازم به ذکر است که کتاب مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نگرفته و سال 1402 شیرعلی نیا کتاب رو به صورت پی دی اف در کانال تلگرامی‌اش منتشر کرد. آدرس کانال تلگرامی ایشان رو می‌نویسم تا اگر کسی علاقه مند بود کتاب رو دانلود کنه:

https://t.me/jafarshiralinia

شادی روح شهدا صلوات.