یادداشت ناصر حافظی مطلق

        كتاب‌خوارها
The Book Eaters

1)
اگر تعابير استعاريِ زبان‌هاي بشري موجوديت واقعي پيدا كنند، چه اتفاقي مي‌افتد؟ مثلاً اگر هر ايده‌ تازه‌اي به ناگهان شبيه يك ساختمان واقعي بنا شود، يا مشكلات روحي شبيه ضربات فيزيكي به شخص برخورد كنند، يا كتاب‌خوان‌هاي حرفه‌اي شبيه كرم‌ها كتاب‌ها را بخورند؟ "كتاب‌خوارها" (The Book Eaters) نام داستاني است نوشتۀ "ساني دين" (Sunyi Dean) كه در سال 2022 ميلادي نگاشته شده و نويسندۀ كتاب متولد آمريكا، بزرگ‌شدۀ هنگ‌كنگ و مقيم شمال انگلستان است. داستانِ كتاب او شرح موجوداتي است شبيه انسان كه از كتاب‌ها تغذيه مي‌كنند. برخي از اين موجودات در بدو تولد دچار مشكلي ژنتیکی شده و به‌جای كتاب‌خوار، ذهن‌خوار یا مغزخوار مي‌شوند (البته اين مغزخواري با داستان ضحاك در شاهنامه متفاوت است، همچنين با استعاره "خوردن مغز ديگران" كه براي آدم‌هاي پرحرف به‌کاربرده مي‌شود نيز تفاوت دارد).

2)
كتاب‌خوارها با خوردن كتاب علاوه بر تغذيه، دانش نيز كسب مي‌كنند. به‌عبارتی‌دیگر روش يادگيري آن‌ها عبارت است از خوردن كتابي با موضوع مربوطه. مثلاً براي يادگيري مسيرهاي رفت‌وآمد كافي است يك نقشه را ببلعند. موضوعات مختلف داراي طعم‌هاي متفاوتي است (اين هم واقعي‌سازي يك استعاره ديگر). داستان‌هاي عاشقانه طعمي شيرين دارند، داستان‌های جاسوسي طعمي تند و فلفلي و كتاب‌هاي علمي و ديكشنري‌ها بي‌مزه و حوصله سر بر هستند. يكي از تنبيهات كودكان بدرفتار اجبار آن‌ها به خوردن لغت‌نامه‌ها است. ذهن‌خوارها به‌جای كتاب بايد از مغز انسان‌ها تغذيه كنند و به همين دليل در بدو تولد توسط خود كتاب‌خوارها نابود و معدوم مي‌شوند. يك ذهن‌خوار با خوردن مغز يك انسان تمام تجربيات و خاطرات آن انسان را به خود انتقال مي‌دهد. لذا يك كودك ذهن‌خوار صرفاً با خوردن مغز پنج انسان مي‌تواند تجربه چند صدسال زندگي را داشته باشد. 

3)
داستان كتاب عبارت است از تلاش مادري كتاب‌خوار براي جلوگيري از معدوم شدن كودك ذهن‌خوارش و سپس جستجو براي يافتن درمان. شايعه‌اي وجود دارد كه يكي از خاندان‌هاي كتاب‌خوار دارويي براي درمان اين عارضه پیداکرده است كه ذهن‌خوار را به كتاب‌خوار تبديل مي‌كند. در مسير داستان، شخصيت اصلي فقط با خود كتاب‌خوارها درگير نيست، بلكه با انسان‌ها هم دچار مشكل مي‌شود و ادامۀ ماجرا شرح اين درگيري‌ها است. خاندان‌هاي کتاب‌خوار هرکدام رسوم ويژه‌اي دارند و البته قوانين فراگيري بر تمام آن‌ها جاري است كه ملزم به رعايت آن هستند. اين خاندان‌ها عمدتاً به شكل پنهان در ميان انسان‌ها و در شمال انگلستان اقامت دارند. 

4)
به شكل موازي با مسير داستان در زمان حال، شرح‌حال گذشتۀ شخصيت اصلي و تبعيضي كه خاندان‌هاي كتاب‌خوار براي دختران و زنانشان قائل هستند هم روایت‌شده و افزون بر آن، روايت برخي از جنبه‌هاي زندگي انسان‌ها از ديد يك كتاب‌خوار هم از نكات جالب كتاب است. شايد بهترين توصيف اين كتاب، صفتي است كه در رسانه‌ها برايش استفاده شد: Unputdownable.