یادداشت راضیه بابایی

        قلعه‌ی پر دردسر

قلعه متحرک هاول یک رمان تمام قد فانتزی است. شروع داستان نظم ساختاری بیشتری نسبت به میانه‌ی کار دارد.نویسنده از بین دو ابزار تلخیص یا روایت و بازسازی صحنه، اولی را انتخاب کرده و شخصیتها و روابط بین آنها را برای مخاطب تعریف کرده است.
در ۱۰ الی ۱۵ درصد ابتدایی با ریتمی مناسب با خانواده سوفی، خواهرهایش، آرزوهایشان و جهان فانتزی اثر آشنا می‌شویم.وجود یک قلعه متحرک مسحور کننده و خیال ‌انگیز است.  
اما در ادامه‌ی داستان وقتی توقع داریم شیب اتفاقات به تدریج ما را وارد پیرنگ اصلی کند،با آشفتگی و گسترش داستان مواجه هستیم(تقریبا از زمانی که سوفی توسط یک خانم و آقا گرفتار نفرین می‌شود)

توضیح اضافه:
گستردگی به این معناست که گره، اشخاص، قوانین دنیای فانتزی، روابط علت و معلولی، تعلیق داستان، شناخت افراد و نقش آنها،همچنان باز می‌شود و نویسنده هنوز شروع به گره گشایی و حل چالش‌ها نکرده تا داستان را جمع کند.

این آشفتگی در ورود اشخاص و حوادث به صحنه رخ می‌دهد. تعلیق داستان از چند جهت زیاد می‌شود. چون نویسنده از تلخیص کمتر استفاده می‌کند و فقط به  تصویر دادن و ارائه دیالوگ می‌پردازد، ما از نیات و چرایی و علت‌های وقایع چیزی دستگیرمان نمی‌شود و سردرگم می‌شویم(خصوصا که زاویه‌ی دید انتخابی این امکان را فراهم نمی‌کند )راوی فقط صحنه بازسازی می‌کند و استفاده از تلخیص را تقریبا به صفر می‌رساند.
کنش ها، رفت و برگشت افراد و احوال آنها پیرنگ را فاش نمی‌کند. داستان روی اتفاقات خرق‌عادت فانتزی پیش می‌رود و مخاطب مشغول تصاویر و اطلاعاتی است که به او ارائه می‌شود و هرآن چشمه‌ی تازه‌ای از فانتزی را می بیند. 

به عنوان نمونه قراری که سوفی و کلیسفر دارند، ابهام دارد و برای فهمش کدی به خواننده داده نشده است. همچنین حضور شاه، روابط هاول با او، زنان جادوگری که استاد لتی و هاول بودند،ماجرای مترسک، ترس سوفی، علاقه مایکل و هاول به لتی و مارتا و... خواننده را در خرده پیرنگ‌ها نگه می‌دارد و نشانی از گشایش نیست.

دیالوگها لحن دارد و طنزی خفیف در آن نهفته است. از میانه‌ی داستان به بعد باز نام‌های تازه‌ای وارد داستان می‌شود که به آشفتگی دامن می‌زند.
 کنش‌های متعدد و ارتباط افراد و اشیا مختلف باهم، ما را در داستان جلو نمی‌برد. فقط مشغول و درگیر تصاویر و گفتگوها و وقایع هستیم. اما خبری از تکیه‌گاهی که لااقل چند واقعیت قابل اتکا که در ادامه مسیر به کارمان بیاید، نیست.
 جزییات روابط زیاد هستند. انگار نویسنده کنترل فضای خیال‌انگیز را از دست داده است یا برای جمع کردن داستان عجله‌ای ندارد که همچنان از ابزارصحنه و دیالوگ استفاده می‌کند.

اما در واقع رمان ظرفی است که محتوایی را به مدد تکنیک‌ها بیان می‌کند. این رمان و داستان ظرفیت این حجم از تکنیک‌های فرمی را ندارد. محتوا تا حدود ۸۰ درصد کار پنهان مانده و به راحتی معلوم نیست. 

تکنیکهای فانتزی مثل دگردیسی آدم‌ها و حیوانات، جان‌بخشی به اشیا، اغراق، سفر در زمان و مکان در آن به کار رفته است. (علاوه بر لایه های روانشناسانه و نمادین داستان! ) ظرف رمان گنجایش این همه تخیل با این پیرنگ و فرم را ندارد.زیرا به دریافت تمام و کمال مخاطب از محتوا آسیب زده است .
 مخاطب با اینکه از نظر ذهنی آماده است تا قواعدی خلاف دنیای واقعی ببیند ناگهان در اتفاقاتی پرتاب می‌شود که  انتهای داستان تازه می‌فهمد چه شده است.
داستان نظام نماد و نشانه‌‌های پر رنگی دارد. استفاده از رنگها در لباس هاول، دستگیره‌ی در قلعه، قلعه، شعله آتشین ، جادوگران و کلیسفر، مترسک، سگ انسان نماو... از آن جمله هستند.

از لحظه ورود سوفی به قلعه تا تقریبا ۸۵ درصد، کتاب به همین منوال پیش می‌رود و از آنجا به بعد نویسنده با شتاب زدگی مشغول جمع کردن چراها وچگونگی‌ها ست.
مبارزه بین خیر و شر، فهم اینکه چه کسی به چه کسی تبدیل شده است، هویدا شدن علاقه‌ی سوفی به هاول، باطل شدن قرارداد شعله‌ی ناطق و تبدیل به ستاره شدن، ظهور دوباره‌ی خواهرها و مادر ناتنی سوفی،  اتمام ماجرای جادوگر ویست،سلیمان و ...از آن جمله است.

در نهایت داستان تمام می‌شود و خواننده   بالاخره در فشردگی ۱۵ درصد پایانی همه‌چیز را فهمیده است( امیدوارم این‌دریافت درست باشد☺️).

چون ۷۰ درصد کتاب در شرایط به هم ریختگی و آشفتگی، ابهام بیش از حد (دور نگه داشتن تعمدی خواننده از یافتن علل وعوامل و درک مسیر داستان ) و پایان بندی شتابزده‌ قرار دارد و درک و دریافت این اثر را دشوار می‌کند، امتیاز کتاب را ۲.۵ از ۵ منظور کنم. 
مناسب ۱۲ سال به بالا

پ.ن:با احترام به طرفداران پر و پاقرص کتاب قلعه متحرک هاول☺️
پ.ن:تعریف انیمه‌اش را شنیده‌ام، تصمیم دارم ببینمش.

🌎https://eitaa.com/vazhband