یادداشت 🎭 🎬 محمد رضا خطیب 🎭📚

        آن روی دیگر سکه 

اولین باری که با اسم ایبسن برخورد کردم در جلد سوم تاریخ تئاتر بود که با این تیتر از این نویسنده یاد کرده بود :

" طلیعه های تئاتر نوین با ایبسن ".

طبیعتا وقتی آثار این نویسنده رو بخونید ، متوجه میشید که این واژه خیلی بی راه نیست. ایبسن نویسنده ای بزرگ در عرصه هنرهای دراماتیکه که از کنار اسمش نمیشه به این راحتی گذشت . آثار ایبسن نشان از تحولی جدید در تاریخ تئاتر میدن ، تراژدی های جدید و رویکردهای جدید و نگاهی نو و تازه به جنبه های زندگی مخصوصا زنان از نکات بارز آثار ایبسنه. 

سومین اثری که در باشگاه هامارتیا از ایبسن خوندیم ، جن زدگان بود. قبلا این نمایشنامه رو تحت عنوان " پرهیب ها " خونده بودم که چیز زیادی ازش توی خاطرم نمونده بود اما به لطف باشگاه هامارتیا ، این اثر تحت عنوان نام دیگری برام مرور شد . گرچه این دو نام و دو اسم بودن ترجمه باعث شده بود که کتاب رو دوبار بخرم و فکر کنم آثار متفاوتی هستند. 

جن زدگان ، روی دیگر سکه زندگی یک زنه که مشابه اون رو در عروسک خونه هم دیده و خونده بودیم. در معروف ترین و جنجالی ترین اثر ایبسن ، نورا ، زنِ قصه ، از یک عکس منفعل در زندگی ، تبدیل به یک کنشگر میشه و با عکس العملی عجیب که اروپا رو به لرزه آورد ، زندگی رو ول میکنه و میره. 
در جن زدگان ایبسن ، خانم آلوینگ رو در نقطه مقابل نورا قرار میده. خانم آلوینگ ، تصمیم می‌گیره بمونه و دندون روی جیگر بذاره و تحمل کنه . گرچه هلمر هیچوقت به بدی و سیاهی کاراکتر مستر آلوینگ در جن زدگان نیست اما نورا اون رو ترک میکنه. 

داستان جن زدگان ، داستان یک زندگیه که باید زودتر از هم می پاشید اما نگه داشته شده و عاقبت خوبی پیدا نکرده. 

داستان ابتدا خیلی آروم و ساکن شروع میشه و همه چی عادی پیش میره تا اینکه کشیش شروع به بازخواست خانم آلوینگ میکنه . خانم آلوینگ ابتدا با صبوری به حرف های کشیش گوش میده اما در جواب از راز هولناکی پرده برمیداره که زندگی خودش رو مدت ها تحت تاثیر قرار داده. 

ایبسن به خوبی در این درام ، شخصیت پردازی ، قصه ، هیجان،  تراژدی و کمدی رو در هم تلفیق کرده و یک اثر خوب رو تونسته خلق کنه.
 اثری نه همپایه عروسکخونه اما بهتر از دشمن مردم .

ترجمه نشر بیدگل با سانسور نسبتا زیادی همراهه و جاهایی گنگ میشه اما در کل به نظرم خوندنیه ولی احتمالا خوندن پرهیب ها انتخاب بهتری باشه . 

توصیه می کنم حتما دو نمایشنامه عروسکخونه و جن زدگان رو مطالعه کنید و دو روی یک سکه رو ببینید و در کنار لذت بردن از قلم ایبسن،  درباره ش فکر کنید.