یادداشت ناصر حافظی مطلق

        تو بودن 
Being You 
 
1) 
"تو بودن" (Being You)  کتابی است نوشته‌ی "آنیل سِت" (Anil Seth)، استاد علوم اعصاب شناختی و رایانشی در دانشگاه "ساسکس" (Sussex)، که در سال 2021 میلادی نوشته‌شده است. این کتاب در سال ۱۴۰۲ توسط "عهدیه عبادی" ترجمه و در نشر "سایلاو" منتشر شد. موضوع اصلی کتاب رویکردی تلفیقی (فلسفه، فیزیک، علوم اعصاب، هوش مصنوعی، علوم شناختی، نظریه سیستم‌های پیچیده، نظریه اطلاعات و...) به مقوله "خودآگاهی" (Consciousness) و "خویشتن‌آگاهی" (Self- Consciousness) است. نشر "سایلاو" توضیحات قابل‌توجهی برای انتخاب این برگردان‌های فارسی ارائه کرده است.  
 
2) 
"آنیل سِت" در کتاب "تو بودن" ضمن بازنگریِ دو مفهوم "مسئله سخت" (Hard Problem) و "مسئله آسان" (Easy Problem) که توسط "دیوید چالمرز" (David Chalmers) ارائه‌شده، "مسئله واقعی" (Real Problem) آگاهی را مطرح می‌کند که به اعتقاد او یافتن پاسخش راهی است برای رسیدن به نظریه‌ای برای توضیح، پیش‌بینی و کنترل مقوله آگاهی. این رویکرد فیزیکالیستی (با فرض صحت) مسیری را ترسیم می‌نماید که شاید به کمّی‌سازی و سنجش‌پذیری مقوله آگاهی بینجامد و نوعی دستگاه "خودآگاهی‌سنج" (Consciousness meter) را به ارمغان بیاورد.  
 
3) 
دو نظریه (یا بهتر است بگوییم فرضیه) کلان راهنمای اساسی مسیر کتاب هستند. "نظریه اطلاعات یکپارچه" (Integrated Information Theory: IIT) و "اصل انرژی آزاد" (Free Energy Principle: FEP). اولی بیانگر نقش زیرساخت اطلاعات در یک سیستم پیچیده (Complex System) و توان خلق اطلاعات افزوده است که مقوله خودآگاهی را به ارمغان می‌آورد و دومی ارائه‌دهنده مدلی از فرآیند ادراک و شناخت در مغز مبتنی بر "استنتاج بیزی" (Bayesian inference) بر اساس برهم‌کنش فعال مدل‌های پیشینی (Top- Down) و داده‌های دریافتی (Buttom- Up) که به‌سوی کاهش عدم‌قطعیت (Uncertainty) و یافتن بستری بر لبه‌ی آشوب (Chaos) در میانه‌ی یکپارچگی و نظم و درنتیجه خلق اطلاعات می‌انجامد.  
 
4) 
از دید "سِت"، "ادراک به‌مثابه توهم کنترل‌شده" (Perception as Controlled Hallucination)، دستاورد فعالیت مغز انسان به‌عنوان یک ماشین تجربه و پیش‌بینی است که در سازوکار خود مقوله‌هایی مانند "خودآگاهی" و آگاهی به خودآگاهی (خویشتن‌آگاهی) را نتیجه می‌دهد. بر همین اساس،  نویسنده از یک‌سو با اتخاذ موضع "ندانم‌گرایی" مایل به مخالفت در مقابل ایده "کارکردگرایی" (Functionalism)، ظهور خودآگاهی در ماشین‌ها و هوش مصنوعی را به دیده شک می‌نگرد و از سوی دیگر با باز گذاشتن فضای "همه‌روان‌انگاری" (Panpsychism)، وجود مراتبی از آگاهی در سایر سازوکارهای زیستی را منتفی نمی‌داند، اگرچه بسیار محتمل است چنین نوعی از آگاهی (در صورت وجود) با خودآگاهی انسانی بسیار متفاوت باشد و در بسیاری از موارد قرین خویشتن‌آگاهی نگردد.