یادداشت

        میخاییل بولگاکف در این داستان علمی-خیالی نامتعارف، با زبانی طنز به انتقاد از کمونیسم می‌پردازد و بی‌سبب نیست که تا سال‌ها چاپ برخی آثار وی (از جمله همین «قلب سگی») در کشورش، ممنوع بوده است. البته نویسنده با خلق کاراکتری جذاب و اخلاق‌گرا مثل «فیلیپ فیلیپوویچ» از فروغلطیدن اثرش به دام سیاه‌نمایی، جلوگیری می‌کند. نوع روایت کتاب در بخش‌های سگ بودن و انسان شدن «شاریک»، جذابیت‌های فراوانی دارد. بعد از «سپید دندان» و «آوای وحش» چنین داستان جذابی از نگاه یک حیوان ندیده بودم؛ البته روش و جهان‌بینی بولگاکوف نسبت به جک لندن، بسیار متفاوت است.