یادداشت 🎭 🎬 محمد رضا خطیب 🎭📚

        داستان ما و حماسه ها...

شاید اگر می شد ۵۰ تا ستاره به این کتاب بدم ، این کار رو میکردم . این کتاب که نوشته ذبیح الله صفاست ، همونطوری که از اسمش مشخصه،  یک تحقیق جامع و کامل درباره حماسه و سرودن حماسه در ایرانه. 

در ابتدا کتاب با این مدخل آغاز میشه که اساسا حماسه چیه؟ به چی میگیم حماسه. 
در بخش بعدی نویسنده به سراغ این موضوع میره که یک ملت برای این که منظومه های حماسی داشته باشه ، باید دارای چه ویژگی هایی باشه. 
بعد از این مطالب نویسنده اثبات میکنه که ایران و تاریخش ، کاملا مستعد ساختن حماسه های بزرگ بوده و در این مورد هم موفقیت های زیادی به دست آورده. 

با این پیشگفتار ، نویسنده به سراغ خاستگاه های داستان های حماسی ایرانی میره که این داستان ها ابتدا از کجا اومدن و چه سرگذشتی داشتند و چطوری به دست بقیه رسیدند. 
بعد از بررسی سرچشمه داستان های حماسی ایرانی ، کتاب در بخش بعدی به بررسی منظومه های حماسی ای که بر پایه داستان های حماسی و پهلوانی سروده شده میپردازه. 

این بررسی خودش به چند زیر مجموعه تقسیم میشه.

۱- آثاری که قبل از اسلام در ایران سروده یا نوشته شدند. در این بین ابتدا به بررسی اوستا و یشت‌ها و گاتاها میپردازه که اونجا میتونیم خیلی از داستان های ایرانی رو ببینیم. 
در ادامه نویسنده ما رو با کتاب هایی مثل خداینامه ، ارداويراف نامه،  یادگار زریران ، کارنامه اردشیر بابکان و... آشنا میکنه. 

۲- در بخش بعدی ما با منظومه هایی که بعد از اسلام سروده شده آشنا میشیم. این بخش خودش به دو زیر مجموعه تقسیم میشه :

الف - منظومه های حماسی که در این منظومه ها ما با آثاری که به دنبال احیای غرور ملی ایرانی ها بودند،  آشنا میشیم. در این بخش نویسنده ابتدا از علل سقوط ساسانی ها و بعد تسلط مسلمان ها و غرور خلفا و به حاشیه رونده شدن ایرانی ها صحبت میکنه و میگه که این ها از دلایلی بودند که عرصه رو برای ظهور حماسه سرایان ایرانی آماده کردند. در این بخش ما با شاهنامه دقیقی و شاهنامه منثور ابومنصوری آشنا میشیم که اولین تلاش ها برای حماسه سرایی و به نظم در آوردن تاریخ ایران بودند .
در ادامه همونطوری که مشخصه به بزرگترین حماسه تاریخ جهان یعنی شاهنامه حکیم طوس می‌رسیم و طبیعتا حجم عظیمی از  کتاب به این بخش مربوط میشه .
در این بخش ما با همه جوانب شاهنامه آشنا میشیم. از تاثیرات شعرای قبلی بر فردوسی گرفته تا منابع فردوسی ، داستان های فردوسی ، بررسی اشعار و قصه ها و محتویات شاهنامه هم آشنا میشیم که همین بخش خودش به اندازه چند تا کتاب می ارزه.
بعد از صحبت های مفصل درباره شاهنامه،  نویسنده به بررسی آثار حماسی منظوم دیگه ای میپردازه که به تقلید از فردوسی و با داستان هایی که در شاهنامه نیومدند یا کمتر بهشون پرداخته شده ، سروده شدند.
در این بین از گرشاسب نامه اسدی طوسی نام میبره و بعد برزو نامه،  جهانگیر نامه،  سام نامه ، سوسن نامه ، اسکندرنامه ، آذربرزین نامه ، بهمن نامه و... رو به طور مفصل بررسی میکنه.

ب - حماسه های تاریخی : در این بخش نویسنده به بررسی منظومه های حماسی ای میپردازه که شاعران به سبک فردوسی داستان های تاریخی و معاصر خودشون رو که اکثرا شرح پیروزی ها و دلاوری های پادشاهان هم دوره شون بودند رو سرودند ، مثل شهنشاه نامه ، تیمور نامه ، نادر نامه و...

۳- در این بخش نویسنده به بررسی حماسه های دینی میپردازه. بعضی از شعرا ، حماسه هایی در وصف دلاوری ها و پهلوانی های اساطیر دینی سرودند مثل خاورنامه،  مختارنامه و حمله حیدری و...

۴- در بخش آخر هم بررسی ای شده در باب این که چقد این داستان های اساطیری ایرانی ریشه در واقعیت و چقدر ریشه در افسانه دارند. 
در این بخش به بررسی پادشاهان پیشدادی ، کیانی ، دشمنان ایران از تورانی و یونانی و رومیان و تازیان میپردازه .

تمام این بخش ها با بررسی زمان سرودن ، سبک سرودن ، زندگی شعرا ، تاریخ سرایش و مثال های زیادی از این منظومه ها همراهه که اررش کتاب رو صد چندان می کنه.

در کل با اینکه من نسخه پی دی اف رو خوندم اما کتابی به شدت خوندنی و جامع و کاملی بود. شاید اگر از حماسه های منثوری مثل داراب نامه و ابومسلم نامه و... هم نام می‌برد کتاب تکمیل تر میشد...

من این کتاب رو به دوست داران شاهنامه و حماسه های ایرانی شدیدا توصیه می کنم که بخونید. 
کلی لذت خواهید برد.