یادداشت 🎭 محمد رضا خطیب 🎬

روایتی انس
        روایتی انسانی از اسطوره های کهن

در ادامه مسیری که در هامارتیا پیش گرفتیم ، موفق شدیم تمام آثار باقی مانده از بهترین تراژدی نویس یونان رو به پایان برسونیم و سوفوکل تبدیل به پنجمین نویسنده ای ( در کنار مارتین مک دونا ، آنتون چخوف ، فتحعلی آخوندزاده و آیسخولوس ) بشه که آثارش  رو خوندیم . 

ترجمه‌ی محمد سعیدی از چهار نمایشنامه‌ی مهم سوفوکل  «الکترا»، «فیلوکتتس»، «زنان تراخیس» و «آژاکس»  که در قالب یک مجموعه از سوی نشر علمی و فرهنگی منتشر شده، فرصتی درخشان برای آشنایی دوباره با تئاتر کلاسیک یونان در قالبی فارسی و قابل‌دسترس فراهم کرده.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این مجموعه، وفاداری به روح تراژدی یونان بدون افتادن در دام زبان پر تکلف و سنگینه. سعیدی تلاش کرده تا با زبانی روون و در عین حال جدی، مفاهیم کهن رو برای خواننده‌ی امروزی بازآفرینی کنه. اون نه در ترجمه‌ی اصطلاحات گرفتار ابهام میشه و نه در بازنمایی گفت‌وگوها از لحن شاعرانه‌ی تراژدی فاصله میگیره.

اگر بخوایم نگاهی کلی به نمایشنامه ها داشته باشیم ، درون مایه هر کدوم از این آثار دقیقا مثل آثار قبلی این نویسنده تنش بین سرنوشت و اختیاره. هر کدوم از این آثار نماینده یک دغدغه اخلاقی و انسانی در دنیای اسطوره ست. 

الکترا که در تریلوژی اورستیا به طور کامل باهاش آشنا شدیم  تصویری هولناک از نفرت، انتقام و عدالت خانوادگی ارائه میده. شخصیتی که بین عشق به پدر و وسوسه‌ی انتقام از مادرش گرفتار میشه. 

آژاکس که با اون در باشگاه راوی و آثاری مثل ایلیاد و ادیسه آشنا شدیم با تمرکز بر سقوط قهرمانی شکست‌خورده، به درونی‌ترین لایه‌های غرور، جنون و شرافت میپردازه. تراژدی‌ ای که به شکل نیرومندی، فروپاشی درونی یک پهلوان رو به تصویر میکشه.

فیلوکتتس که شاید بیشتر مورد علاقه فیلسوف ها باشه،  احتمالا فلسفی ترین نمایشنامه‌ی این مجموعه ست بدون این که در بند فلسفه بافی بیفته . جنگ بین سود جمعی و رنج فردی، و پرسش از معنای "درست‌کاری" در سیاست و اخلاق، محور اصلی این اثره. 

زنان تراخیس هم با نگاهی انسانی به اسطوره‌ی هرکول، زندگی و مرگ اونو نه از زاویه‌ی قهرمانی، بلکه از چشم‌انداز همسرش  دئانیرا  روایت میکنه. این اثر بیشتر از اونکه تراژدی قدرت باشه، تراژدی نادانی و محبته.

مقدمه و موخره مترجم و توضیحات پایانی به درک فضای کلی نمایشنامه‌ها کمک میکنه، اما در مقایسه با نسخه‌های پژوهشی غربی، این بخش‌ها خیلی مختصر عمومی‌ نوشته شدن و  توصیه می کنم که حتما اگر علاقه به این فضای اسطوره ای دارین حتما بیشتر در این باره بخونید و منابع بیشتری رو پیدا کنید.

در کل این مجموعه واقعا مجموعه ارزشمندی یه که میتونه در کنار افسانه های تبای ، زینت بخش کتابخونه هر عاشق ادبیات و کتاب بازی باشه . سوفوکل قطعا بهترین و مهم ترین تراژدی نویس بین سه تراژدی نویس یونان باستانه و آثارش باید خونده بشه ، پس اگر نخوندید ، باید عجله کنید.
      
198

22

(0/1000)

نظرات

خدا قوت حسااابی👌
1

1

ممنونم 🙏 

0