یادداشت سینا معروف

        برای من خواندن کتابی غیر از داستان که بیشتر به خاطر خلق زندگی دومی در دنیای رویا و خیال هست؛ یا باید با انگیزه‌ای متعالی همراه باشد یا از سر جبر انجام تکالیف آکادمیک؛ اما حالا که فارغ از این دو عامل، گاهی خواندن این دست کتاب‌ها را شروع می‌کنم، فقط محک و خودسنجی‌ای است از میزان عیار خودم که اگر مسیر زندگی مرا به سمت هندسه و ریاضی و الگوریتم نمی‌کشاند، چه اندازه بختِ فهم و همراهی با دنیای علوم انسانی، جامعه‌شناسی، فلسفه، اقتصاد و سیاست را داشتم. 
برای همین کتاب «چه شد؟ (داستان افول اجتماع در ایران)» را به توصیه یکی از دوستان دغدغه‌مند انتخاب و شروع کردم. خواندن این کتاب گرچه خیلی طول کشید و قفسه‌ی «در حال خواندن» همیشه شاکی بود که چرا تا وقتی مرا خالی نکردی، چرا سراغ «می‌خواهم بخوانم» های بدون نوبت می‌روی. جوابی نداشتم تا فرصت تعطیلات نوروزی، باعث شد تا بخت این کتاب هم باز شود و به خانه‌ی «خوانده‌ام» ها برود. 
کتاب از چیستی، چرایی و چگونگی سرمایه اجتماعی  و کارکردهای آن در جوامع شروع می‌کند. سپس آن را از بعد بین‌المللی برانداز می‌کند. تحول سرمایه اجتماعی را در ایران معاصر بررسی و انواع اعتماد، از جمله اعتماد عمومی و سیاسی را تعریف و تشریح می‌‌کند. در ادامه به علل افول سرمایه اجتماعی در ایران با تکیه بر داده‌های کمی و کیفی می‌پردازد.  نقش جنگ و ارزش‌های مذهبی را در تحکیم این اعتماد، پر رنگ می‌داند و از طرفی هم ضعف حاکمیت قانون، نابرابری‌های اقتصادی و ناامنی اقتصادی، جابه‌جایی جمعیتی و مهاجرت خارجی را از عوامل افول سرمایه‌ی اجتماعی برمی‌شمارد. البته شاید جای عوامل دیگری هم بوده که به علت نبود منابع در دسترس یا محدودیت دسترسی، به آن اشاره‌ای نشده است. 
در پایان هم راه‌حل‌هایی در سطح کلان، میانه و خرد ارائه شده که جامعه‌شناسان و اهل فن بهتر به درستی آن آگاه‌اند و من بیشتر در حد آشنایی و مواجهه با یک سوال ساده‌ی «چه شد؟» به آن نگاه کردم. 
سخت بود ولی انجام شد.