بریده‌ کتاب‌های تفسیر سوره جمعه

حال، آنچه قرآن برای ما بیان میکند و ما بر اساس ایمانمان به کتاب آسمانی و کلام الهی، در آن ذرّه ای شک و ریب نداریم، این است که تمام موجودات در آسمان، در زمین، خدای متعال را با یک زبانی که ما نمیفهمیم، و با صدایی که نمی شنویم و با حرکاتی که نمی بینیم سجده میکنند و تسبیح میکنند

دل انسان به یاد خدا باشد و زیاد هم باشد؛چون اگر چنانچه دل انسان کم به یاد خدا بود، شیطان انسان را میرباید و میبرد.

فلاح یعنی چه؟ یعنی رستن از قید و بندهایی که مثل زنجیری به گردن آدم یا به پای آدم بسته میشوند و آدم را به جهنّم میکشند. همه ی تلاش انسان برای این است: رستن از قید بدی ها، زشتی ها، رستن از شرّ شیطان، رستن از شرّ نفْس امّاره، رستن از دست قدرتهای ظالم،ستن از قید آداب و عادات غلط و شیطانی و جاهلی، رستن از زورگویی و گردن کلفتی ابرقدرت ها؛ فلاح کامل یک انسان. لذا در قرآن میفرماید: قَد اَفلَحَ المُؤمِنون؛721 فقط مؤمنها هستند که فلاح پیدا میکنند؛ بقیّه ی انسانها اسیرند.

وقتی کسی از میان توده ی مردم برگزیده شد، ابّهت کمتری در چشم مردم دارد و مردم راحت میتوانند با او تماس بگیرند. و این یکی از بزرگ ترین نعمتها است که آن کسی که برای مردم پیامی دارد، حرفی دارد و مردم به فکر او، به هدایت او، به حرف او، به دست گیریِ او احتیاج دارند، کسی نباشد که مردم جرئت نکنند با او حرف بزنند و مردم او را از خودشان بدانند.

«خدا باید اداره بکند» یعنی چه؟ یعنی اوّلاً قانون را خدا وضع کند و قانون وضع شده‌ی خدا عمل بشود؛ ثانیاً رجالی که این قانون را اجرا می‌کنند، که قوّه‌ی مجریّه و حاکم در کشور هستند، با معیارها و ضوابط الهی منطبق باشند؛ مطلب این است. اگر در یک کشوری قانون الهی عمل نشود ولو مردم خوبی سر کار باشند، اینجا خدا حکومت نمی‌کند. اگر در یک کشوری قانون الهی عمل بشود به دست آدم‌های بد، اینجا هم خدا حکومت نمی‌کند. خدا آنجا حکومت می‌کند که قوانین الهی عمل بشود به دست انسان‌هایی که منطبق با ضابطه‌ها و معیارهای الهی هستند؛ این دو شرط، لازم است. حالا اگر چنانچه به فرض یک جا حکم الهی هم عمل شد به دست شیاطین، به دست آدم‌هایی که دل‌شان مؤمن به خدا نیست، اینجا هم باز خدای متعال حاکم نیست؛ این را بدانید. ما در این خط هستیم و در این راه هستیم و دل‌مان می‌خواهد که قوانین الهی را حاکم کنیم و مالکیّت امور جامعه را از طریق قوانین به خدا بدهیم؛ و کسانی را هم سر کار بیاوریم و اجرای امر را هم به دست آن کسانی بدهیم که آنها هم با معیارهای الهی و ضابطه های الهی هماهنگ باشند؛ ما می‌خواهیم این دو شرط را عمل بکنیم.

در انسان کامل، علم هدف نیست؛ علم هم وسیله است برای خودسازی، برای عروج، برای تهذیب نفس، برای تکمیل نفس. علم برای بحث و جدل و به رخ کشیدن معلومات نیست، حتی برای اینکه انسان بداند هم نیست؛ برای این است که بتواند از این دانستن استفاده کند، عمل کند و آن عمل او را به مقامات عالیه برساند و دیگران را هم بهره‌مند کند، که خود این یک عمل است؛ بهره‌مند کردن دیگران، تعلیم دیگران، خود این یکی از اعمال صالحه است؛ علم مقدمه‌ی این جور عمل‌ها است.

تکذیب آیات خدا یعنی چه؟ بعضی‌ها علنا کتاب خدا را تکذیب میکنند و میگویند دروغ است؛ بعضی‌ها علنا تکذیب نمیکنند، اظهار ایمان به آیات الهی هم میکنند لکن در عمل مطلقا آثار این ایمان ظاهر نیست؛ غرق فساد، غرق شهوت، غرق منافع شخصی‌اند؛ برای خاطر منافع شخصی خودشان حاضرند کفار را هم بر مومنین مسلط کنند، مسلمانها را بدبخت کنند، قتل و غارت کنند، همه کار حاضرند بکنند.

البته من این را بارها توضیح داده‌ام که قانون الهی، این نیست که دین الهی همینطوری به‌خودیِ‌خود پیروز بشود؛ نخیر، دین خدا آن گیاهی است،آن رویشی است که یک دهقان و باغبان دلسوز لازم دارد؛ آن باغبان دلسوزش مسلمین‌اند؛ این را من بارها گفته‌ام، این را فراموش نکنید! الان هم همان جور؛ الان هم اگر من و شما که انشاءلله مسلمان و متدین به دین الهی و به دین حق هستیم، [آن] بار را گذاشتیم زمین، این می‌مانَد. البته تا ابد نمی‌ماند؛ بالاخره کسانی پیدا می‌شوند برمی‌دارند بار را.

شاید اگر این پیغمبر بزرگوار در غیر مردم عرب و از غیر مردم عرب مبعوث میشد، اینها تا آخر کافر میماندند؛ از غیرِ خودشان هیچ چیز را اینها قبول نمیکردند. منّت الهی بر آنها این بود که پیغمبر را از خودشان مبعوث کرد تا از او یاد بگیرند؛ زیر بار او بروند و رفتند. البتّه یک مقداری، بزرگانشان یا متعصّبینشان یا آدمهای بدشان مقاومت کردند امّا بالاخره زیر بار او رفتند و هدایت او را پذیرفتند.

از جناب ابی ذر پرسیدند که چرا ما از مرگ بدمان می آید؟ جناب ابی ذر گفت: علّتش واضح است، چون شما دنیایتان را آباد کردید و آخرتتان را خراب؛ مرگ، شما را از یک آبادی به یک خرابه خواهد برد؛ پیدا است که از مرگ میترسید. آن کسانی که آخرتشان را آباد کردند، این دنیا هر چه هم برایشان آباد باشد چون آخرت آبادتر است عاشقند،شائقند، مایلند که بروند، نمیترسند.

و بشر برای فلاح دارد مجاهدت می‌کند. فلاح یعنی چه؟ یعنی رستن از قید و بندهایی که مثل زنجیری به گردن آدم یا به پای آدم بسته می‌شوند و آدم را به جهنم می‌کشند. همه‌ی تلاش انسان برای این است: رستن از قید بدی‌ها، زشتی‌ها، رستن از شر شیطان، رستن از شر نفس امّاره، رستن از دست قدرت‌های ظالم، رستن از قید آداب و عادات غلط و شیطانی و جاهلی، رستن از زورگویی و گردن‌کلفتی ابرقدرت‌ها؛ فلاح کامل یک انسان. لذا در قرآن می‌فرماید: قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ؛ فقط مؤمن‌ها هستند که فلاح پیدا می‌کنند؛ بقیه‌ی انسان‌ها اسیرند.

یک فرمانروایی و ملکیّتِ تشریعی هم هست؛ یعنی چه؟ یعنی آن قدرت و آن سلطه هم که باید اجتماعات بشری را اداره بکند خدا است؛ و فَرق ما که معتقد به اسلام و جمهوری اسلامی هستیم، با همه‌ی این نظامها و مکتبها در همین است. ما میگوییم جامعه را خدا باید اداره کند.

امروز کسانی در دنیای اسلام هستند که ادّعای طرف داری و پیروی از قرآن میکنند امّا قرآن در دل آنها یک میلیمتر هم نفوذ نکرده، در زندگی آنها یک ذرّه هم قرآن وارد نشده؛ اینها چه کسانی هستند؟ اینها همانهایی هستند که [در مورد آنها] میفرماید: كَمَثَلِ الحِمارِ یحمِلُ اَسفارًا.

بنده و جنابعالی هم که امروز در دوران حرکت و نَشو جدید اسلام و حیات دوباره‌ی اسلام زندگی می‌کنیم، باید حواس‌مان جمع باشد که به این بلا دچار نشویم؛ این بلا برای ما هم هست. فضیلت یک عده انسان به عبادت خدا است. وقتی که خدا را عبادت کردند، خدای متعال از آنها سستی را، حزن را، عقب‌ماندگی را، ذلّت را می‌گیرد؛ اگر از عبودیّت خدا دست برداشتند، اگر در دام گناه افتادند، اگر همان غلطی را که دیگران می‌کردند، آنها هم کردند، دیگر مورد لطف خدا قرار نمی‌گیرند، سستی و غم و ذلّت و بدبختی به سراغ آنها هم خواهد آمد. نبایستی خیال کنیم که ولو مجاهدت نکنیم، ولو با نَفْس‌مان مبارزه نکنیم، ولو در خط اسلام و انقلاب نمانیم، ولو ملّت ما آن فداکاری را از دست بدهد، در عین حال ما همان بندگان خوب خدا خواهیم بود و همان ملّت برجسته‌ای که انقلاب آن برجستگی را به ما داد باقی خواهیم ماند؛ ابداً. *یک ملّت می‌تواند قرن‌ها و تا آخر دنیا مورد لطف پروردگار باقی بماند و ملّت برگزیده و نمونه باشد و ملّت‌های دیگر را به طرف خود جلب کند، مشروط بر اینکه عبودیّت خدا را برای خودش همواره نگه بدارد،* و اِلّا اگر عبودیّت خدا از دست رفت، دیگر هیچ‌یک از این ارزش‌ها باقی نخواهد ماند. اشتباه یهود این بود که این را نمی‌فهمیدند. اینها می‌گفتند که ما بچه‌های خدا هستیم، ما دوستان خدا هستیم؛ در حالی که آن نقطه و مرکز اساسی «یعنی آن ایمان و توجه و اطاعت و عبودیّت» که نزدیکی آنها به خدا را به وجود آورده بود، از دست داده بودند.

و بارها گفته ام که آن نعمتی، آن منّتی که کتاب آسمانی و انبیای الهی و بخصوص قرآن بر دوش بشریّت دارند _که بشریّت را به تجسّس، به سؤال، به کنجکاوی، به اندیشیدن در [امور] روزمرّه ی عادی شده وادار کردن_ با هیچ نعمت دیگری قابل مقایسه نیست، از همه بالاتر است.

و این یکی از مسائل مهمی است که در هر انقلابی، در هر فرهنگ تازه‌ای، در هر فلسفه جدیدی که عرضه میشود، باید مورد توجه قرار بگیرد. هر فلسفه‌ی جدیدی آن وقتی میتواند خودش را درست معرفی کند که آن چنان که هست، با واژه‌های خود و اصطلاحات مخصوص خود در ذهنها جا بیفتد. اگر ما یک فرهنگ را، یک فکر جدید را، یک فلسفه‌ی جدید را بخواهیم با اصطلاحات بیگانه‌ی از آن فلسفه و فرهنگ معرفی کنیم، درست جا نمی‌افتد؛ مثلا اسلام را بخواهیم با اصطلاحات فلسفیِ یک مکتب دیگر یا با اصطلاحات اقتصادیِ یک مکتب دیگر معرفی کنیم، این درست نیست؛ یا بخواهیم با اصطلاحات رایج همان جامعه‌ای که این فکر، این فلسفه، این فرهنگ در آن جامعه متولد شده آن را معرفی کنیم، باز هم درست نیست. "درست نیست" یعنی درست جا نمی‌افتد در ذهن، درست شناخته نمیشود.