بریده‌های کتاب اندیشه در بحران: فردریش فون هایک و ریچارد رورتی در نگاهی کوتاه

ریچارد رورتی در جهت ترویج آرای لیبرالی و تقویت نظام جهانی سلطه با سرکردگی سرمایه داری آمريکا، در مقیاس جهانی نیز فعالیت زیادی کرد و سیا را در مبارزۀ فرهنگی_سیاسی با حکومت های ناسازگار با منافع استکبار سرمایه داری آمریکا در سراسر جهان یاری رساند. رورتی در تابستان ۱۳۸۳ به ایران نیز سفر کرد و این سفر او همسو با پیشبرد «پروژۀ احیای غرب زدگی شبه مدرن در ایران» از سوی جناح ارتجاع نئولیبرالیست ایرانی بوده است.

به این نوشته هایک توجه کنید: عبارت «عدالت اجتماعی»، آنگونه که برخی افراد می اندیشند تعبیر معصومانه ای از نیک خواهی نسبت با بداقبالان نیست... اگر قرار باشد بحث سیاسی صادقانه باشد لازم است افراد بفهمند که این اصطلاح از نظر فکری قبیح و ننگین است، علامت نوعی مردم فریبی یا ژورنالیسم مبتذل است که متفکران آبرومند باید از به کار بردن آن شرم داشته باشد.

ریچارد رورتی در فلسفه ی معاصر آمریکایی اعتبار و شهرت زیادی دارد. البته این اعتبار و شهرت به دلیل عمق و ژرف اندیشیِ نظری او نیست. رورتی، در مقایسه با برخی اندیشمندان غربی معاصر، تئوریسین و نویسندهای سطحی و غیر جدی است. آنچه سبب شهرت رورتی شده است دفاع او از لیبرال_سرمایه داری آمریکایی (البته در الگوی ایدئولوژیک لیبرال سوسیال دموکراتیک آن) است. در اندیشه ی رورتی مایه هایی از آرای پست مدرنیستی نیز دیده می‌شود. رورتی را شاید نتوان یک اندیشمند پست مدرنیست تمام عیار دانست، اما بی تردید می‌توان رگه های نیرومندی از برخی تفاسیر پست مدرنیستی را در تفکر او مشاهده کرد.

رورتی، در مقام یک لیبرال آمریکایی شووینیست، آشکارا هوادار نظام غارت گر استعمارگری است که انسان‌های سیاه پوست و سفید پوست و زرد پوست و سرخ پوست را در کشورها و سرزمین های پیرامونی(از فیلیپین تا عراق و اروگوئه و از برزیل و کاستاریکا و آرژانتین تا مصر و لیبریا و موزامبیک و هند) مورد بهره کشی سازمان یافته قرار می‌دهد و منابع طبیعی آنها را به تاراج می‌برد و خود را در جایگاه برتر قرار می‌دهد. به لحن تحقیر آمیز و استعماری و ارباب منشانه ی رورتی در خصوص «گدایان» و به تعبیر شووینیستی اش دربارۀ ما«شمالی‌های اصیل» توجه کنید. او در پی سفر به یکی از کشورهای تحت سلطه ی امریکا می‌نویسد: در جریان این سفر دریافتم که بسان بیشتر شمالی‌ها [مقصود جهان کشورهای سرمایه داری امپریالیستی موسوم به «جهان شمال» است] در جنوب، چون به هتلم که تهویه ی مطبوع خوشایندی داشت باز می‌گشتم، به گدایان خیابان‌های داغ فکر نمی‌کردم... گدایان به عنوان افراد بشری درست همان گونه که فارستر می‌گوید اندیشیدنی نیستند... به نظر نمی‌رسید که کشور و شاید جهان آن قدر پول داشته باشد که شمار جنوبی‌هایی[ مقصود از «جنوبی‌ها» اهالی و ساکنان کشورها و سرزمین‌های تحت سلطه امپریالیسم و نظام ظالمانه استکباری اند] را که در نیمۀ قرن بیستم و یکم زنده خواهند بود از ناامیدی مصون دارد و برای آن‌ها امکان پیوستن به حرکت آرام خرچنگ واری را که در شمال رخ می دهد کمابیش فراهم آورد... تنها چیزی که می توانم پیشنهاد کنم این است که ما شمالی های اصیل حداقل خودمان را شریف نگه داریم... مردم بسیار فقیر نااندیشیدنی اند.

بی اعتقادی هایک به ماهیات و مخالفت او با کل اندیشی و انکار وجود هر نوع معرفت شهودی و اشراقی و وحیانی، هایک را از یک منظر در صف تفکرستیزان نوسوفسطایی پست مدرن، که میراثی از کانت دارند، قرار می دهد.

نئولیبرالیسم یک ایدئولوژی عدالت ستیز است. نظام سرمایه داری مدرن نیز نوعاً ماهیت ظالمانه و بهره کشانه دارد و مقوم بی عدالتی است. در میان ایدئولوگ های نئولیبرالیست مدافع نظام استکباری سرمایه داری، فردریش فون هایک در دشمنی با عدالت اجتماعی از دیگران صریح اللهجه تر و رک گوتر است. هایک در کتاب سراب عدالت اجتماعی(جلد دوم از مجموعه قانون، قانون گذاری، آزادی) مدعی می‌شود که عدالت اجتماعی یا توزیعی موجب فروپاشی جامعهٔ بزرگ می شود. هایک پیگیری عدالت اجتماعی در یک به تعبیر او «جامعه بزرگ» را به معنای دقیق کلمه ضد اجتماعی می‌نامد. محتوای سخن هایک روشن است. او، در مقام یک روشنفکر نئولیبرالیست، مدافع نظام سرمایه داری و مخالف عدالت اجتماعی و توزیع عادلانه ی ثروت هاست، زیرا اگر عدالت اجتماعی حاکم شود و سرمایه‌ها به نحوی عادلانه میان اهالی هر اجتماع توزیع شود، مناسبات و اجتماعات سرمایه داری(همان که هایک آنها را جامعه بزرگ می‌نامد) فرو خواهد پاشید، زیرا اساس مناسبات و اجتماعات سرمایه داری بر پایهٔ بی عدالتی و ظلم و بهره کشی است. بنابراین مخالفت‌ هایک با عدالت اجتماعی به دلیل تعلق او به نظام سرمایه داری نئولیبرال است.