بریده‌ای از کتاب ایرانیان دوران باستان تا دوره ی معاصر اثر محمدعلی کاتوزیان

این موقعیت جغرافیایی ویژه پدیده‌ای را به وجود آورد که می‌توان آن را "اثر چهارراه" نامید که هم از ثبات کشور کاسته و هم بر غنای آن افزوده؛ در مردم آن هم احساس مهمان‌نوازی و مهربانی به افراد خارجی و هم حساسیت نسبت به خارجیان به طور کلی به وجود آورده؛ هم ایرانیان را به فراگرفتن روش‌ها، عادت‌ها، فنون و راه و رسم خارجیان ترغیب کرده؛ و هم ترس از مقاصد خارجیان را در آنان پرورش داده، اگرچه بیگانه‎ستیزی و ترس از توطئه‌ی بیگانگان دست کم تا حدی محصول جکومت استبدادی و بیگانگی سنتی جامعه از حکومت بوده است.