بریدۀ کتاب

تاریخ تئولوژیک یا عقیدتی بیش و پیش از اینکه در بند واقعیت باشد، متعهد به دفاع از عقیده ای است از پیش پذیرفته، که البته آن را حقیقت می داند. پیروان تاریخ تئولوژیک تاریخ را از صافی مفروضات و مبانی کلامی خود میگذرانند و آن را می پذیرند که پذیرفته اصول اعتقادیشان باشد. به عبارت دیگر، ایشان قائل به صدق منطقی نیستند و نمی گویند «صدقُ الْخَبرِ مطابقته للواقع»، بلکه قائل به صدق عقیدتی هستند و بر آنند که <صدقُ الْخَبرِ مطابقته مَعَ اعتقادِ المُتکلم> پیروان تاریخ تئولوژیک زیانی سخت به تاریخ می زنند و می کوشند چنان نشان دهند که تاریخ مطابق عقیده آنان سیر کرده است. در این تاریخ نگاری تاریخ نه آن چنان که هست، بلکه آن چنان که باید گزارش می شود...